Ο πλούτος των λαών είναι η παραγωγή

Ο άγγλος ποιητής John Donne (1572-1631) έγραφε: «Κανένας άνθρωπος δεν είναι ένα νησί/ από μόνος του ολόκληρο/ ο καθένας είναι ένα κομμάτι της ηπείρου/ μέρος του όλου».

Στην οικονομική ζωή, η αλήθεια των παραπάνω στίχων επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι κάθε χώρα συνδέεται στενά με τις άλλες μέσω του εμπορίου, της κίνησης των κεφαλαίων και των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Το οικονομικό δράμα που ζούμε, παράλληλα με άλλους λαούς (Ιρλανδούς, Ισπανούς, Πορτογάλους, Ισλανδούς, Ιταλούς), και που τώρα αρχίζει για τους Κυπρίους, είναι η εφιαλτική απόδειξη τoυ οξύτατου ανταγωνισμού και της αβεβαιότητας που επικρατούν στο διεθνές οικονομικό σύστημα. Είναι πλέον φανερό ότι όταν η οικονομική κρίση χτυπήσει την πόρτα μας, είτε λόγω της κακής πολιτικής που ακολουθήσαμε είτε λόγω της διεθνούς συγκυρίας, ούτε η κυβέρνηση, ούτε οι διεθνείς οργανισμοί, ούτε οι σύμμαχοι, ούτε η δημιουργία φορολογικών παραδείσων θα μπορέσουν να αναχαιτίσουν τις δυνάμεις της ύφεσης.

Πολλοί υποστηρίζουν ότι στο καθεστώς του καπιταλισμού, στο πλαίσιο του οποίου ζούμε, οι οικονομικές κρίσεις, διαφορετικής κάθε φορά έντασης, είναι αναπόφευκτες. Η εμπειρία των τελευταίων δύο αιώνων δείχνει ότι έχουν δίκιο. Το ερώτημα που έχει τεθεί πολλές φορές είναι αν υπάρχουν πολιτικές των οποίων η εφαρμογή θα μπορούσε να αποτρέψει τις οικονομικές κρίσεις ή να περιορίσει την έντασή τους. Οι συζητήσεις αυτές είναι χρήσιμες, αλλά έχω την εντύπωση ότι το οικονομικό πρόβλημα της χώρας μας είναι διαφορετικό.

Το οικονομικό πρόβλημα της χώρας μας είναι διττό. Από τη μια πλευρά αντιμετωπίζουμε έναν σκληρό ανταγωνισμό από τις χώρες φθηνού εργατικού δυναμικού (κυρίως Κίνα και Ινδία). Από την άλλη, η παραγωγική δομή έχει σε σημαντικό βαθμό καταστεί παρασιτική εξαιτίας ενός θεσμικού πλαισίου που είναι ανίσχυρο έναντι των οργανωμένων συμφερόντων και ταυτόχρονα αντιπαραγωγικό.

Οσον αφορά τον διεθνή ανταγωνισμό είναι βέβαιον ότι ένα μέρος της κρίσης που αντιμετωπίζουμε σήμερα ήταν αναπόφευκτο. Μια χώρα σαν την Ελλάδα με σχετικά χαμηλή παραγωγικότητα και με ύψος μισθών που δεν δικαιολογείται από την παραγωγικότητα της εργασίας δεν μπορεί να ανταγωνιστεί μιαν άλλη όπου οι μισθοί είναι κάτω του ενός τετάρτου της πρώτης. Στην Κίνα ο μέσος μισθός ήταν 345 ευρώ τον μήνα το 2009 και ο ελάχιστος μισθός ήταν 154 ευρώ το 2012. Στην Ινδία οι μισθοί είναι περίπου στο μισό αυτών της Κίνας. Ετσι φθάσαμε στο σημείο να εισάγουμε σκόρδα από την Κίνα, κρεμμύδια από την Ινδία, καθώς επίσης λεμόνια από την Αργεντινή, πατάτες από την Αίγυπτο και ντομάτες από την Ολλανδία. Οταν μια χώρα εισάγει χωρίς να εξάγει αντίστοιχα, το αποτέλεσμα είναι ανεργία. Για τον λόγο αυτό, η οικονομική ύφεση θα ερχόταν στη χώρα μας λόγω της αδύναμης θέσης της στο διεθνές πεδίο, ανεξαρτήτως άλλων παραγόντων.

Οσον αφορά την εσωτερική κατάσταση της χώρας μας, είναι πλέον πανθομολογούμενο ότι έχουμε ένα κράτος σπάταλο και αναποτελεσματικό, ότι η οικονομία πλήττεται από οργανωμένα επαγγελματικά, επιχειρηματικά και συνδικαλιστικά συμφέροντα, ότι οι πολιτικοί μας, σε μεγάλο βαθμό, είναι καλοπληρωμένοι δημαγωγοί και λαϊκιστές και ότι το θεσμικό πλαίσιο είναι ανίσχυρο και στρεβλό. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, είναι αμφίβολο αν η Ελλάδα θα μπορέσει να αναπτυχθεί και να διεκδικήσει μια καλή θέση μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών.

Ο δρόμος της ανάπτυξης δεν πρέπει να αναζητηθεί σε δάνεια από το ΔΝΤ ή από άλλους οργανισμούς, σε κουρέματα των δανείων που ήδη οφείλουμε, σε έξοδο από την ευρωζώνη ή από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Η διεθνής εμπειρία και η οικονομική επιστήμη μας δείχνουν ένα μόνον δρόμο: την παραγωγή. Ο πλούτος των εθνών είναι η παραγωγή προϊόντων με αποτελεσματικό τρόπο. Αυτό το μάθαμε από τον Ξενοφώντα κι από όλους τους σπουδαίους οικονομολόγους που ακολούθησαν.

Η εμπειρία των αναπτυγμένων χωρών υποδεικνύει δύο γενικούς παράγοντες που οδήγησαν τις χώρες αυτές στην οικονομική ανάπτυξη: αυστηρό θεσμικό πλαίσιο ευνοϊκό για την απελευθέρωση των παραγωγικών δυνάμεων και σκληρή δουλειά. Κάθε χώρα έχει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα με τα οποία επιβιώνει στο διεθνές πεδίο.

Οσο πεζό κι αν ακούγεται, αυτός είναι και ο δικός μας δρόμος, ήτοι ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο και σκληρή δουλειά στους τομείς που έχουμε συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Οπως λένε οι αγγλοσάξονες, το όνομα του παιχνιδιού είναι «παραγωγή». Ούτε δάνεια, ούτε φορολογικοί παράδεισοι, ούτε «δεν βαριέσαι αδελφέ», ούτε από μηχανής θεοί.