Αμαζονία

«To Amazon είναι καλό για τους καταναλωτές. Είναι όμως καλό για τα βιβλία;». Αυτός ο πλάγιος τίτλος προσδιορίζει το περιεχόμενο ενός μεγάλου ρεπορτάζ στην αμερικανική εβδομαδιαία επιθεώρηση The New Yorker (τεύχος 17 Φεβρουαρίου, διαθέσιμο ήδη στο Ιnternet) για τον Τζεφ Μπέζος και τον κολοσσό-δημιούργημά του, την Amazon. Το ρεπορτάζ υπογράφεται από τον συγγραφέα και πολιτικό συντάκτη της επιθεώρησης Τζορτζ Πάκερ και ανήκει στο είδος του investigative reporting, δηλαδή της αποκαλυπτικής έρευνας που τεκμηριωμένα αναδεικνύει και συσχετίζει πλευρές και όψεις της δημόσιας ζωής και των επιχειρήσεων, για να αποκαλύψει πολλές φορές συγκεντρωτικούς μηχανισμούς. Είναι το είδος του ρεπορτάζ που, παρά τις οικονομικές περικοπές, εξακολουθεί να χαρακτηρίζει την αμερικανική δημοσιογραφία και να την κάνει την καλύτερη του κόσμου.

Μέσα από αυτό το ισορροπημένο ρεπορτάζ αναδεικνύεται σαφώς η θέση ότι ο Τζεφ Μπέζος και η Αmazon κάνουν κακό στο βιβλίο. Και για την αμερικανική κοινωνία αυτό είναι σημείο αιχμής, γιατί όπως γράφει ο Τζορτζ Πάκερ: «Ακόμη και στην εποχή του iPhone τα βιβλία κατέχουν κεντρική θέση στην αμερικανική πνευματική ζωή και ίσως στη δημοκρατία. Ετσι το μεγάλο θέμα δεν είναι αν η Amazon είναι κακή για την εκδοτική βιομηχανία. Είναι αν είναι κακή για τα βιβλία». Μέσα από πολλά στοιχεία και τεκμήρια και μέσα από πολλές συνεντεύξεις ο συγγραφέας του άρθρου το αποδεικνύει. Παρουσιάζει ταυτόχρονα όψεις λειτουργίας, δυσλειτουργίας, ακόμη και αδιαφάνειας του Αmazon, που είναι κάτι εντελώς νέο στην ιστορία των αμερικανικών επιχειρήσεων, «με ταυτότητα και σκοπούς που δεν είναι ξεκάθαροι και πάντοτε ρευστοί». Η Αmazon είχε κάνει προσπάθεια να μπει στον χώρο των εκδόσεων αλλά απέτυχε παταγωδώς. Κατά τον Πάκερ, ο Τζεφ Μπέζος απεχθάνεται τους εκδότες και δεν χάνει ευκαιρία να μιλάει περιφρονητικά γι’ αυτούς χαρακτηρίζοντάς τους gatekeepes. «Αλλά αυτοί οι gatekeepers είναι επίσης ένα φράγμα εναντίον της πλήρους εμπορευματοποίησης των ιδεών, δίνοντας στα νέα ταλέντα τον χρόνο να αναπτύξουν και να μιλήσουν για δύσκολες αλήθειες» γράφει ο Πάκερ. «Οταν ο τελευταίος εκδότης εξαφανιστεί, θα νοιαστεί η Αmazon αν το βιβλίο είναι ένα από τα αγαθά;». Ετσι τελειώνει το ρεπορτάζ. Μια ερώτηση καθόλου ρητορική. Και κάτι ακόμη που επισημαίνει ο Πάκερ: στην ψηφιακή εποχή λιγότερες αλλά ισχυρότερες εταιρείες ελέγχουν την κουλτούρα και τον πολιτισμό στην Αμερική.