Κανείς δεν μπορεί να αντιληφθεί την ικανοποίηση μιας γυναίκας όταν κρίνεται άξια να φοράει μαντίλα. Οτιδήποτε αμφισβητεί την παγκόσμια ηγεμονία της Δύσης αντιμετωπίζεται ως περιφερειακή ιδιαιτερότητα.

Όταν το κυρίαρχο σύστημα αποτυγχάνει να απορροφήσει το ανοίκειο, το διαχειρίζεται ως απειλή δίδοντας τη ψευδαίσθηση μιας συμβατικής αναμέτρησης μεταξύ του Καλού και του Κακού.

Η μανιχαϊστική λογική ενσωματώνει σ’ ένα κοινό πεδίο δράσης ό,τι αντιστέκεται στη μεθόριο της δυτικής ερμηνευτικής, η οποία επαληθεύει έτσι την κυριότητά της. Η διαμάχη αναδεικνύει την αναδίπλωση του ορθολογισμού σε ό,τι δεν του ανήκει. Με βάση τα προηγούμενα, οι διάφορες θεωρίες για τη «σύγκρουση των πολιτισμών» παρουσιάζουν τη διαίρεση και οργανώνουν τα ερωτήματα, στα οποία διατείνονται ότι απαντούν.

Το διακύβευμα του επόμενου Παγκοσμίου Πολέμου είναι η πλήρης εκδυτικοποίηση του πλανήτη με τη μορφή της παγκοσμιοποίησης. Είναι ένας «μικρομοριακός πόλεμος, με όλα τα κύτταρα, όλες τις μοναδικότητες να εξεγείρονται, σαν αντισώματα» επισημαίνει ο Jean Baudrillard. Οι αντιστάσεις είναι διάσπαρτες παντού και δεν περιορίζονται σε μια διακριτή χωρικότητα και χρονικότητα. Λαμβάνουν μέρος στην παραγωγική φρενίτιδα της Δύσης, της οποίας η αχίλλειος πτέρνα είναι η υπερβολική της δύναμη. Λανθασμένα το Ισλάμ εμφανίζεται ως εγγενής και αυτόκλητος αντίπαλός της μετά την ήττα του κομμουνισμού. Πρόκειται για ανταγωνισμό αξιών που υπερβαίνει και το Ισλάμ και την Αμερική. Και είναι ιδιαίτερα αφελής η άποψη πως «οι άνθρωποι σ’ εκείνη την περιοχή έχουν “βάναυσους πολιτισμούς”, ή ότι δεν μπορούν να αντέξουν τις ελευθερίες μας και τα μεγαλεία μας» αναφέρει ο Noam Chomsky.

Σε σφάλμα υποπίπτουν και όσοι υποστηρίζουν πως η αυτοθυσία των μουσουλμάνων είναι πιο ειλικρινής από την παθητικότητα και την απάθεια των χριστιανών. Οι τελευταίοι κατηγορούνται πως εγκατέλειψαν τα όπλα της πίστης και εγκλωβίστηκαν σε μια διεφθαρμένη και αμοραλιστική Δικαιοσύνη, από την οποία οι μόνοι κερδισμένοι είναι οι δικηγόροι, οι δημοσιογράφοι και οι βιομηχανίες όπλων. Οι συνεχείς επιθέσεις στον τρόπο ζωής των δυτικών έχουν διαρρήξει την αποικιοκρατική βεβαιότητα πως η πολιτισμική αφομοίωση αποδίδει πιστούς υπηκόους. Η 11η Σεπτεμβρίου απέδειξε πως ακόμα και εκείνος ο «βάρβαρος» που έχει υιοθετήσει τις «πανανθρώπινες» αξίες, δεν παύει ποτέ να επιθυμεί να τις καταστρέψει.

Ο ίλιγγος της παγκοσμιοποίησης δεν επιτρέπει νηφάλιες αναλύσεις. Τα εργαλεία των περασμένων πολέμων είναι ακατάλληλα. Ακόμα και μετά την εμπειρία του Ψυχρού Πολέμου, ελάχιστα έχουμε κατανοήσει τον αμφιθυμικό της χαρακτήρα. Υπερθεματίζουμε, για παράδειγμα, ότι προτού καταναλωθεί ένα κουτάκι Coca-Cola σε μια απρόσωπη αφρικανική ή ασιατική επαρχία, η ιδεολογία του προϊόντος προκαταλαμβάνει τη γεύση και καθορίζει την τιμή του. Αντιστεκόμαστε στον ακήρυχτο πόλεμο του ελεύθερου εμπορίου με το επιχείρημα πως η δυτική κουλτούρα εισάγεται βίαια σ’ ένα ανόθευτο, αρχαϊκό οικοσύστημα, από το οποίο μπορούν να αντληθούν αρχέγονα, ξεχασμένα ιδανικά. Η ξενόφερτη προστασία προκαλεί όμως την ετεροβαρή ευπάθεια. Η «ελευθερία είναι η πιο δυνατή αλυσίδα» γράφει ο Kahlil Gibran.

Η διαπίστωση της διάβρωσης του παραδείσου και του εκφυλισμού των κατοίκων του σε άχρωμους και άβουλους καταναλωτές αναγνωρίζει την «καρδιά του σκότους» της Δύσης στους υπανάπτυκτους άγριους, στους οποίους ένας οπαδός του Διαφωτισμού οφείλει να διδάξει την «ελευθερία» με το μαστίγιο. Και όταν εκείνοι αντιδράσουν, η οργή τους κρίνεται ως αδικαιολόγητη και επικυρώνει την υποτιθέμενη βαρβαρότητά τους. Όμοια, η συνεχής εκκοσμίκευση του ελληνικού έθνους δεν επέτρεψε την αμφισβήτηση της ταυτότητας που επέβαλε ο φιλελληνισμός. Ενθάρρυνε την εσωστρεφή θρησκοληψία της Εκκλησίας και την εκτόνωση του εθνικιστικού φρονήματος στο ρατσιστικό πεζοδρόμιο.

Πίσω από τη μαντίλα δεν κρύβεται τίποτα. Την καταπίεση ενσαρκώνει εκείνος που απλώνει το χέρι για να την αφαιρέσει. Δέσμιοι των οικονομικών χρεών, πρώτοι οι Έλληνες ανακαλύπτουν πως η δυνατότητα προηγείται του δικαιώματος της ελευθερίας. Εκείνοι που πριν από όλες τις δυτικές δυνάμεις κατέκτησαν πρώτοι τις παρυφές του κόσμου.

* Ο κ. Μαρίνος Χριστοδούλου είναι Υπ. Διδάκτορας Κυπριακής Ιστορίας και Πολιτισμού , Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο