Ποιος είναι ο εχθρός σου;

Ενας πατέρας κανονικός. Mε μια δουλειά λίγο παρηκμασμένη, που όμως τον κρατάει ακόμη σε αξιοπρεπή επίπεδα. Με μια γυναίκα που παλιά ποθούσε και τώρα πια αγαπάει με τη γλυκιά, συντροφική έννοια του όρου, αυτή που τον κάνει να της αγοράζει απροειδοποίητα σοκολάτες. Με έναν λίγο ξεχασμένο στα παλιά φίλο που έχει μείνει εργένης και έχει την πολυτέλεια να αναμασά πιο πειστικά κάποιες ιδέες περί αλλαγής του κόσμου. Με δύο παιδιά, όχι ακριβώς ιδιοφυΐες, αλλά με την εφηβεία να δικαιολογεί τα περισσότερα· ακόμη και τις μη νηφάλιες στιγμές τους και τα πρόωρα γκομενίσματά τους. Μια κανονική ζωή στην Αθήνα του 2013. Βάσει των συνθηκών, μια ευτυχισμένη ζωή.

Και ξαφνικά, η κακή στιγμή, η στατιστική πιθανότητα, η νύχτα που αλλάζει τα πάντα. Μια ληστεία στο σπίτι, αρκετή βία, κάποια κλοπιμαία, ένας βιασμός, μια ταπείνωση. Ο φωτισμός της ταινίας αλλάζει, η έκφραση της μακάριας ρουτίνας εξαφανίζεται, οι ιδέες παραμερίζονται, η πραγματικότητα δεν χωνεύεται, οι θεσμοί δεν έχουν σημασία, ο ουμανισμός ξεχνιέται, η αυτοδικία μοιάζει λύση. Τι κάνεις αν είσαι αυτός ο τύπος; Πόσο εμπιστεύεσαι τους θεσμούς; Ποιος είναι ο πραγματικός εαυτός σου και ποιος ο πραγματικός εχθρός σου; Μήπως είναι ο εαυτός σου;

Ισως να έφταιγε το timing. Σάββατο απόγευμα, στο κέντρο της πόλης, την ώρα που έμπαιναν οι χειροπέδες στα χέρια των κοινών κακοποιών που σαν κακό όνειρο έφτυναν στη μούρη μας εδώ και ενάμιση χρόνο. Το τηλεοπτικό σόου είναι πλούσιο, η κακοποιημένη μας Δημοκρατία μοιάζει να τεντώνεται απολαυστικά, έχοντας ξυπνήσει ύστερα από ένα κακό μεθύσι.

Εκείνη ακριβώς την ώρα, 2,1 χιλιόμετρα μακριά από τη ΓΑΔΑ, σε έναν κινηματογράφο, το κοινό της Αθήνας που μαζεύεται στις Νύχτες Πρεμιέρας είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει την κλιμάκωση μιας ενοχλητικής αθηναϊκής ιστορίας. Η ταινία «Ο εχθρός μου» του Γιώργου Τσεμπερόπουλου, χωρίς να ανήκει στο αυνανιστικό Greek weird cinema, κατάφερε να ενοχλήσει με έναν επίκαιρο τρόπο, να προβληματίσει χωρίς την ευκολία των βεβαιοτήτων, να ρίξει και ορισμένα χαστούκια. Γιατί, για κάποιον λόγο, όταν βλέπεις κινηματογραφική βία με φόντο τη Νέα Σμύρνη, είναι λίγο πιο επώδυνη από το να τη βλέπεις να εκτυλίσσεται στο Αλμπουκέρκι του Νέου Μεξικού.

Μιλώντας για το Αλμπουκέρκι, δεν είναι τυχαίο πως το «Breaking Bad» (που εκτυλίσσεται εκεί), μία από τις πιο επιδραστικές σειρές των τελευταίων χρόνων, που τελείωσε την περασμένη Κυριακή με δέκα εκατομμύρια «νόμιμους» τηλεθεατές και κάποιες εκατοντάδες εκατομμύρια παράνομους downloaders, πραγματεύεται μια παρόμοια ιστορία σε μια παρηκμασμένη Αμερική. Το πέρασμα ενός πιεσμένου οικονομικά οικογενειάρχη από τη νομιμότητα στο ανεξέλεγκτο περιθώριο, με τις αδυναμίες αλλά και τη γοητεία του.

Οι ομοιότητες με τις ΗΠΑ σταματούν εδώ. Γιατί στο κέντρο της Αθήνας, ακόμη και το Σάββατο, μετά την καθυστερημένη αλλά λυτρωτική επιβολή του νόμου, σε ανθρώπους που έκαναν σωματεμπορία, εκμεταλλεύονταν τους μετανάστες με στόχο το κέρδος και πουλούσαν προστασία με αντιδημοκρατική ρητορική, ήρθε η ώρα να αναμετρηθούμε με τον εαυτό μας.

Οχι μόνο με τον λόγο για τον οποίο ψηφίστηκαν οι εγκληματίες που συστήθηκαν ως κόμμα και όρισαν την ατζέντα της πολιτικής. Οχι μόνο για τις ευθύνες της καθυστερημένης αντίδρασης των τελευταίων κυβερνήσεων που αποδεδειγμένα γνώριζαν τη δράση τους, ακόμη και για τα περί σωματεμπορίας από το 2009 (!), αλλά αδρανούσαν λόγω γελοίων μικροπολιτικών αναλύσεων. Οχι μόνο για τον αυτοεξευτελισμό της Αστυνομίας και της κατάρρευσης της παραλίγο καταστροφικής θεωρίας των δύο άκρων.

Να αναμετρηθούμε για να βρούμε τον τρόπο με τον οποίο θα πάψει να είναι τόσο γοητευτικό το περιθώριο, η γοητεία της καταστροφής, η αυτοδικία. Η λύση είναι απλή, αν και ακούγεται τρομερά βαρετή: σωστή παιδεία, θεσμοί που εμπιστεύεσαι και δεν σε εκμεταλλεύονται, λυσσαλέα μάχη με οτιδήποτε μισαλλόδοξο εμφανίζεται ως κανονικό, κανένας πολιτικός συμψηφισμός και οικονομική ελπίδα. Η ελπίδα Δημοκρατίας το Σάββατο ήταν αναζωογονητική, αλλά δεν θα κρατήσει πολύ. Αν συνεχιστεί αυτή η ασφυξία, θα συνεχίσουμε να ψάχνουμε τους εχθρούς μας ακόμη και μέσα στον ίδιο μας τον εαυτό.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2013