Petits fours

Με το βιβλίο Το τελευταίο Τέταρτο: Ενα ελληνικό χρονικό (εκδ. Πόλις) ο Τάκης Θεοδωρόπουλος κάνει ένα είδος αυτοβιογραφικού δοκιμίου. Γράφοντας για τη συνεργασία του με τον Μάνο Χατζιδάκι την περίοδο 1984-85 στο περιοδικό «Τέταρτο» παρουσιάζει ταυτόχρονα την εποχή, κυρίως τις αισθητικές και πολιτικές ήττες της. Το άλλο πρόσωπο του βιβλίου είναι ο εκδότης του περιοδικού Γιώργος Κοσκωτάς, απατεών όπως αποδείχτηκε, ο άνθρωπος που χρησιμοποιήθηκε από το ΠαΣοΚ για πλήθος από αθέατες μπίζνες. Υποψιάζομαι ότι ο εκδότης των εκδόσεων Πόλις, Νίκος Γκιώνης, αρχίζει να δημιουργεί σιγά-σιγά μια άτυπη προς το παρόν σειρά αυτοβιογραφικών δοκιμίων. Σε αυτή την κατηγορία θα βρούμε στον ίδιο εκδοτικό οίκο το βιβλίο του Μισέλ Βινόκ Ο σταθμός του Βορρά: Η Ζαν και οι δικοί της, που το συστήνω ανεπιφύλακτα σε όσους δεν το έχουν διαβάσει. Για τα ελληνικά πράγματα η αρχή έγινε με το βιβλίο του Νίκου Μπίστη Προχωρώντας και αναθεωρώντας, το 2010, πάντα στον ίδιο εκδοτικό. Το αυτοβιογραφικό δοκίμιο είναι κυρίως αγγλοσαξονικό είδος, αλλά το κάνουν πολύ καλά και οι Γάλλοι. Είναι memoir που σε πολλές περιπτώσεις μας έχει δώσει κλειδιά για να κατανοήσουμε κόσμους και περιβάλλοντα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει, για παράδειγμα, το συγκλονιστικό βιβλίο του Κρίστοφερ Χίτσενς Hitch-22: Αμφισβητίας εκ πεποιθήσεως, που κυκλοφορεί και στα ελληνικά (εκδ. Μεταίχμιο). Παρ’ όλο που το αυτοβιογραφικό δοκίμιο προϋποθέτει καλή μνήμη (του αυτοβιογραφούμενου) και ίσως υλικό κρατημένο σε ημερολόγια, δεν έχει την έρευνα που απαιτείται για μια καλά τεκμηριωμένη βιογραφία. Και αυτό το είδος είναι αγγλοσαξονικό και στηρίζεται κυρίως στη μεγάλη παράδοση των αγγλοσαξονικών εκδοτικών οίκων να χρηματοδοτούν με προκαταβολές την έρευνα του βιογράφου. Να που και εκεί όμως τα πράγματα δυσκολεύουν. Ο Ρέι Μονκ, που τον γνωρίσαμε στην Ελλάδα ως τον συγγραφέα της βιογραφίας του Βιτγκενστάιν (εκδ. Scripta), έχοντας τώρα ολοκληρώσει τη βιογραφία του φυσικού Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, πατέρα της ατομικής βόμβας, διαμαρτύρεται σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «The Guardian» ότι οι εκδότες δεν πληρώνουν πλέον για βιογραφικές έρευνες.