Η ερχόμενη χρονιά θα είναι καθοριστική για πολλά πράγματα στην Ελλάδα: αν αμετάκλητα μείνει στο ευρώ ή κάνει τη μοιραία βουτιά στη δραχμή, αν μπει σε κάποια ανάπτυξη ή παγιδευθεί σε διαρκή και οξύτερη ύφεση, αν οι θεσμοί λειτουργήσουν και ξαναβρούμε έναν δρόμο συνεννόησης ή όλα παραδοθούν στο χάος μιας κλιμακούμενης βίας.
Η έγκριση της δανειακής βοήθειας που εξασφάλισε με πολύ κόπο και κόστος η κυβέρνηση προφανώς θα βελτιώσει πολλά ζητήματα και θα μειώσει την ασφυξία από την έλλειψη ρευστότητας. Δεν αρκεί όμως για να σιγουρέψει μια οριστική επιστροφή στη σταθερότητα, για τους εξής λόγους:
1. Με την έγκριση της δόσης άλλαξε ο χαρακτήρας της απειλής, όχι όμως και ο κίνδυνος. Είναι φανερό πλέον ότι ακόμη και οι πιο συντηρητικές δυνάμεις της ευρωζώνης ανακάλεσαν τη στρατηγική εξώθησης της Ελλάδας να φύγει από το ευρώ επειδή τη θεωρούσαν ως δυναμίτη για την ευστάθεια των υπόλοιπων. Αν η κυβέρνηση κινηθεί με σύνεση στα ευρωπαϊκά όργανα και αποφύγει τα «πυροτεχνήματα» –τύπου δημοψηφίσματος ή μονομερούς καταγγελίας της δανειακής βοήθειας –η εξωτερική απειλή θα παραμείνει σε νάρκη και ίσως εκλείψει εντελώς. Οι μόνοι που θα ζημιωθούν θα είναι όσοι κερδοσκόπησαν σε αυτό το σενάριο, είτε οικονομικά, όπως οι διεθνείς αγορές, είτε πολιτικά, όπως εγχώρια σχήματα, αλλά ακόμη και επικοινωνιακά, όπως έκαναν διάφοροι παρατρεχάμενοι καθηγητές για να αποκτήσουν το δεκάλεπτο δημοσιότητας. Τώρα που «έκαψαν τα δάχτυλά τους» ίσως γίνουν πιο προσεκτικοί και χρήσιμοι για τη χώρα.
2. Με την υποβάθμιση του εξωτερικού κινδύνου (του λεγόμενου Grexit), η κύρια απειλή είναι πλέον ενδογενής και με αυτήν θα ζήσουμε τους επόμενους μήνες. Σε αντίθεση όμως με την πρώτη, δεν πηγάζει από κέντρα συνωμοσίας. Παράγεται από έναν συνδυασμό κόπωσης και απόγνωσης, με αποκορύφωμα την ασίγαστη υπερφορολόγηση των ίδιων και των ίδιων και τη δραματική έκρηξη της ανεργίας.
Το πρώτο στοιχείο επιδείνωσης θα είναι το λεγόμενο «σοκ του Ιανουαρίου», όταν μισθωτοί και συνταξιούχοι αντικρίσουν τα εκκαθαριστικά με τριών ειδών περικοπές:
  • Τις αναδρομικές, τις τρέχουσες και τη νέα παρακράτηση λόγω αυξημένης φορολογίας. Μετά, καθώς θα περιορίσουν δραστικά τη ζήτηση, η ανεργία θα ανέβει περαιτέρω και η ύφεση θα βαθύνει, ξεπερνώντας τις ήδη κακές προβλέψεις για το 2013. Πολλοί που σκέφτονταν να ανοίξουν μια νέα επιχείρηση θα αλλάξουν γνώμη όταν δουν ότι η εσωτερική αγορά καταρρέει. Παρά την τόνωση της ρευστότητας, η οικονομία θα μπει πάλι σε έναν κύκλο εσωτερικού αδιεξόδου, το οποίο όμως θα είναι πολύ πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί γιατί δεν αρκεί η απόφαση ενός Eurogroup αλλά η επανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολλών. Ο κίνδυνος καταβύθισης θα εμφανιστεί ξανά.
Ούτε καν η έξοδος από την ύφεση θα είναι πλέον αρκετή, γιατί η απόγνωση υποτροπιάζει και από την απουσία ενός πρακτικού εσωτερικού σχεδίου ανόρθωσης της χώρας, λειτουργίας της διοίκησης και διαμόρφωσης συνταγματικών κανόνων που δεν θα επιτρέπουν ξανά τον εκτροχιασμό της οικονομίας. Αν αυτά διασφαλιστούν με έναν πειστικό τρόπο και με μια συναίνεση ευρύτερη της κυβερνητικής αριθμητικής, τότε η χώρα θα μπορέσει να σταθεί στα πόδια της και να εξυψωθεί πάλι σε μια ισότιμη θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ