Κατά τη διάρκεια των διακοπών μου διάβασα ένα βιβλίο που χρήσιμο θα ήταν να το μελετήσουν όλοι οι Ελληνες. Συγγραφέας του ο φίλος «γείτονας» Γιώργος Ρωμαίος. Τίτλος του: «Η Ελλάδα των δανείων και χρεοκοπιών». Με κατέθλιψε αλλά ταυτόχρονα με ενθουσίασε. Και ιδού γιατί: Η σύγχρονη Ελλάδα με αφετηρία την Επανάσταση του 1821 ευθύς εξαρχής στηρίχθηκε σε ξένα δάνεια που έπαιρνε με πολλή δυσκολία και επώδυνους όρους. Αυστηρές ήταν οι πιέσεις, ο έλεγχος και οι κυρώσεις που προβλέπονταν και στα τότε μνημόνια. Αλλά αντίστοιχη και η ασυνεπής συμπεριφορά μας απέναντι στις υποχρεώσεις μας και όμοια με το σήμερα η κακοδιαχείριση, η κατασπατάληση και ο άνομος πλουτισμός κάποιων πολιτικών και στρατιωτικών της εποχής. Ταυτόχρονα οι εμφύλιες συγκρούσεις από το 1824, προτού δηλαδή ακόμη επιτύχουμε την ανεξαρτησία μας. Το πρώτο δάνειο ύψους 800.000 λιρών Αγγλίας μάς δόθηκε με παραχώρηση εγγύησης «επί της γης και των φθαρτών κτημάτων του έθνους». Μολονότι ο ιερός μας αγώνας ήταν σε εξέλιξη, οι ηγέτες του δεν δίσταζαν να καταχρεώνουν τον λαό και να σπαταλούν τα δάνεια. «Χαρακτηριστική η περίπτωση του «αχόρταγου» οπλαρχηγού Γκούρα, ο οποίος έπαιρνε για μισθούς και τρόφιμα 12.000 ανδρών, ενώ διέθετε μόνο 3.000». Διαπρεπείς απατεώνες από τότε. Γενικά το δάνειο το διαχειρίστηκαν Κουντουριώτηδες και Μαυροκορδάτος με κριτήρια πελατειακά και φατριαστικά όπως και σήμερα.
Οι δανειστές μας φρόντιζαν και εκείνοι να ωφελούνται ποικιλοτρόπως και κυρίως με το να μας καταβάλλουν μέρος μόνο από τα δάνεια που υποτίθεται ότι θα μας χορηγούσαν. Π.χ. από το δεύτερο δάνειο των 2 εκατ. λιρών έφθασαν στην Ελλάδα μόλις 232.558 λίρες!
Η διασπάθιση των δανείων της ανεξαρτησίας ήταν επόμενο να μας φέρει σε αδιέξοδο και στην πρώτη χρεοκοπία του νεοπαγούς ελληνικού κράτους. Φυσικά αποκλειστήκαμε από όλα τα χρηματιστήρια και έπαψαν να μας δανείζουν ως κακοπληρωτές.
Από την εποχή του Καποδίστρια και του Οθωνα χρονολογείται και το εθνικό σπορ της φοροδιαφυγής, η οποία έφθανε το 80%, όπως σημειώνει ο Γ. Ρωμαίος.
Και τότε όπως και τώρα για το δάνειο που μας εδόθη το 1833, ύψους 63 εκατ. δραχμών, δεσμευθήκαμε ότι προ πάσης άλλης δαπάνης από τα δημόσια έσοδα θα προηγούνταν η εξόφληση των τόκων και των χρεολυσίων. Τότε υπογράφηκε και το πρώτο μνημόνιο που μας επέβαλε η πρώτη τρόικα (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία). Με τη συνταγματική επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου, ανεστάλη και πάλι η εξυπηρέτηση του δανείου.
Ο Κωλέττης ως πρωθυπουργός το 1847 προσπάθησε να πείσει την τότε τρόικα ότι «η μη καταβολή των τόκων ωφείλετο εις τους βουλευτάς και γερουσιαστάς οίτινες εν σώματι προσπαθούν να ελαττώσωσι τους φόρους, ατομικώς δε ηγωνίζοντο όπως αυξηθώσιν αι δαπάναι εν ταις ιδίαις αυτών επαρχίαις». Οπως περίπου και σήμερα.
Τότε η κυβέρνηση απηύθυνε επιστολή προς τις τρεις εγγυήτριες του δανείου δυνάμεις προτείνοντας την εξόφληση του εθνικού χρέους διά της πωλήσεως εθνικών κτημάτων. Ετσι είχαμε την πρώτη απόπειρα «ξεπουλήματος» της δημόσιας περιουσίας, όπως θα τη χαρακτήριζαν οι και σήμερα αρνητές εξοφλήσεως των δανείων προς τους ξένους. Και τότε προτάθηκε από την ελληνική κυβέρνηση η πώληση εθνικών γαιών, με συμφωνία για τακτική καταβολή μικρότερων δόσεων. Ετσι για πρώτη φορά προτείνονται για την αντιμετώπιση του χρέους οι «αποκρατικοποιήσεις», η «επιμήκυνση» και η «αναδιάρθρωσή» του, όπως επισημαίνει ο Γ. Ρωμαίος.
Η αποκαλυπτική αυτή αναδρομή, την οποία θα χρειαστεί ελλείψει χώρου να συνεχίσω και την επόμενη Κυριακή, επιβεβαιώνει ότι ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιο ακόμη και στο θέμα του δανεισμού της Ελλάδας από το εξωτερικό, αφού τα όσα ζούμε σήμερα συνέβησαν κατ’ επανάληψιν από τις αρχές του 1821, ακόμη και προτού ανακηρυχθεί και αναγνωριστεί η ανεξαρτησία της σύγχρονης Ελλάδας.
jmarinos@tovima.gr

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ