Μεγάλη η τόνωση το τελευταίο διάστημα για την ανάκαμψη της οικονομίας. Η σημασία της ψυχολογικής διάστασης της οικονομίας έχει γίνει σημαία έτσι ώστε οι επενδύσεις να γίνουν ελκυστικές και τελικά να βοηθήσουν προς την ανόρθωση της οικονομίας. Ο Προβόπουλος αναφέρθηκε στο ότι περνάμε από το Greek-exit στο Greek-recovery!
Το θέατρο σκιών είναι η πιο σκληρή πραγματικότητα του έλληνα πολίτη που συνεχώς αγνοείται. Σαν τα εφόδια της υπομονής του να παραμένουν συνεχώς ανεξάντλητα ο πολίτης παραμένει αναγκασμένος να αφουγκράζεται μια πραγματικότητα που δεν ξέρει αν είναι αληθινή. Σαν να υπάρχει μια συνεχής επίμονή για να μην γίνει ένα ολοκληρωτικό ξεκαθάρισμα της κατάστασης.
Η εσωτερική αγωνία αυτού του μεγάλου χάσματος μεταμορφώνεται σε προσωπική πάλη. Ο πολίτης προσπαθεί να δώσει τον δικό του αγώνα για να συμπληρωθούν τα κομμάτια του πάζλ σχετικά με τον προορισμό της όλης κατάσταση. Αυτό το κενό στο καθημερινό βίωμα του πολίτη παραμένει φοβερά επικίνδυνο, ανατρεπτικό και αποδυναμώνει ελπίδες.
Σαν ένα αόρατο χέρι να θέλει να αποδυναμώσει την συλλογική συνείδηση προβάλλοντας μια ψεύτική πραγματικότητα που συνεχώς διχάζεται μεταξύ της «ρητορείας» των πολιτικών και της «πραγματικότητας» των πολιτών.
Η ρητορεία θέλει να συντάξει, να ενώσει, να δώσει τάξη και μορφή στις προσπάθειες που γίνονται. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα ξεκάθαρο επιχείρημα που προσπαθεί να κερδίσει έδαφος στις αντιλήψεις των πολιτών. Από την άλλη πλευρά, η ρητορεία της πολιτικής αντιτάσσεται με την αταξία της πραγματικότητας. Ο πολίτης βρίσκεται στην μέση, στο κενό, και προσπαθεί να πλέξει ένα δικό του εγκώμιο συνοχής δίνοντας την δική του μορφή στην κρίση.
Η ρητορεία προσπαθεί να καταπραΰνει την δυσφορία του λαού προβάλλοντας όμορφα επιχειρήματα. Ο κίνδυνος όμως παραμονεύει στην βαθύτερη πραγματικότητα που δεν εκφράζεται από τους αντιπροσώπους του με αποτέλεσμα ο απλός πολίτης να βιώνει ένα παράλογο βίωμα.
Η «αυτονόητη πραγματικότητα» ποτέ δεν έγινε τόσο επίμονα δύσκολη να γίνει αντιληπτή από το κοινωνικό σύνολο. Έτσι σαν να βρίσκονται μέσα σε μια παλαίστρα οι κοινωνικές αντιλήψεις δίνουν συνεχώς μάχη με τις αντιρρήσεις και επιχειρηματολογήματα και ο πολίτης παραμένει στο μάτι του κυκλώνα. Ο πολίτης αναζητεί την αντιπροσώπευση, την δύναμη της έκφρασης από εκείνους που έχουν και διαχειρίζονται την εξουσία.
Αυτή η συνεχής απάθεια, που ο απλός πολίτης νιώθει, οδηγεί στον εξτρεμισμό και στα άκρα. Η Χρυσή Αυγή αποκτά δύναμη γιατί προσφέρει την αίσθηση της σταθερότητας σε αυτό που θεωρείται η ρεαλιστική και «γυμνή πραγματικότητα». Αυτή είναι η αίσθηση της αδικίας που σήμερα καλλιεργείται και που στηρίζει τις ακραίες απόψεις. Έτσι τα πολιτικά κόμματα που στηρίζουν το γεγονός ότι δεν συμβάλλουν στον κοινωνικό κενό απλά ψεύδονται γιατί η προσπάθεια για την σύνταξη μιας κοινωνικής τάξης (που δεν υπάρχει) αμαυρώνει κάθε έλλειμμα αξιοπιστίας που έχει παραμείνει.
Ίσως η πιο ελπιδοφόρα εξέλιξη από όλη αυτή την συγκυρία είναι ότι το σύστημα δεν μπορεί να γίνει ολοκληρωτικά απόλυτο αντικείμενο κυριαρχίας. Δηλαδή, οι τάσεις μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα παραμένουν ανεξάρτητες παρ’όλη την δύναμη επιρροής που πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις μπορεί να εξασκούν. Αυτό οδηγεί σε μια αυτόνομη εξέλιξη που όσο περισσότερο αμαυρώνεται η πραγματικότητα τόσο περισσότερο θα υπερισχύουν οι ακραίες απόψεις. Η μόνη λύση από αυτό το αδιέξοδο είναι η υπεύθυνη αναγνώριση ευθυνών που τελικά θα οδηγήσει στην ίδια την αδυναμία του συστήματος.
Η κριτική ως μέσο εξαγνισμού λαθών αποδυναμώνει αλλά και συνάμα δημιουργεί καινούργιες συνθήκες για ανάπτυξη για το ίδιο το σύστημα. Η διαδικασία είναι επίπονη αλλά και την ίδια στιγμή καθαρκτική και αναγκαία διαδικασία.
Η αλήθεια είναι ότι αυτή η μοιραία εξέλιξη, ως ένα βαθμό, παραμένει αναπόφευκτη αλλά δυστυχώς κουβαλώντας πολύ αρνητικά αποτελέσματα για την κοινωνία. Η πραγματικότητα μπορεί να χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να ξεπεράσει τα εμπόδια που την περιβάλλουν αλλά η ιστορία μας δίδαξε ότι κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα εμφανιστεί! Αλίμονο σε αυτούς που δεν έχουν σκεφθεί για την δημιουργία των συνθηκών της. Οι ακραίες απόψεις βίας θα εμφανιστούν ως οι πιο ελκυστικές λύσεις για το πρόβλημα. Αυτοί που συγκάλυψαν την πραγματικότητα θα αποδειχθούν απλά ως μοιραίοι.
* Ο Δρ. Στέφανος Αβακιάν είναι καθηγητής στον κλάδο της Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στο πανεπιστήμιο Brighton στην Αγγλία.
