Το Βήμα – The Project Syndicate
Όταν τα Ηνωμένα Έθνη και το Μπρέτον Γουντς συγκροτήθηκαν πριν από σχεδόν επτά δεκαετίες, στα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η πολιτική ισχύς ήταν συγκεντρωμένη στα χέρια των κρατών που είχαν νικήσει στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθιστώντας σχετικά εύκολη τη συναίνεση για την αποκατάσταση της διεθνούς τάξης. Αλλά έκτοτε η παγκόσμια διακυβέρνηση έχει γίνει ιδιαίτερα μπερδεμένη και εμποδίζει την πρόοδο σε ζητήματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι περισσότερες από 190 χώρες ανήκουν τώρα στα Ηνωμένα Έθνη. Οι διεθνείς οργανισμοί έχουν πολλαπλασιαστεί, με ούτε έναν πολυμερή οργανισμό να μην έχει κλείσει μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το αποτέλεσμα είναι ένα αναποτελεσματικό και μπερδεμένο αμάλγαμα επικαλυπτόμενων εντολών. Στο μεταξύ, μεγάλα τμήματα του διεθνούς συστήματος δεν έχουν επαρκή χρηματοδότηση για να σημειώσουν σημαντική πρόοδο σε σημαντικά ζητήματα – πρόβλημα που θα χειροτερεύσει καθώς οι ανάγκες και οι απαιτήσεις ενός διαρκώς διογκούμενου παγκόσμιου πληθυσμού αυξάνονται. Σε αυτό το πλαίσιο η πρόοδος σε παγκόσμια ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή , το κυβερνο – εγκλημα, η οικονομική ανισότητα και οι ασθένειες, αποδεικνύεται άπιαστο όνειρο. Όσο μειώνεται η νομιμοποίηση και η χρηματοδότηση των διεθνών οργανισμών , τόσο μειώνεται και η αποτελεσματικότητά τους.
Για να ξεπεραστούν τα προβλήματα του 21ου αιώνα απαιτείται αναθεώρηση και ανανέωση των διεθνών οργανισμών. Στην έκθεση Τώρα για Μακροπρόθεσμα, η Επιτροπή Μάρτιν της Οξφόρδης για τις Μελλοντικές Γενεές – μία ομάδα έμπειρων ηγετών και ακαδημαϊκών (στους οποίους συμπεριλαμβανόμαστε και εμείς) που συνήλθε για να βοηθήσει να δοθούν απαντήσεις στις παγκόσμιες προκλήσεις – προτείνει τους μηχανισμούς για να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία. Για παράδειγμα οι δημόσιοι διεθνείς οργανισμοί θα πρέπει να παρουσιάζουν συχνές προόδους ως προς τις επιδόσεις και τον σκοπό τους.
Οι οργανισμοί που δεν το πετυχαίνουν αυτό πρέπει να κλείνουν και οι πόροι τους να διοχετεύονται σε άλλους πιο αποτελεσματικούς οργανισμούς. Προκειμένου να αποφύγουν αυτή τη μοίρα οι υπάρχοντες οργανισμοί πρέπει να προσαρμοστούν στην μεταβαλλόμενη διεθνή δυναμική. Αυτό σημαίνει ενισχυμένη παρουσία όχι μόνο των μεγάλων αναδυόμενων οικονομιών, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία αλλά και χωρών όπως η Νιγηρία και η Ινδονησία, στις οποίες σε συνδυασμό κατοικούν περισσότεροι από 400 εκατομμύρια άνθρωποι. Οι διεθνείς σχέσεις και οι διεθνείς οργανισμοί λειτουργούν σε καθεστώς που αντανακλά τις συνθήκες που ίσχυαν στα μέσα του 20ού αιώνα.
Αυτό παρουσιάζει δύο σοβαρές αδυναμίες. Πρώτον χώρες που βρίσκονται σε φθίνουσα πορεία έχουν δυσανάλογη δύναμη. Δεύτερον η παγκόσμια διαδικασία λήψης αποφάσεων σήμερα περιλαμβάνει τέσσερις φορές περισσότερες χώρες σε σχέση με τη μεταπολεμική περίοδο – για να μην αναφέρουμε την πληθώρα μή κυβερνητικών οργανώσεων και άλλων ομάδων που καθιστούν ακόμη πιο δύσκολη και αντιπαραγωγική τη διαδικασία. Προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα των διεθνών διαπραγματεύσεων, η Επιτροπή Μάρτιν της Οξφόρδης, προτείνει τη σύσταση συνασπισμών μεταξύ κρατών και άλλων δρώντων, όπως πόλεων και επιχειρήσεων. Καθώς τα αποτελέσματα θα βελτιώνονται, η νομιμοποίηση των διεθνών οργανισμών θα ενισχύεται, κάτι που αργότερα θα ενισχύει την προθυμία των κρατών να τους παραχωρήσουν εξουσίες. Επιπροσθέτως θα πρέπει να δημιουργηθούν εθελοντικές πλατφόρμες που θα διευκολύνουν τη σύναψη παγκόσμιων συνθηκών για σημαντικά ζητήματα. Για παράδειγμα η συνεργασία σε φορολογικά θέματα θα βοηθούσε τα κράτη να αντιμετωπίσουν τα φαινόμενα φοροδιαφυγής και να εναρμονίσουν την εταιρική φορολογία. Οι απαραίτητες αλλαγές δεν θα γίνουν αμέσως. Αλλά αν οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία πολιτών εργαστούν μαζί, είναι πραγματοποιήσιμες και υπόσχονται ένα πιο βιώσιμο μέλλον και περισσότερη ευημερία για όλους.
* Ο κ. Pascal Lamy είναι πρώην γενικός διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου