«Η Ελλάδα είναι υπό ξένη κατοχή». Στη χώρα «κάνουν κουμάντο οι μεγάλες επιχειρήσεις, οι μεγάλες τράπεζες και οι μεγάλοι γραφειοκράτες των Βρυξελλών. Οι επερχόμενες ευρωεκλογές θα καταρρίψουν τον μύθο ότι όλα αυτά ήταν αναπόφευκτα». Η ως άνω προφητεία δεν ανήκει στον Αλέξη Τσίπρα αλλά στον Νάιτζελ Φάρατζ, τον ακροδεξιό βρετανό βουλευτή που επιτέθηκε πρόσφατα στον έλληνα πρωθυπουργό στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Ο Φάρατζ είναι «ευρωσκεπτικιστής». Καλωσόρισε το 2014 με ένα αισιόδοξο διάγγελμα προς τους συμπατριώτες του: «Από σήμερα 29 εκατομμύρια Βούλγαροι και Ρουμάνοι έχουν ανεμπόδιστη πρόσβαση στη Βρετανία και την αγορά εργασίας μας». Αν και δεν έχει ακόμη εκπροσώπηση στο εθνικό κοινοβούλιο, οι ξενοφοβικές απόψεις του εκπροσωπήθηκαν επάξια πριν από λίγες μέρες από μεγάλη μερίδα βουλευτών του συγκυβερνώντος συντηρητικού κόμματος. Ο Κάμερον τα είδε σκούρα. Αν επαληθευθεί η πρόβλεψη πρωτιάς του Κόμματος της Ανεξαρτησίας (UKIP) στις ερχόμενες ευρωεκλογές, το δημοψήφισμα που o βρετανός πρωθυπουργός έχει υποσχεθεί για την παραμονή της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ενωση για το 2017 θα έχει ένα ηχηρό προανάκρουσμα.
Από την άλλη μεριά της Μάγχης, οι «πατριώτες» του Εθνικού Μετώπου υπό την ηγεσία της κόρης Λεπέν επελαύνουν και αυτοί για την πρώτη θέση στις ευρωεκλογές: ενάντια στο ευρώ, ενάντια στους μετανάστες και, όποτε βολεύει, ενάντια στον διεθνή καπιταλισμό. Το «τείχος των Βρυξελλών» θα γκρεμιστεί και η Γαλλία θα οδηγηθεί σε «πραγματική πολιτική κρίση» υπόσχεται η κόρη. «Οι επιλογές των δύο κυρίαρχων γαλλικών πολιτικών κομμάτων κατά την προηγούμενη τριακονταετία θα αμφισβητηθούν».
Οι δυο ηγέτες της ευρωσκεπτικιστικής Ακροδεξιάς επιδιώκουν να δώσουν δημοψηφισματικό χαρακτήρα στις ευρωεκλογές, ανάμεσα στην «εθνική δημοκρατία» και τη «συγκεντρωτική γραφειοκρατία της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Το σύνθημα της ανάκτησης της «εθνικής κυριαρχίας» μεταφράζεται σε εθνικό οικονομικό προστατευτισμό, διάλυση της νομισματικής ένωσης, κλείσιμο των συνόρων και κλείσιμο μέσα στα σύνορα. Οι νέες «πατρίδες» θα μοιάζουν με εκείνες των παραμονών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως δήλωσε ότι φοβάται ο νέος υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, όμως η σημερινή Γερμανία έχει αναδειχτεί στην πράξη ο μεγαλύτερος σπόνσορας των αντιευρωπαϊστών στα κράτη που υφίστανται την οικονομικοπολιτική ηγεμονία της.
Στην άλλη όχθη του ευρωσκεπτικισμού, η Ευρωπαϊκή Αριστερά δεν ονειρεύεται νέες «πατρίδες», με την πιθανή εξαίρεση του Αλέξη Τσίπρα, που δεν ξέρουμε τι ονειρεύεται. Το ευρωπαϊκό συνονθύλευμα αριστεριστών και κομμουνιστών θέλει μιαν «άλλη Ευρώπη» που, κατά ειρωνικό τρόπο για την αριστερή ευαισθησία, θα μπορούσε να υπάρξει μόνο αν ενωμένη καταπίεζε και απομυζούσε τον υπόλοιπο πλανήτη: καταραμένη παγκοσμιοποίηση. Σε αντίθεση με την πατριωτική Ακροδεξιά, η ανεδαφική Αριστερά θα παραμείνει περιθωριακή δύναμη στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς το ελληνικό θαύμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν συγκινεί τους ευρωπαίους πολίτες.
Αλλά και της Ακροδεξιάς η μαζικότερη παρουσία δεν αναμένεται να κλονίσει άμεσα στο ημιτελές ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Εκτός από τη διαμάχη μεταξύ Φάρατζ και Λεπέν για την ηγεσία της μελλοντικής ομάδας στο Ευρωκοινοβούλιο (που φαίνεται να την κερδίζει η δεύτερη), από τη φύση της πολιτικής τους τοποθέτησης οι ακροδεξιοί δεν έχουν συνοχή και προοπτική κοινής οργάνωσης και δράσης: οι λαϊκιστές απευθύνονται καθένας στον «λαό» του, στρέφοντας τον έναν ενάντια στον άλλον. Ομως, η υπολογίσιμη παρουσία τους στρέφει ήδη τους ευρωπαίους συντηρητικούς σε μια ρητορική που μπορεί να βρει απήχηση στους αμήχανους και πιεσμένους από την κρίση ευρωπαίους πολίτες. Ο ευρωπαϊκός «μινιμαλισμός» του Λαϊκού Κόμματος παίρνει εθνικιστικές αποχρώσεις για να κρύψει την πραγματικότητα ότι διέξοδος από την κρίση μπορεί να δοθεί με περισσότερη και όχι με λιγότερη, ούτε με την ίδια Ευρώπη. Αλλά για ενιαία ευρωπαϊκή οικονομική και κοινωνική πολιτική απαιτείται περισσότερη ευρωπαϊκή συνείδηση και συνεπώς περισσότερη δημοκρατική νομιμοποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μπορεί η Ευρώπη να γίνει η δεύτερη πατρίδα μας; Η φαντασιακή συμμαχία των Νοτίων ενάντια στους Βόρειους μάλλον δεν είναι η λύση στο πρόβλημα.
Επιπλέον, το αυριανό Ευρωκοινοβούλιο θα κοσμείται από υπερ-ακροδεξιούς ναζιστές, τους οποίους ακόμη και η λαϊκιστική Ακροδεξιά, που θέλει να σώζει τα προσχήματα, δεν επιθυμεί στους κόλπους της: το ουγγρικό Jobbik και την ελληνική Χρυσή Αυγή. Αυτοί θα τριγυρίζουν σαν μοναχικοί λύκοι, με το εννιάρι στην κωλότσεπη.
Η Ελλάδα κινδυνεύει να συνεισφέρει στην Ευρωβουλή όλες τις ποικιλίες ευρωσκεπτικισμού, και μάλιστα σε ικανότατες δόσεις. Η ΝΔ εγκλωβίζεται στην αντίφαση: ενταγμένη στους μινιμαλιστές συντηρητικούς, χαϊδεύει το ακροατήριο της ντόπιας διπλής Ακροδεξιάς και ταυτόχρονα ζητεί περισσότερη Ευρώπη. Είναι νωρίς για να πούμε αν το χειμαζόμενο ΠαΣοΚ καταφέρει να απαλλαγεί από τον εαυτό του μέσα από την ένταξή του σε μια «Δημοκρατική Προοδευτική Παράταξη». Αλλά είναι σαφές ότι η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία είναι εκείνη που μπορεί να εξακολουθήσει να επιδιώκει μια εφικτή Ευρώπη με μια βιώσιμη Ελλάδα. Είναι, ίσως, και μέρος της διαίσθησης των ελλήνων πολιτών στους οποίους πρόσφατα αναγεννήθηκε η προσδοκία για την ανασυγκρότηση του χώρου της Κεντροαριστεράς.
Ο κ. Αλέξης Καλοκαιρινός διδάσκει στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
