Τα δύο άκρα: εθνοκεντρισμός και αυτομαστίγωση

Ας μιλήσουμε για δύο άκρα που δεν είναι αυτά που νομίζετε. Δεν αφορούν, δηλαδή, πολιτικές τοποθετήσεις, αν και μερικές φορές συνδυάζονται με αυτές. Το πρόβλημά μας είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας, η απουσία μιας μετριοπαθούς προσέγγισης που στηρίζεται στην αντικειμενική και ιστορική πραγματικότητα.

Συνήθως είτε φαντασιωνόμαστε πλάθοντας κατηγορίες και συμπεριφορές που δεν εκφράζουν τον κοινωνικό μέσο όρο και είναι κολακευτικές για τους Ελληνες και την Ελλάδα ή πηγαίνουμε στην άλλη άκρη του φάσματος για να αυτομαστιγωθούμε με μανία και να επιρρίψουμε ευθύνες σε φανταστικές ελλείψεις και αδυναμίες.

Είναι άπειρες οι περιπτώσεις της αναφοράς στα υποτιθέμενα προσόντα του έθνους μας. Ο Ελλην υποτίθεται ότι είναι γενναίος, ξεχνάει τις εμφύλιες έριδες για να αντιμετωπίσει τους εχθρούς του έθνους, είναι φιλότιμος, φιλόξενος και βεβαίως ποτέ ρατσιστής, οικογενειάρχης, που επομένως σέβεται τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Βέβαια πώς εξηγείται, αν διαθέτουμε κατά παράδοξο τρόπο αυτά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, το γεγονός ότι στην καρδιά της εξέγερσης εναντίον του σουλτάνου δημιουργήθηκε και απορρόφησε όλες σχεδόν τις δυνάμεις των επαναστατών ο εμφύλιος μεταξύ Ρουμελιωτών και Πελοποννησίων, που κατέληξε στη στρατιωτική κατάληψη και δήωση του Μοριά από τους Ρουμελιώτες; Πώς εξηγείται, αν διαθέταμε πράγματι το φιλότιμο και τον πατριωτισμό που επικαλούμαστε, να υπάρχει τόσο εκτεταμένη διαφθορά στις δημόσιες υπηρεσίες, φοροδιαφυγή στον ιδιωτικό τομέα, εξαγωγή κεφαλαίων και έλλειψη ενδιαφέροντος για την ανόρθωση των οικονομικών του κράτους; Επίσης, αν η ελληνική οικογένεια είναι πρότυπο, πώς εξηγούνται τα χιλιάδες διαπιστωμένα περιστατικά άγριας οικογενειακής βίας, που περιλαμβάνει πολλές φορές σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων και αιμομιξίες κ.ο.κ.;

Είναι προφανές ότι ο Ελληναράς μας δεν έχει τίποτα το ιδιαίτερο σε σχέση με πολίτες άλλων χωρών.

Αν πάμε τώρα στο άλλο άκρο, θα διαπιστώσουμε ότι οι περισσότερες περιπτώσεις αυτομαστιγωτικού λόγου αφορούν καταδικαστέες συμπεριφορές που είναι κοινές σε ολόκληρο τουλάχιστον τον ευρωπαϊκό χώρο. Δεν εμφανίζονται με την ίδια συχνότητα, έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ίσως, αλλά η ουσία είναι και παραμένει ίδια.

Ολα τα ευρωπαϊκά κόμματα, δεξιά και αριστερά, αντιμετωπίζουν υποθέσεις αδιαφανούς χρηματοδότησης που πολλές φορές συνδέονται με πελατειακές ρυθμίσεις, φαινόμενα διαπλοκής ή ακόμη και πλύσιμο χρήματος. Πολλοί πολιτικοί ηγέτες αντιμετώπισαν δικαστικές διώξεις για θέματα διαφθοράς. Ας θυμίσουμε απλώς τον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας Σιράκ και τον γερμανό καγκελάριο Κολ. Φαινόμενα νεοναζισμού και βίας που στηρίζονται στη φυλετική προκατάληψη είναι καθημερινά και κόμματα τέτοιου είδους έχουν διεισδύσει σε πολλά ευρωπαϊκά κοινοβούλια.

Σε πρόσφατο βιβλίο του Tobias Jones «The dark heart of Italy», όπου ο γνωστός και έγκυρος βρετανός δημοσιογράφος περιγράφει την πολύπλοκη σχέση του με τη γειτονική μας χώρα, αν σβήσει κάποιος τα τοπωνύμια και τα ονόματα των προσώπων, μπορεί πολύ εύκολα να νομίσει ότι το βιβλίο είναι αφιερωμένο στην Ελλάδα. Παρόμοιες καταστάσεις και εντελώς οικεία περιστατικά συγκροτούν την ιδιομορφία που ο συγγραφέας θεωρεί ιδιαίτερα ιταλική.

Ο Ελληνας δεν είναι χειρότερος από τους άλλους, δεν είναι καλύτερος από τους άλλους. Είναι απλώς ένας Ευρωπαίος. Του αξίζει μια καλύτερη ευρωπαϊκή προοπτική.