Η Αμερική και το χάος στη Μέση Ανατολή

Τα αραβικά κράτη και το Ισραήλ μοιράζονται τον ίδιο σάκο του μποξ: χτυπούν τις ΗΠΑ. Θα είχαν καλούς λόγους για να το έκαναν, όμως το πράττουν για τις λάθος αιτίες. Κατηγορούν την Αμερική για το διπλό έγκλημα της απαγκίστρωσης και της προδοσίας. Και στη μία και στην άλλη περίπτωση έχουν λάθος και το 2014 θα αποδείξει αυτό το σχεδόν μόνιμο δεδομένο στη Μέση Ανατολή: οι ΗΠΑ είναι και παραμένουν η μοναδική υπερδύναμη.

Η αλήθεια είναι ότι θα ήθελαν πολύ να αποτραβηχτούν από αυτό το ακυβέρνητο πλοίο. Θα υπέκυπταν πρόθυμα στον πειρασμό της Απω Ανατολής. Θα επιθυμούσαν μια «στροφή», για να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση της Ουάσινγκτον, προς την Ασία. Εκεί δημιουργείται σχεδόν το μισό του παγκόσμιου πλούτου ενώ στον Ειρηνικό παίζεται μια μείζων στρατηγική παρτίδα ανάμεσα στην Κίνα, από τη μία πλευρά, και τους συμμάχους των ΗΠΑ, με πρώτη την Ιαπωνία, από την άλλη.

Αλλά το χάος στη Μέση Ανατολή είναι τέτοιο που οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αποσυρθούν από την περιοχή. Παραμένει το κλειδί της ενεργειακής τροφοδοσίας ενός μέρους της υφηλίου. Εχει επίσης την ιδιαιτερότητα να βρίσκεται σε σχεδόν μόνιμο πόλεμο και να συγκεντρώνει από ξέχειλα οπλοστάσια μέχρι ισλαμική τρομοκρατία. Τέλος, παρά την αχαριστία προς αυτή, η Αμερική παραμένει πιστή στους μεγάλους συμμάχους της, είτε πρόκειται για τη Σαουδική Αραβία, είτε για τα εμιράτα του Κόλπου, είτε το Ισραήλ. Η Αμερική εγγυάται την ασφάλειά τους.

Αυτό από το οποίο υποφέρει η Μέση Ανατολή είναι λιγότερο η αμερικανική απαγκίστρωση και περισσότερο το τέλος του ψυχρού πολέμου κατά τον οποίο οι διάφορες πλευρές μπορούσαν να πολεμήσουν αλλά μέχρι ενός σημείου, μέχρι τη στιγμή που η Ουάσινγκτον ή η Μόσχα επέβαλαν εκεχειρία ή ακόμη και ειρήνη.

Η κατάρρευση ισχυρών κρατών όπως η Αίγυπτος, το Ιράκ και η Συρία έδωσε τη χαριστική βολή. Δημιούργησε ένα κενό πρόσφορο για τον ακραίο ισλαμισμό _ Αλ Κάιντα και λοιποί _ και την επανεμφάνιση μιας παλαιάς παθολογίας που μέχρι τότε διατηρούταν υπό έλεγχο: της ενδοϊσλαμικής διαμάχης μεταξύ σουνιτών και σιιτών.

Λόγω έλλειψης ισχυρής εξουσίας στο Κάιρο, στη Βαγδάτη και στη Δαμασκό, η περιοχή «αναδιοργανώθηκε», αν μπορούμε να το πούμε έτσι, γύρω από τις δυο μεγάλες θεοκρατίες. Η Σαουδική Αραβία ενσαρκώνει τον σουνιτικό κόσμο του οποίου υπερασπίζεται την υπεροχή απέναντι στους μη άραβες και σιίτες Ιρανούς που έχουν βλέψεις για περιφερειακή κυριαρχία. Ο καθένας διαθέτει τους συμμάχους του. Το Ιράν τους σιίτες άραβες (τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο και την πλειοψηφία που κυβερνάει το Ιράκ) ή τους κοντινούς του (το αλεβιτικό καθεστώς στη Δαμασκό). Η Σαουδική Αραβία και τα εμιράτα του Κόλπου δεν διστάζουν να παίξουν με τη φωτιά χρησιμοποιώντας εξτρεμιστικές οργανώσεις τζιχαντιστών. Κάθε πλευρά θεωρεί ότι δίνει μάχη για την ίδια της την ύπαρξη.

Εξ ου η έκρηξη της βίας ανάμεσα σε σουνίτες και σιίτες που πλήττει τον αραβικό κόσμο και μαίνεται στη Συρία _ αλλά και στον Λίβανο και στο Ιράκ.

Πώς θα «βγούμε» από αυτό; Για να σπάσει το σπιράλ της βίας, η Ουάσινγκτον ορθά επαναπροσέγγισε την Τεχεράνη και υπέγραψε μια πρώτη συμφωνία για τον έλεγχο του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Οι δυο σύμμαχοι της Αμερικής στην περιοχή, το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία, φωνάζουν προδοσία.

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός «Μπίμπι» Νετανιάχου κάνει μούτρα στον Μπαράκ Ομπάμα. Η σαουδαραβική μοναρχία παριστάνει ότι αναζητά νέους συμμάχους, πχ τη Γαλλία. Αλλά πρόκειται για επιφανειακά καπρίτσια. Το Ριάντ και η Ιερουσαλήμ δεν έχουν επιλογή. Η Αμερική παραμένει εγγυήτρια της ασφάλειας στον Κόλπο και κανείς δεν μπορεί να την αντικαταστήσει.

Με όσους περισσότερους συνομιλεί, τόσο ισχυρότερη γίνεται η Αμερική. Και στην αυγή του 2014, ο διάλογος Τεχεράνης –Ουάσινγκτον, που «εξευγενίζει» την ισλαμική δημοκρατία, αποτελεί το μοναδικό μικρό φως στο τούνελ της Μέσης Ανατολής.