Η κοινωνία των προνομίων

Λένε ότι κάθε λαός λατρεύει κάτι. Οι Αμερικανοί λατρεύουν τα στέικς, ήτοι μοσχαρίσιες μπριζόλες τις οποίες τρώνε σχεδόν ωμές. Οι Γάλλοι λατρεύουν τα αρώματα. Οι Εγγλέζοι λατρεύουν τη βασίλισσά τους. Οι Ιταλοί τις όπερες. Εμείς τι λατρεύουμε; Αυτό το σοβαρό ερώτημα με απασχόλησε τον τελευταίο καιρό. Σκέφτηκα πολλά πράγματα, όπως π.χ. ότι λατρεύουμε τις ατελείωτες και συνήθως ανόητες πολιτικές συζητήσεις, το κουτσομπολιό, τη συκοφαντία, τη ρεμούλα και βεβαίως τη φοροδιαφυγή. Μάλιστα, σε μια πρόχειρη δημοσκόπηση μεταξύ γνωστών και φίλων, βρήκα πολλούς που συμφωνούν με τα παραπάνω.

Εχω όμως την εντύπωση ότι υπάρχει κάτι σοβαρότερο που δεν είναι τόσο φανερό όσο τα παραπάνω και το οποίο οι Ελληνες επιθυμούν και επιδιώκουν με κάθε τρόπο. Πιστεύω ότι αυτό που λατρεύουμε εμείς οι Ελληνες είναι τα προνόμια. Ολοι, είτε ως άτομα είτε ως οργανωμένες ομάδες ή ως επίσημοι δημόσιοι φορείς, θέλουμε και επιδιώκουμε να εξασφαλίσουμε κάποια σημαντικά προνόμια. Ολοι θέλουμε κάποιο νομικά κατοχυρωμένο πλεονέκτημα έναντι των άλλων το οποίο να μας δίνει δύναμη, εξουσία ή πλούτο, κυρίως πλούτο.

Προς διευκρίνιση, ιδού μερικά παραδείγματα. Η αξέχαστη ΕΡΤ και τώρα η ΕΔΤ θέλει να εισπράττει διά νόμου περίπου 400 εκατ. ευρώ ετησίως από τους πολίτες, είτε βλέπουν τηλεόραση είτε όχι. Οι συνδικαλιστές, χωρίς να εργάζονται, πληρώνονται (από τον εργοδότη, ενώ θα έπρεπε να πληρώνονται από το σωματείο τους, εφόσον δουλεύουν για το σωματείο). Οι υπάλληλοι της Βουλής αμείβονται με εξωφρενικά μεγαλύτερους μισθούς απ’ ό,τι των άλλων δημοσίων υπαλλήλων χωρίς να έχουν ανώτερα προσόντα –μάλλον το αντίθετο. Σε κάθε σύνταξη συμβολαίου για αγοραπωλησία ακινήτου είναι υποχρεωτική εκ του νόμου η παρουσία δικηγόρου που αμείβεται από τον αγοραστή, ακόμη κι αν αυτός δεν χρειάζεται ή δεν θέλει νομική προστασία. Ορισμένα προϊόντα που δεν είναι φάρμακα πωλούνται μόνο σε φαρμακεία, παρά το γεγονός ότι οι φαρμακοποιοί είναι πλέον έμποροι και όχι πραγματικοί φαρμακοποιοί. Ορισμένοι παραγωγοί διεκδικούν και ίσως έχουν πετύχει το προνόμιο να αγοράζουν το πετρέλαιο σε χαμηλότερες τιμές απ’ ό,τι εμείς οι άλλοι. Οι πολύτεκνοι έχουν πολλά προνόμια χωρίς να τους έχει ζητηθεί, από τους φορολογουμένους, να κάνουν πολλά παιδιά.

Το κακό με τα προνόμια είναι ότι προκαλούν ζημιά στους άλλους, είτε άμεσα είτε έμμεσα. Ακόμα και αν υποθέσουμε ότι όλοι έχουν κάποιο προνόμιο από το οποίο επωφελούνται, η ύπαρξη των προνομίων δυσχεραίνει τη λειτουργία του οικονομικού συστήματος και μπλοκάρει την ανάπτυξη της οικονομίας διότι περιορίζει την κινητικότητα των παραγωγικών συντελεστών.

Ισως, κάποτε, ορισμένα προνόμια να εδόθησαν επί τη βάσει κάποιου λογικού επιχειρήματος. Είναι όμως ανάγκη το όλο θέμα των διαφόρων προνομίων να εξετασθεί από την αρχή με στόχο την κατάργησή τους. Αρκετά έχουμε πληρώσει στα οργανωμένα συμφέροντα.

tplianos@aueb.gr