Αν έπρεπε να προσδιορίσουμε την πιο έντονη και διαρκή επιταγή της ελληνικής κοινής γνώμης κατά το μεγαλύτερο μέρος της μεταπολιτευτικής περιόδου, θα καταλήγαμε στο εξής τρίπτυχο: δημοκρατία, ελευθερία και ισότιμη αντιμετώπιση των μη προνομιούχων. Ενα αξιακό σύνολο που θα μπορούσε να αποδοθεί περιφραστικά και ως «θέλω να ζήσω ελεύθερα με δικαίωμα στην ελπίδα». Στα μέσα της δεκαετίας του 2000 αυτό άλλαξε. Μπορεί εν πρώτοις να ηχεί υποδεέστερο, αλλά το κύριο ζητούμενο έγινε η διασφάλιση μιας αξιοπρεπούς εργασίας –«μια καλή δουλειά».
Η δουλειά αποτελεί πλέον τον ύψιστο ρυθμιστικό παράγοντα στη ζωή του ατόμου: το αν και πότε θα κάνει οικογένεια, το πόσα παιδιά θα αποκτήσει και πότε, το πού θα ζήσει (55,6% υπό τις κατάλληλες συνθήκες θα εγκατέλειπε τη χώρα), η σχέση του με το κοινωνικό σύνολο, όλα εξαρτώνται από τη δουλειά του. Κάθε απόφαση που λαμβάνει και κάθε στρατηγική που χαράσσει κατά κάποιον τρόπο είναι συνυφασμένες με την επαγγελματική του κατάσταση γιατί αυτή είναι η νέα σχέση του με την κοινωνία.
Τρία χρόνια πριν, ένας νέος άνεργος Τυνήσιος αυτοπυρπολήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας. Αλυσιδωτές αντιδράσεις έφεραν την έκρηξη της Αραβικής Ανοιξης.
Το ενδιαφέρον είναι ότι λίγο προτού το κάνει φώναξε κάτι, αλλά όχι τα αναμενόμενα όπως «ο Θεός είναι μεγάλος», «θάνατος στην Αμερική». Τα τελευταία του λόγια ήταν «Και πώς περιμένετε να βγάλω τα προς το ζην;».
Στο τέλος του 2013 στην Ελλάδα το ζητούμενο παραμένει ίδιο και εντονότερο. Με τη διαφορά ότι η κρίση έπληξε τον πυρήνα του: το αίτημα για μια αξιοπρεπή δουλειά καθίσταται μαθηματικά αδύνατο γιατί οι θέσεις εργασίας σήμερα δεν επαρκούν. Ετσι ο ανώνυμος άνεργος αναδεικνύεται σε «πρόσωπο της χρονιάς» που πέρασε. Η ανεργία στο 27% αποτελεί το «σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς», το οποίο δίχως ακριβή ημερομηνία πραγμάτωσης, επώνυμα ή αναγνωρίσιμα ιστορικά υποκείμενα, συντελείται συνεχώς εξελισσόμενο στη σκιά της επίσημης πολιτικής ατζέντας με απόλυτο και καταλυτικό τρόπο για τις ζωές που αφορά.
Κάθε κρίση, ως ρήξη με το παρελθόν, εμφανίζεται απότομα, αλλά προηγείται μια περίοδος επώασης: για χρόνια προετοιμάζονται και συμβαίνουν σιωπηλά μικρές βαθμιαίες αλλαγές που μεταλλάσσονται σε ένα «ριζικά διαφορετικό». Το «ριζικά διαφορετικό» σήμερα είναι η ανεργία. Αυτή αναδεικνύει «φύλακες» και «καινοτόμους» του συστήματος, ορίζει την αντιπαράθεση μεταξύ τους και καθορίζει αν θα χαθεί ή αν θα κερδηθεί μια ολόκληρη γενιά νέων ανθρώπων.
