«Φτιάξτε σχολεία. Εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή» έλεγε ο Βίκτωρας Ουγκό. Με τη γνώμη αυτή, πιθανότατα, συμφωνούν και οι σύγχρονοι οικονομολόγοι. Σωστή εκπαίδευση σημαίνει ανάπτυξη, παραγωγή και ευημερία, μείωση της ανεργίας και της φτώχειας και συνεπώς της εγκληματικότητας.
Αν πράγματι έτσι ήταν τα πράγματα, η Ελλάδα με τόσα σχολεία, τόσα ΤΕΙ και τόσα ΑΕΙ και με χιλιάδες εκπαιδευτικούς, δεν θα έπρεπε να έχει φυλακές. Ομως, οι φυλακές έχουν φρακάρει από το πλήθος των απατεώνων. Με κάθε σκάνδαλο που σκάει, καμιά δεκαριά οδηγούνται στη φυλακή. Φαίνεται ότι όπου κι αν ψάξει ο κ. Ρακιντζής, η Αστυνομία ή η Δικαιοσύνη θα βρουν καταχραστές του δημοσίου χρήματος, απατεώνες, κλέφτες και, γενικώς, ρεμάλια αξιοσημείωτης ποικιλίας.
Το εκπληκτικό στην περίπτωση της χώρας μας είναι ότι όλοι αυτοί, οι περί των οποίων ο λόγος (υπουργοί, βουλευτές, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, στρατηγοί, τραπεζίτες, επιχειρηματίες, παπάδες, καλόγεροι κ.ά.), είναι άνθρωποι με σπουδές υψηλού επιπέδου. Είναι, συνεπώς, φανερό ότι η ελληνική εμπειρία ανατρέπει το απόφθεγμα του Ουγκό. Σε μας μάλλον ισχύει ότι «εκεί που ανοίγει ένα σχολείο, ανοίγει και μια φυλακή». Φαίνεται ότι η εκπαίδευση λειτουργεί σαν δίκοπο μαχαίρι. Παρέχει τις δυνατότητες για ανάπτυξη και πρόοδο, αλλά ταυτόχρονα δίνει ευκαιρίες και γνώσεις για μεγάλες απάτες.
Οσοι γνωρίζουν τα θέματα αυτά υποστηρίζουν ότι κάθε χώρα έχει το δικό της ποσοστό απατεώνων. Φαίνεται πως μεταξύ των ανθρώπων υπάρχει μια γενική τάση προς απάτη και αρπαγή που δεν έχει σχέση με τη φτώχεια και την ανάγκη επιβίωσης. Είναι αμιγής πλεονεξία. Οταν υπάρχει ευκαιρία, η πλεονεξία κυριαρχεί και η απάτη πραγματοποιείται. Οι εκπαιδευμένοι και οι πλούσιοι έχουν πολλές ευκαιρίες για απάτες και, μάλιστα, μεγάλων διαστάσεων.
Ομως, τα ποσοστά διαφθοράς και απάτης στη χώρα μας φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα μεγάλα, και ίσως αυτά που αποκαλύπτονται είναι μόνο η επιφάνεια. Αναρωτιέται, λοιπόν, κανείς: τι έχει συμβεί σ’ αυτή τη χώρα και η διαφθορά έχει γίνει η πλέον παραγωγική δραστηριότητα; Η απλή λογική λέει ότι ο βασικός παράγων είναι η ανοχή και η ατιμωρησία. Αν υπάρχει κίνητρο (πλεονεξία), ευκαιρία και μικρή πιθανότητα αποκάλυψης και τιμωρίας, τότε η απάτη είναι η αναμενόμενη «λογική» συνέπεια.
Αν λάβουμε υπόψη τις περιπτώσεις απάτης που ξεφυτρώνουν η μία μετά την άλλη, τα τεράστια ποσά με τα οποία ζημιώνεται το Δημόσιο και οι ανύποπτοι ιδιώτες, την ανάγκη αυστηρής τιμωρίας και τον συνωστισμό στις φυλακές, η προτροπή του απλού πολίτη προς το κράτος, «Φτιάξτε φυλακές», είναι απόλυτα κατανοητή.
Ο κ. Θεόδωρος Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ