Κύπρος

Το άσχημο παιχνίδι που επεφύλαξε η μοίρα στους Κυπρίους σήκωσε μαύρα σύννεφα και στην Ελλάδα. Μπορεί η αλληλεγγύη μας να ερμηνεύθηκε πολιτικώς αμφίσημα και κάποιοι να είδαν το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο, όμως η ανησυχία για το μέλλον των δύο χωρών είναι κοινή. Διαπιστώνει κανείς μια πίκρα σε δηλώσεις πνευματικών ανθρώπων της Μεγαλονήσου. Πιστεύουν ότι οι Ελλαδίτες (οι «καλαμαράδες») τους άφησαν μόνους. Αλλά θα πρέπει να τους πούμε ότι μόνοι αισθάνονται και οι Ελληνες της Ελλάδας. Ο Ελύτης προσπαθούσε να εξηγήσει σε μια συνέντευξή του αυτό το αίσθημα της μοναξιάς: «Με ρωτούν για ποιο λόγο η ποίηση η ελληνική γυρίζει στη μοίρα του φορέα της; Καμιά σχεδόν ποίηση ξένης χώρας δεν ασχολείται με την Ιστορία και τη μοίρα του λαού της. Τους απαντώ: Επειδή ο ελληνισμός έζησε πάντοτε κοντά στον κίνδυνο. Επειδή ό,τι κινδυνεύει, ζητάς να το διασώσεις. Επειδή νιώθουμε μόνοι. Επειδή σαν πολιτιστική μονάδα δεν έχουμε συγγενείς». Την ίδια αίσθηση της μοναξιάς διατύπωνε και ο Σεφέρης μιλώντας για τον κυπριακό λαό: «Υπάρχουν σε μια γωνιά της Γης 400.000 ψυχές από την καλύτερη, την πιο ατόφια Ρωμιοσύνη, που προσπαθούν να τις αποκόψουν από τις πραγματικές τους ρίζες και να τις κάνουν λουλούδια θερμοκηπίου». Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

Μήπως βρισκόμαστε σε μια εποχή που κάθε λαός αισθάνεται μόνος και ταυτόχρονα τόσο κοντά με τον άλλον; Μήπως δεν υπάρχει περιούσια μοναξιά αλλά η μοναξιά που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση; Οσο μόνοι και να αισθάνονται Ελλαδίτες και Κύπριοι, δεν παύουν να είναι υπολογίσιμες μονάδες στο παγκόσμιο χαοτικό χωριό, να ξεχωρίζουν γι’ αυτό που είναι και γι’ αυτό που παράγουν. Η μοναξιά τους δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο, η ίδια η παγκοσμιοποίηση κάνει κάθε λαό να αισθάνεται μόνος του. Πολλοί αυτές τις ημέρες θυμήθηκαν τον Σεφέρη που έλεγε: «Η Κύπρος είναι ένας τόπος όπου το θαύμα λειτουργεί ακόμη». Αλλά ας μην πιστεύουμε στο θαύμα. Το θαύμα είμαστε εμείς. Και από εμάς εξαρτάται το μέλλον μας. Και κάτι τελευταίο: Οι μελετητές της κυπριακής λογοτεχνίας τονίζουν τη σχέση της με την ελλαδική λογοτεχνία, μια σχέση σύγκλισης και άπωσης. Τα γεγονότα του ’74 πλήγωσαν την κυπριακή λογοτεχνία, η οποία μέχρι σήμερα μοιάζει να στριφογυρίζει γύρω από αυτή την πληγή. Μόνο οι πολύ νεότεροι φαίνεται να ξεφεύγουν και να βλέπουν μέσα από ένα παγκόσμιο βλέμμα τα γεγονότα γύρω τους. Τα τελευταία γεγονότα που έριξαν την Κύπρο σε μια μεγάλη περιπέτεια χωρίς ορατό μέλλον θα αποτελέσουν ίσως έναν καινούργιο κλοιό έμπνευσης. Μια νέα περίοδος ανοίγεται, που μπορεί να είναι εσωστρεφής ή εξωστρεφής. Αυτό θα το αποφασίσει η λογοτεχνική διανόηση του νησιού.