«La Grece est le seul exemple connu d’un pays vivant en pleine banque route depuis le jour de sa naissance. Tous les budgets, du premier jusqu’au dernier, sont en deficit». Edmont About, La Grece contemporaire, 1854.
Η μακροσκελής αυτή φράση του Γάλλου ιστορικού περικλείει όλο το μεγαλείο για τον τρόπο διακυβέρνησης της χώρας από τη δημιουργία της μέχρι σήμερα, δηλαδή ουδείς πλεονασματικός προϋπολογισμός. Το γεγονός αυτό μαρτυρεί ότι το μοντέλο διακυβέρνησης του κράτους αυτού δεν βασίστηκε ποτέ σε όλη τη διάρκεια της ύπαρξής του σε βασικές αρχές και θεσμούς, όπως η ισότητα, το δίκαιο, η αξιοκρατία, ισονομία, ίση πρόσβαση όλων στις προνομιακές υπηρεσίες του κράτους, κ.α.
Για παράδειγμα, σε ότι αφορά τις δαπάνες πρόνοιας του κράτους, αυτές διογκώθηκαν τα τελευταία χρόνια, όχι προς όφελος των πολλών, αλλά υπέρ καλά οργανωμένων συμφερόντων με ισχυρές πολιτικές δικτυώσεις (βλ.ΟΟΣΑ και Παγκόσμια Τράπεζα).
Σε πρόσφατες δημοσιεύσεις μας έχουμε αναφερθεί στις συντεχνίες, οι οποίες απορροφούν πολύτιμους κοινωνικούς πόρους και δημιουργούν μεγάλες ανισότητες μεταξύ των πολιτών μιας χώρας. Άλλο παράδειγμα κακής λειτουργίας του μοντέλου διακυβέρνησης είναι η στελέχωση των υπηρεσιών του δημοσίου και των δημοσίων επιχειρήσεων (ΔΕΚΟ).
Σε πολύ πρόσφατη δημοσίευσή μας αναφέραμε ότι το κράτος πρέπει να δρα με βάση μοντέρνες μορφές διοίκησης και να στελεχώνεται από τους άριστους με αξιοκρατικά κριτήρια. Όπως αναφέρει και ο Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας και Τεχνολογίας, η Ελλάδα έχει ερευνητικό δυναμικό υψηλότατου επιπέδου και η αύξηση του εθνικού προϊόντος είναι συνάρτηση της ερευνητικής δραστηριότητας μιας χώρας (τα 2/3 της αύξησης του ΑΕΠ το χρόνο σχετίζονται ακριβώς με τη χρηματοδότηση της έρευνας).
Ακόμη, και στις σημερινές δύσκολες συγκυρίες η Ελλάδα αριστεύει. 226 ερευνητικές δραστηριότητες από ΑΕΙ, ΤΕΙ και ερευνητικά κέντρα απέσπασαν βραβεία στους τομείς ανθρωπιστικών επιστημών, της ενέργειας, των μαθηματικών, φυσικών, της πληροφορικής, των επιστημών μηχανικού, κ.α.
Τι παρατηρούμε όμως να γίνεται ακόμη και σήμερα που η κυβέρνηση υποστηρίζεται από τρία κόμματα και δοκιμάζεται δριμύτατα ο Ελληνικός λαός. Πρώτον, βουλευτές και πολιτευτές τοποθετούνται στις διοικήσεις των ΔΕΚΟ, νοσοκομείων και άλλων δημόσιων οργανισμών.
Οι πολίτες αυτής της χώρας έχουν δείξει σε πρόσφατη δημοσκόπηση με ποσοστό σχεδόν 91% ότι το μοντέλο διακυβέρνησης αυτό δεν τους ικανοποιεί και το απορρίπτουν. Ένα τελευταίο παράδειγμα για το άρθρο αυτό είναι η αναφορά μας στη διαφθορά της λειτουργίας του Ελληνικού δημοσίου τομέα. Το μοντέλο διακυβέρνησης έχει και στη περίπτωση αυτήμεγάλη ευθύνη διότι η χώρα μας είναι η πιο διεφθαρμένη στην Ευρώπη των 27.
Κατά την γνώμη μας η έξοδος από το παρόν μοντέλο διακυβέρνησης πρέπει να στηρίζεται στους ακόλουθους άξονες.
– Σε πολιτικό επίπεδο, ο κάθε βουλευτής να εκλέγεται για δύο μόνο θητείες συνολικά και να καταργηθεί ο νόμος περί ευθύνης υπουργού (σε μερικές μεγάλες χώρες της Ευρώπης καλλιεργείται με έμφαση η αντίθεση στο «επάγγελμα του πολιτικού»).
– Σε διοικητικό-οικονομικό επίπεδο, τα υπουργεία, οι ΔΕΚΟ, νοσοκομεία, λοιποί δημόσιοι οργανισμοί να διοικούνται από στελέχη με γνώσεις, πτυχία, εμπειρία και με χρονικό ορίζοντα μεγαλύτερο της θητείας μιας κυβέρνησης (με εξαίρεση τους υπουργούς).
– Σε κοινωνικό επίπεδο, πρέπει να μειωθεί, αν όχι να εξαλειφθεί τελείως η δύναμη των διαφόρων λόμπυ, συντεχνιών προς όφελος των πολλών και ιδιαίτερα των πτωχών πολιτών μιας χώρας. Κατά τον «Economist», η «Νέα Προοδευτικότητα» είναι η ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των δημοσίων δαπανών προς όφελος όλης της κοινωνίας (κυρίως των νέων).
* Ο κ. Κωνσταντίνος Ζοπουνίδης είναι καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης και στην Audencia Nantes School of Management.
