Η Ευρώπη βρίσκεται σήμερα σε αναζήτηση γεωπολιτικού ρόλου και φυσιογνωμίας. Οι ενδοευρωπαϊκοί ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί του 20ού αιώνα τής αφαίρεσαν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία, ενώ σήμερα πιέζεται περαιτέρω από την ανάδυση νέων ισχυρών πόλων. Στις ευρωεκλογές συγκρούονται τρεις αντιλήψεις για το μέλλον της Ευρώπης.
Ο παγκόσμιος ανταγωνισμός και η κρίση έδωσαν το έναυσμα στις νεοφιλελεύθερες ευρωπαϊκές ελίτ να αμφισβητήσουν ανοικτά και βίαια το δικαίωμα των πολιτών να έχουν λόγο για τις βασικές αποφάσεις και επιλογές και να έχουν αξιώσεις αξιοπρεπούς διαβίωσης και πρόσβασης σε βασικά αγαθά. Η νεοφιλελεύθερη αντίληψη συνίσταται στη βαθμιαία σύζευξη των νόμων της αγοράς με απολυταρχικές προ-νεωτερικές μορφές οργάνωσης της κοινωνίας και θεσμών.
Η αντίληψη αυτή όχι μόνο πλήττει βαθιά την αξιακή και πολιτισμική παρακαταθήκη της ευρωπαϊκής ηπείρου, συνιστά μια επιλογή παρακμής και οπισθοδρόμησης και καταδικάζει τους ευρωπαϊκούς λαούς σε ένα μέλλον αναξιοπρεπές και βάρβαρο, αλλά είναι αδιέξοδη και από γεωπολιτική σκοπιά. Η Ευρώπη δεν είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στις πιέσεις από άλλες περιοχές του πλανήτη στη βάση των δικών τους «πλεονεκτημάτων» (φθηνή εργασία και αναξιοπρεπή διαβίωση, αποδυνάμωση της δημοκρατίας, περιβαλλοντική υποβάθμιση κ.ο.κ.). Αυτή η απλή αλήθεια είναι απροσπέλαστη από τις ευρωπαϊκές ελίτ για λόγους ιδεολογικής τύφλωσης: αυτά τα «πλεονεκτήματα» είναι τα μόνα που μπορούν να ιδωθούν υπό το πρίσμα των νεοφιλελεύθερων ιδεολογημάτων που υπηρετούν με φανατισμό.
Οσοι και όσες δεν έχουμε υποστεί αυτή τη διανοητική αναπηρία κατανοούμε ότι, αν η Ευρώπη παραμείνει προσκολλημένη σε αυτή τη στρατηγική, δεν πρόκειται να αποφύγει την περαιτέρω γεωπολιτική υποβάθμισή της, ενώ θα ενισχύσει την ακροδεξιά αντίληψη. Σύμφωνα με αυτήν, κάθε κράτος πρέπει να αναπτύξει μια εθνική στρατηγική άμβλυνσης των γεωπολιτικών και χρηματοοικονομικών πιέσεων διά της μεταβίβασής τους στα υπόλοιπα κράτη παροξύνοντας τον ευρωπαϊκό εμφύλιο ανταγωνισμό, ο οποίος δεν θα λάβει χώρα για να μοιραστεί ο κόσμος ανάμεσα στις ευρωπαϊκές υπερδυνάμεις αλλά για να μοιραστεί η μιζέρια μιας παρακμασμένης περιοχής του πλανήτη.
Για την Αριστερά το μέλλον της Ευρώπης περνάει μέσα από τη ριζική μετατόπιση ισχύος από τις οικονομικές ελίτ προς τους πολίτες. Η αριστερή απάντηση δεν είναι μόνο πιο δίκαιη, πιο ανθρώπινη κ.ο.κ., αλλά αποτελεί τη μόνη σοβαρή ευρωπαϊκή γεωπολιτική στρατηγική. Και τούτο διότι η αριστερή λογική της συνεργασίας και της δημοκρατίας εδράζεται στη μεγαλύτερη πλουτοπαραγωγική πηγή της Ευρώπης: στους ανθρώπους της. Στην Ευρώπη έχουν ιστορικά επενδυθεί τεράστιοι πόροι στην ανάπτυξη των πολιτών. Οι ευρωπαίοι πολίτες φέρουν ένα τεράστιο απόθεμα δυνατοτήτων, το οποίο αποτελεί το πολυτιμότερο γεωπολιτικό πλεονέκτημα της ηπείρου. Η αριστερή λογική της μεταφοράς των αποφάσεων στους πολίτες είναι σε θέση να ξεκλειδώσει τις τεράστιες αυτές δυνατότητες.
Για όποιον και όποια δεν έχει τυφλωθεί από τη λογική του κέρδους και του ανταγωνισμού είναι εντελώς προφανές ότι η νεοφιλελεύθερη στρατηγική όχι μόνο δεν μπορεί να συλλάβει καν αυτό το τεράστιο κοίτασμα δυνατοτήτων ως το κομβικό πλεονέκτημα για τη γεωπολιτική της αναβάθμιση αλλά αντιθέτως επιστρατεύει κάθε μέσο για την ολοσχερή καταστροφή του. Η Αριστερά αγωνίζεται για μια μεγάλη συμμαχία των ευρωπαίων πολιτών ώστε να αναχαιτίσει το νεοφιλελεύθερο σχέδιο, το οποίο συνιστά προσωπική προσβολή για κάθε ευρωπαίο πολίτη, και να καταστήσει την Ευρώπη μια ώριμη και δημοκρατική γεωπολιτική δύναμη, ικανή να συμβάλει στην ορθολογική αντιμετώπιση των προκλήσεων που το σύνολο της ανθρωπότητας αντιμετωπίζει σήμερα.
Ο κ. Ανδρέας Καρίτζης είναι μέλος της ΠΓ του ΣΥΡΙΖΑ.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
