Μια κοινωνική πρωτοβουλία για τα θύματα της κρίσης στην Ελλάδα

Στην αρχή, η Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν αυτό που οι ψυχολόγοι ονομάζουν «φαντασιακό αντικείμενο», ένας επιθυμητός στόχος που εμπνέει την φαντασία των ανθρώπων. Εγώ την είδα σαν ενσάρκωση μιας ανοιχτής κοινωνίας: μιας ένωσης κρατών που εκχώρησαν μέρος της εθνικής κυριαρχίας τους για το κοινό καλό, και σχημάτισαν μια ένωση στην οποία δεν κυριαρχούσε κανένα κράτος και κανένα έθνος.

Αλλά η κρίση του ευρώ έχει μετατρέψει την ΕΕ σε κάτι ριζοσπαστικά διαφορετικό. Οι χώρες μέλη έχουν χωριστεί τώρα σε δύο τάξεις – στα κράτη που δανείζουν και στα κράτη που δανείζονται – με τους πιστωτές να κάνουν κουμάντο. Ως η μεγαλύτερη και πιο φερέγγυα χώρα, η Γερμανία κατέχει κυρίαρχη θέση.

Δυστυχώς, η Γερμανία παραμένει πρόθυμη να κάνει το ελάχιστο δυνατόν – και τίποτα περισσότερο – για να μην διαλυθεί το ευρώ, και τα πρόσφατα μέτρα της ΕΕ απλώς ενίσχυσαν την γερμανική αντίσταση σε περαιτέρω συμβιβασμούς. Αυτό θα διαιωνίσει το χάσμα ανάμεσα σε δανειστές και δανειζομένους.

Ανέλαβα προσφάτως μια Πρωτοβουλία της Ανοιχτής Κοινωνίας για την Ευρώπη (OSIFE). Αναγνώρισα ότι το καλύτερο μέρος για να αρχίσει θα ήταν εκεί όπου η τρέχουσα πολιτική βασανίζει περισσότερο τους ανθρώπους: στην Ελλάδα.

Οι άνθρωποι που υποφέρουν εκεί δεν είναι εκείνοι που προκάλεσαν την κρίση. Η μοίρα των πολλών μεταναστών σού σπαράζει την καρδιά, αλλά δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη μοίρα των ίδιων των Ελλήνων. Μια πρωτοβουλία που θα περιοριζόταν σε μετανάστες θα ενίσχυε απλώς την αυξανόμενη ξενοφοβία και τον εξτρεμισμό στην Ελλάδα.

Δεν μπορούσα να βρω τρόπο για να προσεγγίσω αυτό το φαινομενικά δυσεπίλυτο πρόβλημα μέχρι που επισκέφθηκα, προσφάτως, την Στοκχόλμη για την επέτειο των 100 ετών από την γέννηση του Ραούλ Βάλενμπεργκ. Ξύπνησαν μέσα μου οι αναμνήσεις από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο – από την συμφορά που οδήγησε τελικά στη γέννηση της ΕΕ.

Ο Βάλενμπεργκ ήταν ένας ήρωας που έσωσε τη ζωή πολλών Εβραίων στη γενέτειρά μου, την Βουδαπέστη, δημιουργώντας «σουηδικά καταφύγια» – χαρακτηρίζοντας συγκεκριμένα κτήρια ως «σουηδικό έδαφος».

Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο πατέρας μου επέδειξε επίσης ηρωισμό. Βοήθησε να σωθούν η οικογένεια, οι φίλοι του και πολλοί άλλοι. Μου έμαθε να αντιμετωπίζω καταπρόσωπο την σκληρή πραγματικότητα, αντί να υποτάσσομαι με παθητικότητα. Αυτό ήταν που μου έδωσε την ιδέα.

Θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε οίκους αλληλεγγύης στην Ελλάδα, που θα ήταν κέντρα παροχής κοινωνικών υπηρεσιών σε Ελληνες και θα προσέφεραν, επίσης, τροφή και καταφύγιο σε μετανάστες.

Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, η νεοφασιστική Χρυσή Αυγή αποκομίζει πολιτικά κέρδη προσφέροντας κοινωνικές υπηρεσίες σε Ελληνες, ενώ επιτίθεται στους μετανάστες. Η πρωτοβουλία που προτείνω θα έδινε μια θετική εναλλακτική λύση, βασισμένη στην αλληλεγγύη – την αλληλεγγύη των Ευρωπαίων προς τους Ελληνες και των Ελλήνων προς τους μετανάστες. Θα ήταν, στην πράξη, μια επίδειξη του πνεύματος που θα έπρεπε να διαπνέει ολόκληρη την ΕΕ.

Το νωρίτερο δυνατόν, θα στείλω στην Ελλάδα μια ομάδα του OSIFE για να αξιολογήσει τις ανάγκες και να έρθει σε επαφή με τις αρχές – και με τους ανθρώπους και τις οργανώσεις που ήδη βοηθούν όσους έχουν ανάγκη. Στόχος μου είναι να αναβιώσει η ιδέα της ΕΕ ως εργαλείου αλληλεγγύης, όχι μόνο πειθαρχίας.

* O μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος είναι πρόεδρος του Soros Fund Management και του Ινστιτούτου για την Ανοιχτή Κοινωνία.