Θα τελειώσει η κρίση της ευρωζώνης το 2013 ή θα συνεχιστεί κατά τη διάρκεια της χρονιάς, αν δεν επιδεινωθεί ακόµη; Αυτό είναι ίσως το κρίσιµο ζήτηµα για την ανάπτυξη όχι µόνο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά της παγκόσµιας οικονοµίας. Ενώ η ΕΕ όµως χρειάζεται αδιαµφισβήτητα εσωτερικές µεταρρυθµίσεις, δύο εξωτερικοί πολιτικοί παράγοντες είναι κεντρικής σηµασίας για τις προοπτικές της το τρέχον έτος. Ο πρώτος είναι ο αυτοεπιβαλλόµενος «δηµοσιονοµικός γκρεµός» στις ΗΠΑ που, αν δεν αποφευχθεί, µπορεί να ρίξει τη χώρα στην ύφεση µε τεράστιες επιπτώσεις για την παγκόσµια οικονοµία, άρα και για την Ευρώπη. Ο δεύτερος είναι ένας νέος πόλεµος στον Περσικό κόλπο, µεταξύ Ισραήλ και/ή ΗΠΑ από τη µια πλευρά και Ιράν από την άλλη. Ενας τέτοιος πόλεµος θα εκτίνασσε στα ύψη τις τιµές ενέργειας.
Η κρίση στην Ευρώπη δεν είναι μόνο οικονομική. Στην πραγματικότητα είναι βαθιά πολιτική γιατί έχει αποκαλύψει ότι η Ευρώπη στερείται δύο πραγμάτων: ενός πολιτικού πλαισίου –περισσότερο πολιτειακού –για τη νομισματική ένωση και ενός οράματος και της κατάλληλης ηγεσίας για να το υλοποιήσει. Σήμερα η ευρωζώνη βρίσκεται στον δρόμο για την εφαρμογή μιας τραπεζικής ένωσης, πιθανώς ακολουθούμενης από μια δημοσιονομική ένωση, η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει σε μια πραγματική πολιτική ένωση η οποία θα συγκεντρώνει την κυριαρχία επί των βασικών οικονομικών πολιτικών.
Αυτές οι εξελίξεις ωστόσο δεν έχουν έρθει ως μέρος μιας στρατηγικής. Αν δεν υπήρχε κρίση η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ και άλλοι εθνικοί ηγέτες της ΕΕ δεν θα ήταν ποτέ προετοιμασμένοι γι’ αυτά τα βήματα. Και αυτό είναι απίθανο να αλλάξει το 2013. Ακόμα και σήμερα, με τους βασικούς παίκτες της ευρωζώνης να έχουν πειστεί ότι είναι ασφαλείς, η εθνική στενοκεφαλιά βιώνει μια αναγέννηση στην ΕΕ και η επιθυμία για αλλαγή φαίνεται να επιβραδύνεται. Ειδικότερα, η Μέρκελ θέλει να επανεκλεγεί το 2013 και αφήνει την Ευρώπη για αργότερα.
Δυστυχώς με τις εκλογές να έχουν προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο, αυτό σημαίνει ότι τα τρία τέταρτα του έτους θα πάνε χαμένα. Και επειδή ένας ακόμη συνασπισμός υπό την ηγεσία της Μέρκελ φαίνεται να είναι πιο πιθανός από μια πραγματική κυβερνητική αλλαγή, η μετεκλογική Γερμανία θα παραμείνει προσκολλημένη στην πολιτική των μικρών ή μικροσκοπικών βημάτων, αφήνοντας την Ευρώπη σε αδράνεια. Συνεπώς, οι εξελίξεις στη Νότια Ευρώπη θα παραμείνουν βασικός παράγοντας για τον καθορισμό της πορείας της Ευρώπης το 2013. Η ύφεση θα συνεχιστεί και το χάσμα μεταξύ του πλούσιου Βορρά και του πληγέντος από την κρίση Νότου θα διευρυνθεί.
Εάν η γερμανική κυριαρχία στην ΕΕ συνεχιστεί χωρίς νέες θεσμικές ρυθμίσεις που να εξισώνουν τον ρόλο του Βερολίνου εντός της ευρωζώνης το 2013 θα είναι μια χρονιά περαιτέρω αποσύνθεσης. Επίσης, θα είναι ένα μοιραίο έτος για τη Γαλλία, της οποίας η κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά ότι χωρίς επώδυνες μεταρρυθμίσεις η χώρα μπορεί να είναι καταδικασμένη. Το μόνο ερώτημα είναι αν μπορεί να τις εφαρμόσει. Η απάντηση θα καθορίσει όχι μόνο το πολιτικό μέλλον του προέδρου Φρανσουά Ολάντ, αλλά και το μέλλον της ΕΕ. Διότι χωρίς ένα ισχυρό γερμανογαλλικό δίδυμο η κρίση της Ευρώπης δεν μπορεί να ξεπεραστεί.
Η Ευρώπη το 2013 θα συνεχίσει να χρειάζεται την πίεση από την κρίση προκειμένου να βρει έναν τρόπο για να την ξεπεράσει. Αλλά οι Ευρωπαίοι δεν έχουν να περιμένουν πολλά από τους πολιτικούς αρχηγούς τους. Ας ευχηθούμε στην Ευρώπη μια επιτυχημένη χρονιά, αλλά θα ήταν ανόητο να στοιχηματίσουμε σε αυτό.
Ο κ. Γιόσκα Φίσερ είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας.
