Κυνικές χώρες, τρελές διαπραγματεύσεις

Oπως τα περισσότερα άρθρα που γράφω, έτσι κι αυτό εδώ έχει μια δυσοίωνη προοπτική. Ωστόσο, υπάρχουν δυο στοιχεία που καθιστούν το συγκεκριμένο κείμενο κατά τι πιο αισιόδοξο.

Το πρώτο είναι η παγκόσμια σημασία της επανεκλογής του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα. Οι ΗΠΑ ήταν στα πρόθυρα της καταβαράθρωσης σε έναν απομονωτικό εθνικισμό, ενισχυμένο με ξενοφοβικά συναισθήματα. Η νίκη του Ομπάμα ανοίγει το δρόμο για μια συνεργασία που θα βασίζεται στην κατανόηση των άλλων εθνών και πάνω σε μια διαπραγματευτική βάση που θα αφήνει χώρο και σε άλλες φωνές – αντίθετα, δηλαδή, με ό,τι έκαναν οι ΗΠΑ στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής.

Το δεύτερο καλό νέο αφορά τη Γαλλία, αλλά ο τοπικός του χαρακτήρας δεν μειώνει επ’ ουδενί την σημασία του. Οπως σε ολόκληρο τον ανεπτυγμένο κόσμο, έτσι και η Γαλλία χτυπήθηκε σκληρά από την οικονομική ύφεση, με εμφανείς επιπτώσεις: η παραγωγή της μειώθηκε, η ανεργία αυξήθηκε, η εργασιακή ανασφάλεια ολοένα και μεγαλώνει, το κυβερνητικό χρέος γιγαντώνεται και το χρηματιστήριο κινδυνεύει. Η παραγωγή αγαθών έχει πέσει κατακόρυφα, το εμπορικό της ισοζύγιο χειροτερεύει και συχνές είναι οι πτωχεύσεις μεγάλων εταιρειών και επιχειρήσεων.

Για έξι μήνες η Γαλλία ειχε μια νέα ηγεσία: καινούργιο πρόεδρο, κυβέρνηση και κοινοβούλιο. Όμως ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ εμφανίστηκε ιδιαιτέρως ανενεργός τον πρώτο καιρό της θητείας του, αναγκάζοντας πολλούς να αναρωτηθούν κατά πόσον είχε επίγνωση της κρίσης και των μελλοντικών επιπτώσεών της στη γαλλική οικονομία.

Τις τελευταίες εβδομάδες, ωστόσο, η κυβέρνηση Ολάντ εμφανίζεται πολύ δραστήρια, παίρνοντας μια σειρά από μέτρα προκειμένου να τονώσει την ανταγωνιστικότητα της γαλλικής βιομηχανίας. Τα μέτρα περιλαμβάνουν μειώσεις φόρων ύψους 20 δισ. ευρώ μέσα σε τρία χρόνια, περιστολή των δημοσίων δαπανών κατά 10 δισ. ευρώ και αύξηση των φόρων κατανάλωσης κατά 10 δισ. ευρώ, που κατά τα δύο τρίτα θα προέλθουν από την αύξηση του ΦΠΑ.

Ολα αυτά σημαίνουν ότι θα πληρωθούν από την τσέπη του γαλλικού λαού, αλλά δεν υπάρχει άλλη λύση. Τα μέτρα αυτά δεν έχουν σημασία μόνο για την ίδια τη χώρα, αλλά για την Ευρώπη και κατ’ επέκταση για όλη την υφήλιο, αφού η Γαλλία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης και η πέμπτη μεγαλύτερη στο κόσμο.

Αυτό, ωστόσο, που συνεχίζεται, είναι η αδυναμία των διαφόρων κυβερνήσεων του πλανήτη να συνεννοηθούν και να συνεργαστούν για θέματα παγκόσμιου ενδιαφέροντος. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η περίπτωση της Ανταρκτικής.

Σήμερα η Ανταρκτική τελεί υπό το καθεστώς ελεύθερης ζώνης. Η σχετική συνθήκη που υπεγράφη το 1959 στην Ουάσινγκτον μετρίασε τις αξιώσεις κυριαρχίας επί της Ανταρκτικής που προέβαλλαν πολλές χώρες. Εκτοτε υπογράφηκαν τρεις συμφωνίες για την παγωμένη ήπειρο με κυριότερο το συμβιβαστικού χαρακτήρα Πρωτόκολλο της Μαδρίτης το 1991, το οποίο απαγορεύει οποιαδήποτε μορφή εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων της Ανταρκτικής για διάστημα 50 ετών.

Στην πρόσφατη ετήσια συνάντηση της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Πανίδας και της Υδάτινης Χλωρίδας της Ανταρκτικής (Convention on the Conservation of Antarctic Marine Living Resources ή CCAMLR) στις αρχές του Νοεμβρίου στο Χόμπαρτ της Αυστραλίας, έγιναν τρεις προτάσεις (μια από τις ΗΠΑ, μια από τη Νέα Ζηλανδία και μια τρίτη, κοινή, από τη Γαλλία και την Αυστραλία) για τη θέσπιση τριών υδάτινων προστατευόμενων περιοχών στις ανατολικές ακτές της ηπείρου. Δυστυχώς οι εκπρόσωποι των 32 κρατών δεν κατάφεραν (και πάλι) να καταλήξουν σε συμφωνία, εξαιτίας της αντίστασης που προέβαλαν κυρίως η Ρωσία, η Ουκρανία και η Κίνα.

Η αποτυχία αυτή αντικατοπτρίζει την αντίστοιχη αποτυχία στις διαπραγματεύσεις για την κλιματική αλλαγή: μερικές κυνικές χώρες, η συνεργασία των οποίων απαιτείται για τη σωτήρια του πλανήτη, μπολιάζουν με τρέλα τις διαπραγματεύσεις, τορπιλίζοντας την όλη διαδικασία. Και αυτό δεν θα αλλάξει αν δεν υπάρξει μια παγκόσμια συνειδητοποίηση που θα πιέσει τις υπερδυνάμεις να υποστηρίξουν την θέσπιση δεσμευτικών διεθνών νόμων.

Τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Γαλλία πλέον ηγούνται από δυο ανθρώπους που το καταλαβαίνουν αυτό. Και οι δραστήριοι ηγετικοί τους χειρισμοί είναι περισσότερο από ποτέ επιτακτικοί προκειμένου να αντιστραφεί το ρεύμα.