Πώς η Ελλάδα έπαθε affluenza

Μια πραγματικά κακή σκηνή για να είσαι άνθρωπος: ένας πιτσιρικάς, κοντά στα 16, με Valium, αλκοόλ, τεστοστερόνη και αμεριμνησία στον οργανισμό του, μπαίνει στο αμάξι του μπαμπά με την παρέα του. Κάπου θα είναι και ένα κορίτσι, για να προσθέσει λίγη απόπειρα εφηβικής, άτσαλης γοητείας στο κοκτέιλ χημείας στο αίμα, κάπου θα υπάρχει και κάποιο απροσδιόριστο ψυχολογικό μπέρδεμα, κάπου στην πορεία θα κλέβει και λίγο αλκοόλ ακόμη από ένα σουπερμάρκετ. Μπαίνει στο αυτοκίνητο, πίνει κι άλλο λίγο και μετά σκοτώνει τέσσερις ανθρώπους και αφήνει έναν με τη δυνατότητα να κινεί μόνο το στόμα του.

Η ιστορία θα τελείωνε εδώ, δεν θα υπήρχαν πολλά να πεις, ούτε για τα θύματα ούτε για τον θύτη· η ζωή θα όφειλε να συνεχιστεί, γιατί έτσι πρέπει να γίνεται.

Ομως δεν τελείωσε εδώ. Ο πιτσιρικάς, γόνος μιας από τις πιο πλούσιες οικογένειες της περιοχής, δικάζεται. Η λευκή δικαστής στην Πολιτεία του Τέξας ακούει την ιστορία, βλέπει τις τοξικολογικές εξετάσεις, μιλάει με τις οικογένειες των θυμάτων, συζητάει με τους δικηγόρους. Η πρόταση του εισαγγελέα είναι σκληρή, αλλά αναμενόμενη: 20ετής φυλάκιση. Η ετυμηγορία είναι διαφορετική. Ο κατηγορούμενος δεν θα αντικρίσει ποτέ του κελί, δεν θα προαυλιστεί, δεν θα σωφρονιστεί όπως αναγκάζονται να κάνουν άλλοι για μικρότερα αδικήματα. Αντιθέτως, θα πάει στην ηλιόλουστη Καλιφόρνια, σε ένα πληρωμένο από τους γονείς του ίδρυμα επανένταξης που κοστίζει 450.000 δολάρια τον χρόνο, θα έχει το προσωπικό του πόνι, θα κάνει μαθήματα γιόγκα και προφανώς θα περάσει αρκετές ώρες τρέχοντας σε πράσινα λιβάδια μεταμέλειας.

Η απόφαση στηρίχθηκε δικονομικά με έναν συνδυασμό αμετροέπειας και ερασιτεχνικής ψυχανάλυσης. Η υπεράσπιση του κατηγορουμένου κάλεσε τον ψυχολόγο της οικογένειας, ο οποίος ανακοίνωσε πως ο πιτσιρικάς πάσχει από affluenza. Τι είναι αυτό; «Οι γονείς του», εξήγησε, «δεν του έμαθαν ποτέ να ζητάει συγγνώμη αν βλάψει κάποιον. Του έμαθαν πως αν κάνει κακό, τα χρήματα θα το διορθώσουν. Η συναισθηματική ηλικία του έχει παραμείνει στα 12, οι γονείς του δεν του έβαλαν όρια, δεν του είπαν ποτέ πως δεν μπορεί να γίνεται πάντα το δικό του. Είχε περισσότερες ελευθερίες απ’ όσες θα έπρεπε να έχει ένας κανονικός άνθρωπος…».

Και μετά ήρθε η αλήθεια: «Δεν υπάρχει πραγματική πάθηση affluenza» έγραψαν όλοι οι ψυχίατροι της Αμερικής. Ο όρος δεν συμπεριλαμβάνεται σε καμία από τις διαγνωστικές κατηγορίες της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης. Αυτό που μπορεί να περιγραφεί ως ψυχοπάθεια, έλλειψη ενσυναίσθησης, δεν είναι ένας ναρκισσιστικός μανδύας που μπορεί να καλύψει τα πάντα, είναι κάτι που ίσως μπορεί να εξηγήσει μια εγκληματική συμπεριφορά, δεν μπορεί όμως να τη δικαιολογήσει. Κοινώς, κατασκευάσαμε μια ασθένεια για να δικαιολογήσουμε ένα έγκλημα.

Και τώρα επιστρέφουμε στα δικά μας. Καθώς το 2013 τελειώνει και οι συλλήψεις παλαιότερα «σημαντικών», νυν μεταμελημένων, ανθρώπων γίνονται καθεστώς, ίσως ήρθε η ώρα να συζητήσουμε για την ελληνική μόδα της affluenza.

H εβδομάδα είναι ιδανική για τέτοιου είδους συζήτηση. Η σύλληψη του πρώην υπουργού Μεταφορών Μιχάλη Λιάπη, του ανθρώπου που υπογράφει τον ΚΟΚ, για μια οδήγηση με παράνομες πινακίδες στο υπερφορολογούμενο τζιπ του, δεν είναι μια πράξη ενός τύπου που νομίζει πως «έχει περισσότερες ελευθερίες απ’ όσες ένας κανονικός άνθρωπος θα έπρεπε να έχει;».

Η ανακοίνωση του «πόθεν έσχες» των πολιτικών, όλο αυτό το ετήσιο λογιστικό σόου (στο οποίο πριν από λίγα χρόνια γραφόταν πως ο Μιχάλης Λιάπης παίρνει ΕΚΑΣ), δεν είναι ο ορισμός της αυτοπεποίθησης του ακαταλόγιστου και του ακαταδίωκτου;

Ολοι αυτοί οι αριθμοί, οι επενδύσεις σε μετοχές εταιρειών που συνδέονται με το αντικείμενο της εργασίας τους, δεν είναι μια έλλειψη ενσυναίσθησης απέναντι στην πραγματική ζωή; Η πρόσφατη ατάκα ενός βουλευτή ονόματι Ταμήλου πως «η κυβέρνηση δεν μπορεί να φροντίζει να ζεστάνει όλους τους πολίτες» δεν είναι αντικείμενο έρευνας ψυχολόγου; Εκείνο το ποσό των 1,3 εκατ. ευρώ που εκκρεμεί σε παλαιότερη δήλωση του Γιάννου Παπαντωνίου; Ο Βύρωνας Πολύδωρας που σε λίγες ώρες πρόλαβε να διορίσει αυτοκρατορικά τις κόρες του στη Βουλή; Ο Θεόδωρος Πάγκαλος που δήλωνε πρόσφατα πως «δεν έχω χρήματα να πληρώσω το χαράτσι» όντας μέλος και υποστηρικτής της κυβέρνησης που το επέβαλε; Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην συνδικαλιστής της ΟΤΟΕ Δημήτρης Τσουκαλάς που πήρε εφάπαξ 1 εκατ. ευρώ; Ο υφυπουργός Ανάπτυξης Νότης Μηταράκης που εμφάνισε μια αγορά σπιτιού στο Λονδίνο αξίας 1,3 εκατ. ευρώ χωρίς να δηλώσει πού βρήκε τα λεφτά; Η τηλεστάρ σύζυγος του υπουργού Υγείας που ομολόγησε πως πέρυσι είχε αμοιβές ύψους 532 ευρώ τον χρόνο; Καραμπινάτη affluenza, πράξεις ανθρώπων με αίσθηση ή ψευδαίσθηση πως έχουν περισσότερες ελευθερίες από τους άλλους.

Η λίστα θα μπορούσε να συνεχίζεται επ’ άπειρον. Απλώς κάποια στιγμή καλό είναι να πάψουμε να κοροϊδευόμαστε. Ακόμη και αν η συναισθητική ηλικία κάποιων πολιτικών παραμένει κοντά στα 12, υπάρχουν και οι υπόλοιποι πολίτες. Αυτοί που αναγκαστικά μεγάλωσαν απότομα τον τελευταίο καιρό.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013