Τα ξημερώματα της 20ης Μαρτίου 2003, ξεκινούσε η αμερικανική εκστρατεία «Σοκ και δέος» που κατέληξε στην ανατροπή του Σαντάμ Χουσεϊν και την κατοχή του Ιράκ. Συμπληρώθηκαν ήδη δέκα χρόνια από την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ, την «μητέρα όλων των λαθών». Στις 5 Φεβρουαρίου συμπληρώθηκαν επίσης δέκα χρόνια από την ομιλία του τότε υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Κόλιν Πάουελ στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, όταν επιχείρησε να αποδείξει την ύπαρξη όπλων μαζικής καταστροφής στο Ιράκ. Στη συνέχεια οι περισσότερες «αποδείξεις» του Πάουελ αποδείχτηκαν ψευδείς. Σήμερα, δέκα χρόνια αργότερα ο μετριοπαθής Κόλιν Πάουελ δημοσίευσε βιβλίο με τίτλο «It worked for me: In life and leadership» («Για μένα είχε αποτέλεσμα: στη ζωή και την πολιτική ηγεσία») και με αφορμή τη γαλλική έκδοση του βιβλίου του έδωσε συνέντευξη στο γαλλικό περιοδικό «Νουβέλ Ομπσερβατέρ», όπου περιγράφει πως λίγες μέρες μετά την ομιλία του στον ΟΗΕ ανακάλυψε πως τον ξεγέλασε η CIA και κατηγορεί τον τότε επικεφαλής της Τζορτζ Τένετ που εξακολουθεί να μην έχει παραδεχτεί πως τα συμπεράσματα του ήταν ψευδή. («Πως με ξεγέλασε οη CIA», στην εφημ. Τα Νέα 4 Μαρτίου 2013)

Τόσο η συμπλήρωση δέκα χρόνων από τον πόλεμο στο Ιράκ, όσο και ο αναστοχασμός γύρω από την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001, μας δίνουν την ευκαιρία να επιχειρήσουμε μια αναδρομή στα γεγονότα εκείνης της περιόδου όταν, οι ΗΠΑ, έχοντας στο πλευρό τους ολόκληρο τον δυτικό κόσμο κι ένα μεγάλο μέρος του μουσουλμανικού κόσμου, μπορούσαν να εξαγγείλουν μια νέα αμερικανική εξωτερική πολιτική που όχι μόνο θα προσάρμοζε τον στρατιωτικό σχεδιασμό και τα αμυντικά συστήματα στην απειλή των δικτύων τρομοκρατών, αλλά και θα οικοδομούσε μια νέα διεθνή συναίνεση απέναντι στις διεθνείς απειλές.

Αυτή η σύγχρονη εξωτερική πολιτική δεν ήρθε ποτέ, αντίθετα κυριάρχησε στις ΗΠΑ το ρεύμα σκέψης των νεοσυντηρητικών συμβούλων του Τζωρτζ Μπους προεξάρχοντος του Πωλ Γούλφοβιτς, καθώς και του αντιπροέδρου των ΗΠΑ Ντικ Τσέινι, και του υπουργού άμυνας Ντόναλντ Ράμσφελντ. Οι δύο τελευταίοι αξιωματούχοι υιοθέτησαν την κοσμοθεωρία του Γούλφοβιτς και των συνοδοιπόρων του, που βασιζόταν στην μονομερή παγκόσμια παρουσία των ΗΠΑ, στον προληπτικό πόλεμο (ως μέσου εξουδετέρωσης ανεπιθύμητων καθεστώτων), και στην απαξίωση διεθνών οργανισμών – ιδίως του ΟΗΕ.

Η «αυτοκρατορία του κακού» της εποχής του Ρίγκαν, έγινε ό «άξονας του κακού». Και η ερμηνεία του δόγματος Μονρό από τον Ρούσβελτ, «η θεώρηση ότι είχαμε το δικαίωμα να απομακρύνουμε για προληπτικούς λόγους όποια κυβέρνηση δεν μας άρεσε, έγινε το δόγμα Μπους, με τη μόνη διαφορά ότι εκτεινόταν σε ολόκληρο τον κόσμο. Το μόνο που χρειαζόταν κατά τον Μπους ήταν τα αμερικανικά πυρά, η αμερικανική αποφασιστικότητα και ένας συνασπισμός προθύμων», υποστήριζε πολύ εύστοχα ο Μπαράκ Ομπάμα στο βιβλίο του «Τολμώ να ελπίζω». (Εκδόσεις Πόλις 2007)

O Μπους αντί να καλέσει σε μια ανασυγκρότηση του αμερικανικού έθνους, χρησιμοποίησε την 11η Σεπτεμβρίου ως πρόφαση για να ξεκινήσει δυο πολέμους. Δημιουργήσαμε καλύτερους σαρωτές σώματος και περισσότερους πράκτορες εσωτερικής ασφάλειας, υποστήριζε ο αμερικανός αναλυτής Τόμας Φρίντμαν, υπογραμμίζοντας πως θα μείνει στην Ιστορία ως μια από τις μεγαλύτερες χαμένες ευκαιρίες κάθε προεδρίας.

Στις 15 Δεκεμβρίου του 2011, υπεστάλη για τελευταία φορά η αμερικανική στρατιωτική σημαία στη Βαγδάτη, σηματοδοτώντας την επίσημη λήξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων των ΗΠΑ στο Ιράκ. Περισσότεροι από 1,5 εκατομμύριο αμερικανοί υπηρέτησαν στο Ιράκ μετά το 2003. Αυτός ο πόλεμος κόστισε τη ζωή σε 100.000 ιρακινούς και 4.500 αμερικανούς, ενώ το οικονομικό κόστος του, ξεπέρασε το τρις. δολάρια για τις ΗΠΑ.

Σήμερα στη μαρτυρική πόλη Φαλούτζα του Ιράκ, θέατρο πολλών συγκρούσεων, στους μιναρέδες που κάποτε κρύβονταν ελεύθεροι σκοπευτές, τώρα ανεβαίνουν οι ιμάμηδες για το κήρυγμα. Η Φαλούτζα παραμένει εγκλωβισμένη ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Όσο για τα σημάδια από τις σφοδρές μάχες θα υπάρχουν για χρόνια στα κτίρια και στις ψυχές των κατοίκων της μαρτυρικής πόλης.

*Ο Σωτήρης Ντάλης διδάσκει διεθνείς σχέσεις και διεθνή πολιτική στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Έχει επιμεληθεί το συλλογικό έργο, «Από τον Μπους στον Ομπάμα. Η διεθνής πολιτική σε έναν κόσμο που αλλάζει», Εκδ. Παπαζήση Πρόσφατα κυκλοφόρησε το βιβλίο του, «Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η πολυμερής διαχείριση της παγκοσμιοποίησης», Εκδ. Παπαζήση.