Το κινεζικό ΚΚ επενδύει στον θολό πατριωτισμό

Η κυβέρνηση του Πεκίνου, έμπειρη στο να καταγγέλλει την Ιαπωνία στη διαμάχη για τα νησιά Ντιαογιού, έδειξε πρόσφατα στον κινεζικό λαό ότι μπορεί επίσης να αναλάβει πραγματική δράση, διακηρύσσοντας, στις 23 Νοεμβρίου, μια «ζώνη αεράμυνας» στην Ανατολική Θάλασσα της Κίνας. ‘Ηταν μια κίνηση που κλιμάκωσε τις εντάσεις στην περιοχή.

Κατά την άποψή μου, η κύρια σημασία της ζώνης αεράμυνας δεν είναι η προειδοποίηση προς την Ιαπωνία, αλλά η πατριωτική στάση που αντιπροσωπεύει. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ένα μέρος της κοινής γνώμης στην Κίνα επέκρινε την κυβέρνηση για αδυναμία στο θέμα αυτό. Η ζώνη αεράμυνας μπορεί να θεωρηθεί και ως απάντηση σε αυτά τα «πατριωτικά» συναισθήματα.

Η πατριωτική εκπαίδευση που προωθείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα τα τελευταία χρόνια έχει βάλει, με μεγάλη επιτυχία, την «αγάπη για την πατρίδα» στο ίδιο χωνευτήρι με την αγάπη για το κόμμα και με την αγάπη για την κυβέρνηση.

Οι έπαινοι για το κόμμα και για την κυβέρνηση ισοδυναμούν με εγκώμιο για την πατρίδα, και οι επικρίσεις για το κόμμα και για την κυβέρνηση ισοδυναμούν με επικρίσεις για την πατρίδα. Οταν σβήνει η διάκριση ανάμεσα στη χώρα και στον κυβερνήτη της, ο πατριωτισμός καταλήγει υπό ομηρία, και μετά χειραγωγείται εύκολα από έναν στενόμυαλο εθνικισμό.

Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, η διαμάχη για τα νησιά Ντιαογιού πυροδότησε δύο γύρους διαδηλώσεων σε πολλές πόλεις της Κίνας, και οι διαμαρτυρίες μετατράπηκαν τελικά σε επιθέσεις από βίαια πλήθη σε ιαπωνικές επιχειρήσεις και σε αυτοκίνητα που έχουν κατασκευαστεί στην Ιαπωνία. Σε μια συγκλονιστική σκηνή που καταγράφηκε σε βίντεο, ο όχλος έσπασε το κρανίο ενός οδηγού στην πόλη Σι’ αν, όταν εκείνος ο άτυχος άνθρωπος προσπάθησε να προστατεύσει το Toyota του από το αγριεμένο πλήθος.

Αυτό που με κάνει να ανησυχώ πιο πολύ; Δεν είναι μόνο οι απλοί πολίτες, οι οποίοι συγχέουν τις δύο διαφορετικές έννοιες του έθνους και της κυβέρνησης, αλλά και κάποιοι διανοούμενοι. Ενας φίλος μου, Κινέζος πανεπιστημιακός, μου είπε κάποτε «Εδώ στην πατρίδα μπορούμε να επικρίνουμε την χώρα μας, αλλά όταν πάμε στο εξωτερικό, θα πρέπει να την υπερασπιζόμαστε».

«Αλλά επικρίνουμε την κυβέρνηση, όχι την πατρίδα μας», του απάντησα.

Αργότερα δημοσίευσα στο μπλογκ μου το εξής: «Μερικοί άνθρωποι δεν έχουν ξεκαθαρίσει ακόμη στο μυαλό τους την διαφορά μεταξύ του έθνους και της κυβέρνησης. Και έτσι όποιος επιδιώκει να ασκήσει κριτική κατά της κυβέρνησης καταγγέλλεται ως προδότης. Επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω μια αναλογία: Το έθνος είναι σαν τους γονείς μας, και η κυβέρνηση σαν την οικονόμο του σπιτιού. Η αγάπη για τους γονείς και η αγάπη για την οικονόμο είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Δεν μπορείς να αλλάξεις τους γονείς σου, αλλά έχεις κάθε δικαίωμα να αντικαταστήσεις την οικονόμο».

Ενας από τους αναγνώστες αναδημοσίευσε τις παρατηρήσεις μου, επισυνάπτοντας ένα σχόλιο: «Μαμά και Μπαμπά, πού είστε; Θέλω να καταγγείλω την οικονόμο».

Αλλά οι γονείς μας δεν θα ακούσουν ποτέ την καταγγελία, επειδή τους έχει αντικαταστήσει η οικονόμος, η οποία, πάντως, έχει αρχίσει να τα βρίσκει σκούρα. Πέρυσι, υπό την κάλυψη των διαδηλώσεων κατά της Ιαπωνίας, ορισμένοι εξέφρασαν την δυσαρέσκειά τους. Ενα σύνθημα που καλούσε σε πόλεμο με την Ιαπωνία είχε μια διπλή σημασία. «Ας πολεμήσουμε», έλεγε. «Αν κερδίσουμε, θα έχουμε τα νησιά Ντιαογιού. Αν χάσουμε, θα έχουμε μια νέα Κίνα». Με τον όρο «νέα Κίνα» εννοούσε μια Κίνα στην οποία το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν θα είναι πλέον η κυρίαρχη δύναμη.

* Ο κ. Yu Hua είναι συγγραφέας. Το τελευταίο βιβλίο του κυκλοφόρησε με τίτλο «Η Κίνα σε Δέκα Λέξεις».