Οικονομική ανάπτυξη είναι αυτό που δεν έχουμε και αυτό που επιθυμούμε.
Οι περισσότεροι μιλούν για ανάπτυξη σαν να ήταν κάτι που η κυβέρνηση έχει στο τσεπάκι της και δεν έχει παρά να το βγάλει και όλα να γίνουν εύκολα και καλά. Η αλήθεια βέβαια είναι διαφορετική.
Δυστυχώς η κυβέρνηση δεν μπορεί να αυξήσει τις δαπάνες και να μειώσει τους φόρους ώστε να δημιουργήσει επεκτατικές οικονομικές δυνάμεις. Επειτα από δεκαετίες απίστευτης κακοδιαχείρισης, το κράτος είναι οικονομικά ανίσχυρο και δεν μπορεί να ασκήσει την αρμόζουσα στην κατάστασή μας οικονομική πολιτική. Μπορεί όμως να βάλει τα θεμέλια για την οικονομική ανάπτυξη της δύστυχης χώρας μας.
Η διεθνής εμπειρία μάς διδάσκει ότι για την ανάπτυξη απαιτείται ένα θεσμικό καθεστώς που να είναι: (α) σταθερό, (β) σαφές και (γ) ευνοϊκό για την παραγωγική δραστηριότητα. Η σταθερότητα απαιτείται για να μην ανατρέπονται οι όροι υπό τους οποίους οι πολίτες, ως επιχειρηματίες και ως εργαζόμενοι, αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες. Η έλλειψη σταθερότητας αποτελεί αβεβαιότητα και δημιουργεί κινδύνους που αποτρέπουν μακροχρόνιες επιχειρηματικές και άλλες δεσμεύσεις. Στη χώρα μας ο νόμος αλλάζει κάθε φορά που αλλάζει ο υπουργός. Καιρός είναι να σταματήσει αυτό το κακό.
Η σαφήνεια των νόμων θα πίστευε κάποιος ότι είναι απλό ζήτημα και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη μνεία. Κι όμως, διαβάστε έναν νόμο κι αν καταλάβετε τι λέει θα είστε υποψήφιος για το πρώτο βραβείο εξυπνάδας και φαντασίας. Υπάρχουν νόμοι διατυπωμένοι με τέτοιον τρόπο που ούτε οι δικηγόροι δεν μπορούν να τους καταλάβουν.
Το νομικό καθεστώς πρέπει να ευνοεί την παραγωγική δραστηριότητα και να διευκολύνει τη λειτουργία της επιχείρησης χωρίς περιττό γραφειοκρατικό κόστος στη διεκπεραίωση των υποθέσεων. Αυτό αφορά τόσο την πλευρά των επιχειρηματιών όσο και την πλευρά των εργαζομένων. Μια μικρή (και πικρή) γεύση του κόστους της ασάφειας και της γραφειοκρατίας έχουμε όλοι οι πολίτες. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το νομικό πλαίσιο πρέπει να ευνοεί την οικονομική δραστηριότητα και όχι τον επιχειρηματία ως άτομο. Π.χ. το άνοιγμα των επαγγελμάτων θα διευκολύνει την παραγωγική δραστηριότητα και θα έχει θετικά αποτελέσματα για την οικονομία γενικά, παρ’ ότι μπορεί να μειώσει τα τεράστια κέρδη αυτών που είναι ήδη στο επάγγελμα.
Η ανάγκη για θεσμικό εκσυγχρονισμό της οικονομίας μας είναι τόσο φανερή που απορεί κανείς γιατί τόσα χρόνια δεν γίνεται τίποτα. Τι φταίει; Χωρίς να θέλω να απλουστεύσω την κατάσταση, νομίζω ότι μπορούμε με ασφάλεια να αναφέρουμε δύο-τρεις παράγοντες, δηλαδή, την αδιαφορία των πολιτικών, την αντίσταση των οργανωμένων συμφερόντων και την ολοφάνερη πλέον διαπλοκή πολιτικών επιδιώξεων και οικονομικών συμφερόντων. Παρά το εύθραυστο της τρικομματικής κυβέρνησης, η εξαιρετικά δύσκολη οικονομική κατάσταση ευνοεί την ανάληψη πρωτοβουλιών για έναν σοβαρό εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου εντός του οποίου λειτουργεί η οικονομία μας. Για τον σκοπό αυτόν δεν μας χρειάζονται οι παραινέσεις και οι πιέσεις της τρόικας.
Ο κ. Θ. Π. Λιανός είναι ομότιμος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
tplianos@aueb.gr

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ