Επίμαχο καύχημα

Εχει ασφαλώς και η Ακαδημία Αθηνών τα καυχήματά της. Συνήθως αντάξια, κάποτε και ανάξια. Στο ενδιάμεσο κυκλοφορούν, όπως είναι προσδόκιμο σ’ αυτές τις περιπτώσεις, και κάμποσα επίμαχα, που φαίνεται να παίζουν αποφασιστικό ρόλο στις κρίσιμες υποψηφιότητες και ψηφοφορίες. Το εμφανέστερο πάντως σήμα της Ακαδημίας υπήρξε και παραμένει η συντηρητική και αυτοσυντηρητική της επιλογή σε όλα τα κρίσιμα κεφάλαια πολιτικής και πολιτισμού –εμμονή που αυξομειώνεται ανάλογα με τις περιστάσεις.

Στο κεφάλαιο αυτό η επτάχρονη δικτατορία των συνταγματαρχών αποδείχθηκε καλός καταλύτης: όσο διαρκούσε η επταετία, η αδιαμαρτύρητη προσαρμογή (στο όριο κάποτε της υποταγής) ίσχυσε ως κανόνας –εξαιρέσεις, όσο ξέρω, δεν προέκυψαν. Με τη Μεταπολίτευση το κλίμα κάπως άλλαξε, δίνοντας κάποτε την αίσθηση μεταστροφής, προπάντων στον χώρο των γραμμάτων και των τεχνών. Τα καταγωγικά ωστόσο ίχνη ποτέ δεν εξαφανίστηκαν και από καιρού εις καιρόν επιφαίνονται.

Ενα τέτοιο σύμπτωμα εξηγεί την απρόβλεπτη αυτή παρέμβαση στα εσωτερικά της Ακαδημίας, που ελπίζω να μην παρεξηγηθεί. Πρόκειται για όψιμη δημοσίευση στη νέα ευθύνη («Περιοδικό ελευθερίας και γλώσσας», τεύχος 18 / Ιούλιος – Αύγουστος 2013) πανηγυρικής ομιλίας του ακαδημαϊκού Αντώνη Κουνάδη, με θέμα «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ» –τα κεφαλαία αντιγράφουν τη μεγαλογράμματη γραφή του περιοδικού. Παρατίθενται εφεξής απαραίτητα στοιχεία ταυτότητας: α) του περιοδικού, β) της συγκυρίας, γ) του ομιλητή και δ) της ομιλίας, εν όψει μάλιστα του ύφους και του ήθους της.

Το περιοδικό εγκαινιάστηκε το 1961 ως Ευθύνη από τον Κώστα Τσιρόπουλο, στον ρόλο του εκδότη-διευθυντή, και εξελίχθηκε σε δύο περιόδους: 1961-1966 (τεύχη 53) και 1972-2009 (τεύχη 456) –ομολογώ ότι δεν υπήρξα πελάτης και αναγνώστης του. Το 2010 εμφανίστηκε ως νέα ευθύνη, με ανανεωμένο, γραμματολογικό και ιδεολογικό, προσανατολισμό, οφειλόμενο κυρίως στο ανήσυχο μυαλό του Δημήτρη Αγγελή. Η προοδευτική αυτή αντοχή κράτησε μετά βίας τρία χρόνια, ώσπου η φωτισμένη ομάδα Αγγελή διαχώρισε τις ευθύνες της και προχώρησε στην έκδοση νέου περιοδικού υπό τον τίτλο Φρέαρ –κυκλοφόρησαν ήδη δύο τεύχη παραδειγματικής ποιότητας.

Στο μεταξύ η παλαιά φρουρά, επιμένοντας στις μονολιθικές της αρχές, υπερασπίζεται τον εαυτό της στο τεύχος Ιουλίου – Αυγούστου τρέχοντος έτους με ολιγόσειρο κείμενο, εντός πλαισίου, σε προβληματικά ελληνικά. Αντιγράφω: «Η Νέα Ευθύνη συνεχίζει μια παράδοση, την μαχητική παράδοση της ιστορικής Ευθύνης του Κώστα Τσιρόπουλου, για Ελευθερία και Γλώσσα. Με ιδιαίτερη χαρά και τιμή λοιπόν, ξεκινάμε το θερινό μας τεύχος, με την ομιλία του Ακαδημαϊκού κ. Αντώνη Κουνάδη, από την εκδήλωση για τη γλώσσα μας, που οργανώθηκε από την Ακαδημία Αθηνών στις 8 Μαρτίου 2013».

Στην πρώτη παράγραφο της φιλόγλωσσης αυτής ομιλίας, ομολογούνται καταρχήν τα στοιχεία της συγκυρίας της: α) η τιμητική προσφώνηση στον παρόντα Πρόεδρο της Δημοκρατίας· β) συμπληρωμένος ο θεματικός τίτλος της: «Η Ελληνική Γλώσσα: χθες, σήμερα, αύριο»· γ) η προσκείμενη «Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά (ΕΓΚ) που γιορτάζει «την 12η επέτειο από της ιδρύσεώς της το 2001»· δ) η τιμητική παρουσία στην αίθουσα εκπροσώπων από όλες τις επίσημες αρχές του τόπου («Πολιτειακή, Πολιτική, Θρησκευτική, Δικαστική, Στρατιωτική») προς τις οποίες ο ομιλητής εκφράζει «θερμότατες ευχαριστίες». Κακόβουλοι συνειρμοί με ανάλογες συνευρέσεις απαγορεύονται.

Η προσωπική ταυτότητα του γλωσσοφιλέστατου ομιλητή επαφίεται στις οπισθόφυλλες στήλες «συγγραφείς του τεύχους», αποτυπωμένη σε τριπλάσιο χώρο από εκείνον που διατίθεται στους άλλους συνεργάτες του τεύχους. Αντιγράφω επακριβώς και για λόγους οικονομίας χώρου κατ’ επιλογήν:

«Κουνάδης Αντώνιος. Καθηγητής Εφηρμοσμένων Θετικών Επιστημών, Στατική-Δυναμική Ανάλυση – Ερευνα των Τεχνικών Κατασκευών. Πολιτικός μηχανικός ΕΜΠ (1962), διδάκτωρ ΕΜΠ (1970), επίκουρος (1973) και τακτικός καθηγητής ΕΜΠ (1982) Στατικής και Σιδηρών Γεφυρών. […] Τιμήθηκε από την Ελληνική Πολιτεία (Χρυσός Σταυρός του Ανώτερου Ταξιάρχη του Βασιλέως του Γεωργίου του Α’), το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας και Πάσης Αφρικής (Μέγας Αρχων Διδάσκαλος). Επίτιμος Πρόεδρος της «Ελληνικής Γλωσσικής Κληρονομιάς» […]. Πρόεδρος του ΣΕΓΑΣ (τιμηθείς με το Αριστείο του, το 1994, για την προσφορά του στον Αθλητισμό).

Περί «Ελληνικής Γλώσσας», εξ ορισμού ασύγκριτης ανά την υφήλιο, προσφέρονται αφειδώς ανιστόρητα επιχειρήματα, όπου η γλωσσική αρχαιοπληξία ανταγωνίζεται τη νεοελληνική κακογλωσσία. Περί αυτού όμως την άλλη Κυριακή, αν δεν μου κοπεί, έξωθεν ή έσωθεν, το κέφι.