Οχι, δεν θέλω να ξέρω αν στην επόμενη γωνία θα πέσει επάνω μου ένα ξύλινο κομοδίνο που κάποιος εκσφενδόνισε από τον πέμπτο όροφο. Θέλω να αφήσω την Κλωθώ και τις άλλες Μοίρες να κάνουν τη δουλειά τους απερίσπαστες, μην μπλεχτώ στα πόδια τους και τις εκνευρίσω. Προτιμώ να απολαύσω τη μακαριότητα της άγνοιάς μου.
Αυτή ήταν η πρώτη αντίδρασή μου μόλις είδα το πρόσφατο εξώφυλλο του αμερικανικού «Time». Ενα υπερμέγεθες μωρό με πάνα κοιτάζει τον φακό και από πάνω του η ερώτηση: «Θέλεις να ξέρεις το μέλλον;». Κεντρικό θέμα τα γενετικά τεστ και η γνώση (η ή απελπισία) που σου εξασφαλίζουν. Πηγαίνεις σε ένα εργαστήριο με λίγο αίμα, σάλιο ή μερικά μπλοκ παραφίνης και μαθαίνεις την προδιάθεσή σου σε διάφορες ασθένειες. Οχι ευχαριστώ, όλο αυτό μου θυμίζει το φούγκου. Το ψάρι στη σπεσιαλιτέ αυτή είναι σούπερ τοξικό και οι ιάπωνες σεφ αφήνουν πάντα μια απειροελάχιστη ποσότητα δηλητηρίου, ίσα ίσα για να γαργαλίσουν τη γλώσσα σου με μια εσάνς θανάτου. Οχι ευχαριστώ, θα πάρω ντολμαδάκια.
Ομως η επιλογή της άγνοιας δεν είναι τόσο απλή. Ούτε τόσο ανώδυνη. Αν έχεις ιστορικό, μπορεί να σε βοηθήσει να οπλιστείς (ή να οχυρώσεις την οικογένειά σου) απέναντι σε αυτό που ενδεχομένως ελλοχεύει στο γονιδίωμά σου. Αν, για παράδειγμα, μάθεις ότι το παιδί σου «κουβαλάει» το γονίδιο ApoE4, θα ξέρεις ότι έχει αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσει Αλτσχάιμερ. Εσύ, λοιπόν, δεν θα το στείλεις να παίξει ποδόσφαιρο, διότι η πρόσφατη έρευνα κατέδειξε ότι οι φορείς μιας παραλλαγής του συγκεκριμένου γονιδίου διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, εφόσον τραυματιστούν στο κεφάλι, να εκδηλώσουν μια νευροεκφυλιστική νόσο. Ξέρω μια γυναίκα που έσωσε τη ζωή της χάρη σε ένα έγκαιρο τεστ. Και κάποιον που γλίτωσε μια άσκοπη χημειοθεραπεία χάρη σε ένα τέτοιο τεστ. Είναι σαν να μπαίνεις σε ένα ναρκοπέδιο με τον χάρτη στο χέρι. Ολο και κάποιο πόδι θα γλιτώσεις. Χρειάζεται, βέβαια, ψυχραιμία και σύνεση, ώστε αυτό που γνωρίζεις να μη στραφεί εναντίον σου. «Το ανθρώπινο γονιδίωμα είναι ένας εξαιρετικά περίπλοκος χάρτης» γράφει το «Time». «Η ατελής γνώση μπορεί να μας οδηγήσει στην τρέλα – ή στην κατάρρευση – κάνοντάς μας να κυνηγάμε φόβους που μπορεί να μην επαληθευτούν ποτέ». Οι γενετιστές επιμένουν ότι δεν χρειάζονται υστερίες. Ενα θετικό αποτέλεσμα δεν αποτελεί μια προδιαγεγραμμένη πορεία· το ότι έχεις την τάδε μετάλλαξη του τάδε γονιδίου δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πάθεις το δείνα νόσημα.
Αν, πάλι, δεν σου βρουν κάποια «ένοχη» μετάλλαξη, δεν σημαίνει ότι όλα είναι ΟΚ, ότι είσαι αλειμμένος με αμβροσία από πάνω μέχρι κάτω και ότι μπορείς να μπουκάρεις άφοβα στο ναρκοπέδιο. Ενας γιατρός μού είχε μιλήσει για την περίπτωση ενός εκκεντρικού «λεφτά» που κατέθεσε σε ιδιωτικό θεραπευτήριο κάμποσες χιλιάδες ευρώ προκειμένου να κάνει ό,τι γενετικό τεστ υπάρχει και δεν υπάρχει. Δεν είχε βεβαρημένο ιστορικό, το ήθελε έτσι για την πλάκα του. Ο τύπος είχε DNA που «φυσούσε», όλα τα τεστ τού βγήκαν αρνητικά. Ο γιατρός, ωστόσο, έσπευσε να τον προσγειώσει: «Αυτό δεν σημαίνει ότι είσαι άτρωτος. Κανείς δεν είναι». Αμφιβάλλω, βέβαια, αν ο τύπος πτοήθηκε. Είμαι σχεδόν πεπεισμένη ότι λίγο αφότου πήρε τα αποτελέσματα στα χέρια του, μπήκε σε μια Lamborghini και άρχισε να τρέχει με χίλια.
Η επίσκεψη σε ένα εργαστήριο ανάλυσης γενετικού υλικού δεν είναι βόλτα στο πάρκο. Μπορεί να σκοντάψεις πάνω σε όλα αυτά τα οποία σκέφτεσαι καμιά φορά μέσα στο σκοτάδι. Πάνω σε όλα εκείνα που ενίοτε σε κάνουν να βουρκώνεις όταν κοιτάς τα παιδιά σου που παίζουν ανέμελα στο σαλόνι, απαλλαγμένα από το μέλλον και τις νευρώσεις του. Αλλά ακόμη και μια απλή βόλτα στο πάρκο δεν μπορείς να ξέρεις τι σου επιφυλάσσει. Μπορεί να ξαπλώσεις επάνω στο γρασίδι και απλώς να «ρουφήξεις» λίγο ήλιο. Μπορεί, όμως, εκεί που λιάζεσαι, κάποιος να εκσφενδονίσει από τον πέμπτο όροφο ένα ξύλινο κομοδίνο.
