Πριν από έναν χρόνο πολλοί αναλυτές, οικονομολόγοι, πολιτικοί, δημοσιογράφοι έθεταν εν αμφιβόλω την επιβίωση της ευρωζώνης και προέβλεπαν τη διάλυσή της συμπαρασύροντας όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση καθώς και την αποσταθεροποίηση της παγκόσμιας οικονομίας.
Για τη χώρα μας οι προβλέψεις ήταν ακόμη χειρότερες, καταστροφικές, αφού προδίκαζαν την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, την πτώχευσή της και την μετάδοση της κρίσης σε όλη την ευρωζώνη.
Εναν χρόνο αργότερα δεν μπορούμε παρά να διαπιστώσουμε πόσο άδικο είχαν οι Κασσάνδρες. Η ευρωζώνη και μαζί της η Ελλάδα, αφού πέρασαν ανάμεσα σε Λαιστρυγόνες, Κύκλωπες και Συμπληγάδες Πέτρες και κώφευσαν στα απατηλά κελεύσματα των Σειρήνων των εύκολων αλλά ανεδαφικών λύσεων, που θα οδηγούσαν σε βέβαιη καταστροφή, συνέχισαν την προσπάθεια εξορθολογισμού των οικονομιών τους.
Ετσι, μείωσαν τα ελλείμματά τους, συντόνισαν καλύτερα τα δημοσιονομικά τους, προχώρησαν στη σύγκλιση των οικονομικών πολιτικών τους, εισήγαγαν μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση των αγορών, ενίσχυσαν την ανταγωνιστικότητά τους.
Θωράκισαν καλύτερα την ευρωζώνη, δημιουργώντας τον Μόνιμο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας για παροχή πόρων στις πιο ευάλωτες χώρες όταν οι διεθνείς αγορές τις δανείζουν με πολύ υψηλά επιτόκια. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με μια πολύ δυναμική παρέμβαση του προέδρου Μάριο Ντράγκι αποφάσισε να αγοράζει «χωρίς όριο» ομόλογα κρατών-μελών της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν πρόβλημα δανεισμού.
Επιπροσθέτως η ευρωζώνη προχώρησε στη δημιουργία ενός νέου μηχανισμού στενής εποπτείας των τραπεζών μέσω της ΕΚΤ. Αυτός ο μηχανισμός θα επιτρέπει από το 2014 την άμεση ανακεφαλαιοποίηση των προβληματικών τραπεζών της ευρωζώνης από τον Μόνιμο Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, δηλαδή χωρίς να επιβαρύνονται ο προϋπολογισμός και το χρέος του κράτους-μέλους. Πρόκειται για την αφετηρία μιας «τραπεζικής ένωσης» που θα συνοδευτεί το 2013 από ένα σύστημα εγγύησης των καταθέσεων που θα διασφαλίζει τους αποταμιευτές.
Για την Ελλάδα η προηγούμενη χρονιά έκλεισε με μια πολύ μεγάλη βελτίωση του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής αφού πέραν της επιμήκυνσης της διάρκειάς του ως το 2016, η χώρα πέτυχε την περαιτέρω μείωση του χρέους της, καλύτερες συνθήκες επιστροφής των δανειακών κεφαλαίων που έχει εισπράξει, μια τεράστια δόση ρευστότητας που αντιπροσωπεύει ένα τέταρτο του ΑΕΠ της και τη δέσμευση στήριξης από τους εταίρους της ώσπου να καταστεί δυνατή η εκ νέου δανειοδότησή της από τις αγορές.
Αυτές οι εξελίξεις θέτουν τέλος στην πολύμηνη αβεβαιότητα και ανοίγουν τον δρόμο στην ανάκαμψη, εφόσον οι προσπάθειες εξυγίανσης συνεχιστούν με το κέντρο βάρους τώρα στις διαρθρωτικές αλλαγές και στην ανάπτυξη.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση έκανε λοιπόν εντός του 2012 σημαντικά βήματα εμβάθυνσης της οικονομικής και νομισματικής ένωσης με κίνητρο την πρωτοφανή σε μέγεθος κρίση, την οποία κατάφερε να μετριάσει, ενώ καθίσταται προοδευτικά ορατή η οριστική έξοδος από αυτή.
Η Ενωση, για τον προσεκτικό παρατηρητή πάντα λειτούργησε κατά αυτόν τον τρόπο, δηλαδή επιταχύνοντας τον βηματισμό της όταν η πίεση την έφερνε με την «πλάτη στον τοίχο». Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι πρόκειται για ένωση εφέτος 28 και ως το τέλος της δεκαετίας πάνω από 30 κυρίαρχων κρατών- μελών, με διαφορετική κοινωνικο-οικονομική διάρθρωση και «ανάγνωση» των τεκταινομένων.
Στο τελευταίο Συμβούλιο του Δεκεμβρίου, οι «4 πρόεδροι» (Βαν Ρομπάι, Μπαρόζο, Γιούνκερ, Ντράγκι) έβαλαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων φιλόδοξες προτάσεις για μια πιο συμπαγή οικονομική και πολιτική ένωση την οποία παρέπεμψαν στην μετά τις προσεχείς ευρωεκλογές περίοδο, δηλαδή μετά το καλοκαίρι του 2014.
Δεν διέφυγε όμως από τον ίδιο προσεκτικό παρατηρητή ότι κατά το 2012 η κρίση σε έναν βαθμό τιθασεύτηκε, οι αγορές ηρέμησαν σχετικά, με αποτέλεσμα να μειωθεί η πίεση προς τους ηγέτες της Ενωσης να προχωρήσουν με ταχύτερα βήματα. Δεν βρίσκονται δηλαδή αυτή τη στιγμή με την πλάτη στον τοίχο.
Η μεγάλη πλειοψηφία των ευρωπαίων πολιτών, ιδιαίτερα μάλιστα των Ελλήνων, νιώθουν βαθιά ότι το ευρώ είναι πολύ σημαντικό για αυτούς και έχουν υποστεί μεγάλες θυσίες για να το διατηρήσουν. Είναι ως εκ τούτου βέβαιο ότι οι ευρωπαίοι ηγέτες θα βρίσκουν λύσεις για την προστασία του κοινού νομίσματος, για την ενίσχυση της μεταξύ τους συνεργασίας, για την προώθηση της ανάπτυξης.
Αλλά θα το κάνουν, όπως καταδεικνύει η ιστορία της Ενωσης, κυρίως μέσα από κρίσεις. Γιατί αυτές οδηγούν στην υπερίσχυση του ευρωπαϊκού συμφέροντος πάνω στα εθνικά και, στην προκειμένη περίπτωση, στη διαφύλαξη της σταθερότητας και της αρτιμέλειας της μεγαλύτερης στον κόσμο νομισματικής ένωσης μεταξύ κυρίαρχων κρατών.
Ο κ. Πάνος Καρβούνης είναι επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ