Σπεύδω από την αρχή να δηλώσω ότι η ιατρική διαφήμιση είναι έννομη και χρήσιμη. Λόγω όμως της ιδιαιτερότητας του ιατρικού επαγγέλματος, οφείλει να υπακούει σε ορισμένους κανόνες που έχει θεσπίσει η πολιτεία που οριοθετούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να προβάλλεται η επαγγελματική αξιοσύνη του γιατρού.
Τι είναι όμως διαφήμιση και πώς νοείται στην άσκηση του ιατρικού επαγγέλματος; Διαφήμιση θεωρείται η μονομερής (από τον πομπό χωρίς τη συγκατάθεση του δέκτη) επικοινωνία και μετάδοση πληροφοριών με ωραιοποιημένο και πειστικό τρόπο για πρόσωπα, προϊόντα, υπηρεσίες και για ιδέες.
Η διαφήμιση έχει εξελιχθεί στις ημέρες μας σε επιστήμη και αυτός που επιθυμεί να διαφημιστεί απευθύνεται συνήθως σε εξειδικευμένες εταιρείες παροχής υπηρεσιών διαφήμισης.
Το ιατρικό μάρκετινγκ ακολουθεί και εδώ τους ίδιους κανόνες, την ίδια μεθοδολογία.
Πρόσφορη η αγορά (ασθενείς), πολλά τα συμφέροντα, (εταιρείες-κολοσσοί), πολλές οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Πολλοί είναι και οι γιατροί που σε συνδυασμό με την υποβόσκουσα οικονομική κρίση διακυβεύεται ακόμη και η επιβίωσή των. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες προσπαθούν να βρουν διεξόδους για να ξεφύγουν από αυτόν τον ασφυκτικό οικονομικό βρόγχο. Ετσι προσφεύγουν στη διαφήμιση για να προβάλουν την επιστημονική τους προσωπικότητα, τις εξειδικεύσεις τους, τις δεξιότητές τους, την ακαδημαϊκή τους σταδιοδρομία. Γενικά προσπαθούν να πουλήσουν το «προϊόν» τους με την προσδοκία να αυξήσουν την πελατεία των.
Ο πλέον προσφιλής, αλλά και ολιγότερο δαπανηρός τρόπος διαφήμισης είναι στις ημέρες μας οι διαδικτυακοί ιστότοποι και τα διάφορα blogs. Ο διαφημιζόμενος γράφει ό,τι θέλει και όπως το θέλει.
Η αλήθεια εδώ έχει ισόποση αξία με το ψέμα. Και για να μη δαιμονοποιούμε τα πάντα, υπάρχουν σοβαροί γιατροί που παρουσιάζουν την προσωπικότητά των με τρόπο σεμνό και αληθή. Υπάρχουν όμως και τα ωραιοποιημένα sites που μπορούν να εξαπατήσουν τον άρρωστο για να αγοράσει φρούδες ελπίδες εκθέτοντας σε κίνδυνο ακόμη και τη ζωή του.
Θα παραθέσω ένα απόσπασμα από διαφημιστική ιστοσελίδα ενός χειρουργού.
«Με αυτό τον τρόπο παρέχουμε καθημερινά μια μοντέρνα, ασφαλή, ανεπίπλοκη, ριζική, πρακτικά αναίμακτη και αισθητικά άριστη επέμβαση… με μονοήμερη νοσηλεία, χωρίς νυστέρι, χωρίς ράμματα, χωρίς σωληνάκια, χωρίς πόνο… κ.λπ.»
Αλήθεια, τι ωραιοποιημένο πακέτο, τι ωραίο περιτύλιγμα! Εύκολα μπορεί κάποιος να παρασυρθεί και να εναποθέσει τις ελπίδες του στα χέρια του γιατρού αυτού.
Υπάρχουν όμως και τηλεοπτικές εκπομπές, όπου ο τάδε τηλεπαρουσιαστής συνήθως παρουσιάζει ένα επίκαιρο θέμα.
Εδώ παρεμβαίνει ο δήθεν προσκεκλημένος γιατρός που παρουσιάζεται και ως ειδικός στο θέμα. Συνήθως ο γιατρός που προβάλλεται στο τηλεοπτικό show πληρώνει αρκετά χρήματα για τη διαφήμισή του. Σπεύδω όμως να δηλώσω ότι υπάρχουν και άξιοι δημοσιογράφοι που διαχειρίζονται με εξαίρετο τρόπο τα ιατρικά θέματα και προσφέρουν πράγματι έγκυρη πληροφόρηση στους τηλεθεατάς.
Τέλος, θέλω να κλείσω με έναν νέο τρόπο έμμεσης (μαύρης) διαφήμισης. Εδώ οι γιατροί έρχονται σε οικονομική συμφωνία με αντιπροσώπους ασφαλιστικών εταιρειών. Οι «ασφαλιστές» αυτοί κατευθύνουν τον ανίδεο άρρωστο σε συγκεκριμένο γιατρό έναντι φυσικά αδρής αμοιβής.
Είναι το κορύφωμα και ο πλήρης ευτελισμός του ιατρικού επαγγέλματος και της ιατρικής αξιοπρέπειας.
Πώς όμως θα προφυλάξουμε τους ασθενείς από την άμεση και έμμεση κακόβουλη διαφήμιση;
Η πολιτεία έχει θεσπίσει νόμους που ορίζουν πώς να πραγματοποιείται η ιατρική διαφήμιση που αποτυπώνονται ξεκάθαρα στον νόμο 3 418/28 Νοεμβρίου 2005, με ιδιαίτερη αναφορά για τη διαφήμιση στο άρθρο 17.
Το ζητούμενο όμως στην προκειμένη περίπτωση είναι ποιος θα ελέγξει αν τηρούνται οι έννομες διαδικασίες. Ποιος θα ελέγξει τους γιατρούς που «πουλάνε» φρούδες ελπίδες; Εκτιμώ ότι το υπουργείο Υγείας πρέπει επιτέλους να ενεργοποιήσει άμεσα την Επιτροπή της Ιατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας στην οποία ο υπογράφων έχει διατελέσει και αντιπρόεδρος. Θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί επίσης και η αντίστοιχη Επιτροπή στους Ιατρικούς Συλλόγους.
Ας εφαρμοστούν επιτέλους οι νόμοι και να επιβληθούν οι ποινές στους παραβάτες και όχι να αρκούνται οι αρμόδιοι μόνο σε θωπευτικές επιπλήξεις.
Ο κ. Γεώργιος Α. Ανδρουλάκης είναι ομότιμος καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.