Διαψεύσεις και ελπίδες

Τριάντα δύο χρόνια στη Βουλή έζησα τις διαδικασίες ψήφισης ισάριθμων προϋπολογισμών και φορολογικών νομοσχεδίων. Υπήρχαν τέσσερις μαγικές λέξεις, που τις επανελάμβαναν όλοι οι υπουργοί Οικονομικών, όλων των κυβερνήσεων, όλων των κομμάτων. Ο προϋπολογισμός ήταν «ειλικρινής» και «ισοσκελισμένος». Το φορολογικό νομοσχέδιο ήταν «δίκαιο» και «απλό».

Βεβαίως, χωρίς καμία εξαίρεση, κανείς προϋπολογισμός δεν ήταν ισοσκελισμένος και ειλικρινής και κανένα φορολογικό νομοσχέδιο δεν ήταν απλό και δίκαιο. Υπήρχαν όμως περίοδοι που οι έννοιες αυτές είχαν κατά κάποιον τρόπο προσεγγιστεί με μια σειρά από μέτρα. Θα αναφερθώ εδώ στη δεύτερη περίοδο διακυβέρνησης από τον Ανδρέα Παπανδρέου, μετά το 1993. Ο μεγάλος αυτός ηγέτης, που διέθετε το προσόν της μέχρι κυνισμού αυτογνωσίας, είχε τότε επανειλημμένα και δημόσια επισημάνει την αύξηση του δημόσιου χρέους ως άμεσης και θανάσιμης απειλής για την επιβίωση της χώρας. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι γνώριζε πόσο μεγάλη ήταν η συμβολή και των δικών του κυβερνήσεων στη διόγκωσή του.

Η προσπάθεια μείωσης των ελλειμμάτων ως την εξάλειψή τους και η δημιουργία μιας πτωτικής τάσης του χρέους, που ήταν προϋποθέσεις για την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ, ήταν το αποτέλεσμα της πρώτης τετραετίας του Κ. Σημίτη. Η προσπάθεια όμως αυτή χαλάρωσε στη δεύτερη τετραετία κυρίως γιατί δεν υποστηρίχθηκε από βαθιές τομές και ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις που θα οδηγούσαν στη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα.

Ετσι φθάσαμε στο δημοσιονομικό όργιο της εξαετίας του Κώστα Καραμανλή που μας οδήγησε στη σημερινή χρεοκοπία.

Από τις μαγικές λέξεις ας κρατήσουμε την ευχερέστερη σε ό,τι αφορά την κατανόηση και την εφαρμογή από τον απλό πολίτη. Την απλότητα του φορολογικού συστήματος. Από όσα μπορούν να συγκροτήσουν αυτή την έννοια ας περιοριστούμε στη θεμελιώδη πράξη γνωριμίας ενός πολίτη με την Εφορία: την υποβολή της φορολογικής δήλωσης.

Ολοι μπορούμε να φέρουμε με τρόμο στο μυαλό μας τα περίπλοκα έντυπα του παρελθόντος που συνοδεύονταν από σεντόνια ολόκληρα ερμηνευτικών παρατηρήσεων και τεχνικών οδηγιών. Τα έντυπα αυτά ήταν απρόσιτα όχι μόνο στη μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού που δεν είχε και δεν έχει ανώτατη εκπαίδευση αλλά και στους περισσότερους πολίτες που δεν είχαν στη ζωή τους το προνόμιο της ενασχόλησης με συστηματικό τρόπο με τα δημόσια οικονομικά.
Ενα πλήθος φοροτεχνικών, φοροειδημόνων, φοροδικηγόρων, που πολλές φορές ανοιχτά διακήρυτταν την εξειδίκευσή τους στην επιστήμη της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής ήταν στη διάθεση των φορολογουμένων, με το αζημίωτο βέβαια. Πολλοί από αυτούς ήταν και μεσάζοντες ανάμεσα στον πρόθυμο φορολογούμενο και τον επιδεκτικό σε προτάσεις δωροδοκίας εφοριακό.

Οι πολίτες κοπίαζαν, πλήρωναν και αγωνιούσαν για την τελική έκβαση αυτής της απλής διαδικασίας. Μια πράξη εθελοντικής προσφοράς εκπλήρωσης των υποχρεώσεων γινόταν γολγοθάς. Για να δεχθεί το κράτος, χωρίς να σε τιμωρήσει με πρόστιμα και προσαυξήσεις, να καταβάλεις τα ποσά που σύμφωνα με τον νόμο του όφειλες, έπρεπε να εξαντλήσεις τις πνευματικές σου ικανότητες, να χάσεις άπειρες ώρες, να πηγαινοέρχεσαι σε δημόσιες υπηρεσίες και τελικά πολύ συχνά να προβλέψεις το φιλοδώρημα του ευρισκόμενου σε στρατηγική θέση δωρολήπτη υπαλλήλου.

Τότε εισέβαλαν στη ζωή μας οι θαυματουργές σύγχρονες τεχνολογίες. Καινούργιες μέθοδοι και συστήματα επέτρεπαν τη χωρίς φυσική επαφή ηλεκτρονική σύνταξη και κατάρτιση, καθώς και κατάθεση των φορολογικών δηλώσεων.

Το τι ακολούθησε το έχουν ζήσει αυτούς τους μήνες πολλοί από τους φορολογουμένους και θα το περιγράψουμε σε νεότερο κείμενό μας την επόμενη εβδομάδα.