Πολλή συζήτηση γίνεται τον τελευταίο καιρό για τα ισοδύναμα μέτρα που πρέπει να προτείνουν οι συνομιλητές μας με τους αντίστοιχους των δανειστών μας, μέτρα που θα αντικαταστήσουν τα επαχθή μέτρα που περιέχουν τα ΜΝΗΜΟΝΙΑ σε βάρος των μη εχόντων (μείωση μισθών, συντάξεων, κατάργηση 13ου και 14ου μισθού και σύνταξης, κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, κλπ). Φυσικά τα μέτρα που θα προταθούν πρέπει να είναι ρεαλιστικά και πειστικά για την απόδοσή τους και όχι κόλπα για την κοροϊδία των «κουτόφραγκων».

Δυστυχώς κανένα από τα κόμματα δεν ασχολήθηκε με αυτό το κεφαλαιώδες θέμα ίσως επειδή το υποβάθμιζαν ή ίσως επειδή δεν ήθελαν να δυσαρεστήσουν την κομματική τους πελατεία (πάλι το καταραμένο πολιτικό κόστος). Αποφάσισα λοιπόν να ασχοληθώ με το θέμα και μπόρεσα να καταγράψω μια σειρά ισοδύναμα μέτρα που θα επιβαρύνουν όλα τους έχοντες και, όπως πιστεύω, τα περισσότερα από αυτά θα πείσουν τους εταίρους μας ότι είναι εφαρμόσιμα.

  1. Φορολογία των αυθαίρετων οικοδομών

Όταν ήταν Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ η κυρία Μπιρμπίλη είχε δηλώσει ότι είναι καταγεγραμμένες στο ΥΠΕΧΩΔΕ 1.200.000 εξ ολοκλήρου αυθαίρετες οικοδομές, δηλαδή περίπου το 20% του συνολικού οικοδομικού αποθέματος της χώρας. Ο τότε Υπουργός των Οικονομικών (κ. Παπακωνσταντίνου) κατάλαβε τη χρυσοφόρο πηγή για την αύξηση των δημοσίων εσόδων και δήλωσε ότι θα επιβάλλει φορολογία. Η κυρία Μπιρμπίλη διαφώνησε και είπε ότι πρέπει να αντιμετωπιστεί το θέμα πολεοδομικά και όχι οικονομικά και έτσι η μεν κα Μπιρμπίλη πήγε σπίτι της ο δε κ. Παπακωνσταντίνου έγινε Υπουργός ΠΕΚΑ (πρώην ΠΕΧΩΔΕ). Και ενώ περιμέναμε όλοι τη δημοσίευση ενός απλού Νόμου που θα καθόριζε το ύψος των προστίμων ανάλογα με την Αντικειμενική Αξία (Α.Α.) κάθε αυθαιρέτου και τη διαδικασία προσδιορισμού αυτής της Α.Α. (αποστολή από το ΥΠΕΧΩΔΕ σε κάθε πολεοδομική υπηρεσία της χώρας, του πίνακα με τα αυθαίρετα της περιοχής ευθύνης της και με την εντολή εντός προθεσμίας 3 μηνών να έχουν υπολογιστεί οι Α.Α. όλων των αυθαιρέτων της περιοχής και αυτών που περιέχονται στον πίνακα του ΥΠΕΧΩΔΕ και τυχόν νέων).

Ας κάνουμε όμως εδώ μία παρένθεση για να δούμε ποια είναι αυτά τα αυθαίρετα. Ίσως ακούγοντας πολλοί για αυθαίρετες οικοδομές πάει το μυαλό τους στα αυθαίρετα των εσωτερικών μεταναστών (από τις επαρχίες στις μεγάλες πόλεις και ιδίως στο λεκανοπέδιο της Αττικής) δηλαδή σε ένα άθλιο υποκατάστατο κατοικίας που ήταν χτισμένο με τσιμεντόλιθους και στεγασμένο με πλακίτσες μπετόν ενώ το μέγεθος τους ήταν συνήθως ένα δωμάτιο με μια μικρή κουζινούλα και ένα αποχωρητήριο (δηλαδή 20 – 30 τ.μ.) σε ένα αγροτεμάχιο στις εκτός σχεδίου περιοχές της πόλης (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περιοχή του σημερινού Δήμου Γαλατσίου, η οποία ήταν μέχρι το 1958 κατά 90% εκτός σχεδίου). Αυτού του τύπου η δόμηση κράτησε μέχρι περίπου το τέλος της δεκαετίας του 50 (αυθαίρετα πρώτης γενιάς). Αυτά τα αυθαίρετα αρχίζουν να κατεδαφίζονται από τις αρχές της του 60 είτε επειδή οι περιοχές εντάχθηκαν στο σχέδιο είτε επειδή οι ιδιοκτήτες τους απέκτησαν εισόδημα που τους επέτρεπε καλύτερη στέγαση. Έτσι κατεδαφίστηκαν τα παλιά και στη θέση τους χτίστηκαν νόμιμες (ή και μερικές παράνομες) μονοκατοικίες ενώ στις δεκαετίες του 80 και του 90 (με νόμο της χούντας οι μεγάλοι συντελεστές δόμησης είχαν καλύψει ολόκληρο το λεκανοπέδιο) αυτές οι μονοκατοικίες δόθηκαν (τα οικόπεδά τους) αντιπαροχή και οι πρώην ιδιοκτήτες τους στεγάστηκαν σε διαμερίσματα. Έτσι από την ονομαζόμενη πρώτη γενιά των αυθαιρέτων δεν υπάρχει ούτε δείγμα.

Ποιο είναι το σημερινό αυθαίρετο;

Αφενός η συνεχόμενη χειροτέρευση των συνθηκών ζωής στην Αθήνα (αλλά και στις άλλες μεγάλες πόλεις) αφετέρου η συνεχής βελτίωση της οικονομικής κατάστασης της χώρας αλλά και των νοικοκυριών δημιούργησε την ανάγκη αλλά και τη δυνατότητα δεύτερης κατοικίας, η οποία χτιζόταν σε εκτός σχεδίου περιοχές (κατά προτίμηση παραλιακές) είτε της περιοχής μονίμου κατοικίας (Αττικής) είτε στην περιοχή καταγωγής των οικιστών. Έτσι κατά τις δεκαετίες ’80, ’90 και στη συνέχεια, γέμισαν κυριολεκτικά όλες οι προσβάσιμες ακτές της Ελλάδας με αυθαίρετα σπίτια αλλά και με κτίρια άλλων χρήσεων (σε άλλες περιοχές) όπως βιομηχανικά, βιοτεχνικά, εκπαιδευτήρια, γραφεία, καταστήματα, αποθηκευτικοί χώροι, κλπ.

Ας κάνουμε όμως προσπάθεια υπολογισμού του φόρου που θα μπορούσε με απλό και εύκολο να εισπραχθεί από τις 1.200.000 αυθαίρετες οικοδομές.

Υποθέτω, με βάση την προσωπική μου εμπειρία, ότι η μέση Α.Α. μιας αυθαίρετης οικοδομής είναι 200.000 ευρώ. Επομένως προκύπτει ότι η συνολική Α.Α του συνόλου είναι περίπου 1.200.000 * 200.000 = 240.000.000.000 ευρώ (διακόσια σαράντα δις ευρώ). Με μια μέση φορολογία 10% εισπρακτέα σε δέκα εξαμηνιαίες δόσεις θα μπορούσαν να εισπραχτούν 24 δις ευρώ συνολικά ήτοι 2,4 δις κάθε εξάμηνο ή 4,8 δις ετησίως.

Δεν πιστεύω να έχει κανείς αντίρρηση ότι ο φόρος αυτός είναι απολύτως δίκαιος αφού οι ιδιοκτήτες των οικοδομών γλύτωσαν τα μεγάλα έξοδα της άδειας οικοδομής και κυρίως τις ασφαλιστικές εισφορές που τα δύο μαζί ανέρχονται περίπου στο 12% της Α.Α. και ταυτόχρονα βλάπτουν λιγότερο ή περισσότερο το περιβάλλον αναλόγως του που έχουν χτιστεί. Εννοείται ότι όσες οικοδομές έχουν χτιστεί σε παραλίες, σε περιοχές NATURA, σε περιοχές που έχουν κηρυχθεί ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους η ποινή πρέπει να είναι η άμεση κατεδάφιση.

Ξέχασα να πω ότι ο κ. Παπακωνσταντίνου όταν έγινε Υπουργός ΠΕΚΑ έκανε ένα Νόμο για τη φορολόγηση των αυθαιρέτων από τον οποίο αναμένεται να εισπραχθούν σε 5 χρόνια 750.000 ευρώ αντί των 24 δις ευρώ, που και αυτών η είσπραξη είναι αμφίβολη λόγω της πολυπλοκότητας του Νόμου.

2. Φορολογία της ακίνητης περιουσίας

Είναι γνωστό ότι η ακίνητη περιουσία στη χώρα μας και η δημόσια και η ιδιωτική είναι τεράστια. Επίσης είναι γνωστό ότι η Μεγάλη Ακίνητη Περιουσία φορολογείται με την παρακάτω αστεία κλίμακα:

Αντικειμενική Αξία

(ευρώ)

Κλίμακα

0 – 200.000

0

200.000 – 500.000

0,2

500.000 – 600.000

0,3

600.000 – 700.000

0,6

700.000 – 800.000

0,9

800.000 – 4.200.000

1,00

> 4.200.000

2,00

με αποτέλεσμα είτε να εισπράττονται ελάχιστα ποσά είτε να μην εισπράττονται καθόλου.

Σημειωτέον ότι στην ακίνητη περιουσία υπολογίζονται μόνο τα κτίσματα και τα εντός σχεδίου οικόπεδα. Ας κάνουμε όμως μια προσπάθεια να υπολογίσουμε την αξία της ακίνητης περιουσίας στη χώρα μας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΥΕ και του ΥΠΕΧΩΔΕ σε κάθε Έλληνα αντιστοιχούν 45 τ.μ. κατοικίας, η οποία είναι η μεγαλύτερη στην Ευρώπη.

Επομένως το σύνολο των κατοικιών στην Ελλάδα είναι 10.000.000 κάτοικοι (περίπου) επί 45 τ.μ. ανά κάτοικο ισούται με περίπου 450.000.000 τ.μ. συνολικά.

Με δεδομένο ότι οι κατοικίες αποτελούν περίπου τα 2/3 των καταγεγραμμένων κτιρίων και ότι το υπόλοιπο 1/3 των καταγεγραμμένων κτιρίων είναι άλλων χρήσεων (γραφεία, καταστήματα, εκπαιδευτικά κτίρια, εκκλησιαστικά, βιοτεχνικά, κλπ.), φτάνουμε σε ένα σύνολο 675.000.000 τ.μ. Υπολογίζοντας μια μέση Α.Α. περίπου 2.000 ευρώ ανά τ.μ. φτάνουμε σε συνολική Α.Α. του συνόλου των υπαρχόντων κτιρίων, η οποία ανέρχεται σε περίπου 1,35 τρις ευρώ.

Στην ακίνητη περιουσία όμως πρέπει να περιλαμβάνονται και όλα τα κτήματα. Αν προσθέσουμε και την αξία των κτημάτων με μια πολύ συντηρητική εκτίμηση των 500 εκατ. ευρώ έχουμε συνολική αξία ακινήτων η οποία ανέρχεται σε περίπου 1,85 τρις ευρώ.

Με μέση φορολογία 5 τοις χιλίοις θα μπορούσαν να εισπράττονται περίπου 10 δις το χρόνο.

Εννοείται ότι αν θεσμοθετηθεί αυτός ο φόρος, όπως αναπτύσσεται ανωτέρω, πρέπει να καταργηθούν οι πολυποίκοιλοι φόροι και εισφορές που επιβαρύνουν την οικοδομή και να παραμείνουν μόνο ο Φόρος Ακίνητης περιουσίας και ένας μειωμένος, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, φόρος μεταβίβασης ακινήτων (2 έως 5%). Και βεβαίως να καταργηθεί ο επαίσχυντος νόμος της υποχρεωτικής παράστασης των δικηγόρων στα συμβόλαια που εισηγήθηκε το 1980 ο μακαρίτης Γιαννόπουλος και ψηφίστηκε από 173 βουλευτές, δικηγόρους όλων των κομμάτων.

3. Φοροδιαφυγή

Αποτελεί βέβαια τη μεγάλη πληγή για τα δημόσια έσοδα αλλά ταυτόχρονα και τη δυσκολότερη αφού απαιτεί μια τεράστια προσπάθεια οργάνωσης των εισπρακτικών υπηρεσιών και στελέχωσής τους με το κατάλληλο προσωπικό.

Οι υπάρχοντες υπολογισμοί ανεβάζουν τη φοροδιαφυγή σε 50 δις ετησίως. Νομίζω πως αν αρχίσει μια συστηματική προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος, μπορούμε να δεχτούμε το 10% κάθε χρόνο δηλαδή 5 δις.

Ας αθροίσουμε όμως τις ετήσιες αποδόσεις των προτεινόμενων μέτρων:

Α/Α

ΜΕΤΡΑ

ΕΤΗΣΙΕΣ ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ

1

Φορολογία των αυθαιρέτων ακινήτων

4,8 δις

2

Φορολογία ακίνητης περιουσίας

10 δις

3

Φοροδιαφυγή

5 δις

ΣΥΝΟΛΟ

19,8 δις

Πιστεύω ότι όλες οι ανωτέρω προτάσεις είναι και ρεαλιστικές και αποδεκτές κοινωνικά και πως τα έσοδα έστω και αν, για διάφορους λόγους, είναι μειωμένα ακόμα και κατά 50%, υπερκαλύπτουν όλες τις δυσβαστακτες για τους μη έχοντες μειώσεις μισθών και συντάξεων, διάλυση των εργασιακών σχέσεων, απολύσεις εργαζομένων, κατάργηση δίκαιων επιδομάτων, κλπ., και επομένως έχουν σοβαρές πιθανότητες να γίνουν δεκτές, αν φυσικά τις διαπραγματευτούν σοβαρά πρόσωπα.

Φυσικά, πάνω από όλα χρειάζεται η ανάλογη πολιτική βούληση. Ιδού λοιπόν στάδιο δόξας λαμπρό για την τρίποδη Κυβέρνηση μας (έστω και αν τα δύο πόδια είναι κουτσά) να αποδείξει ότι δεν φοβάται το πολιτικό κόστος και να ορμήσει με θάρρος στην οργάνωση της προσπάθειας είσπραξης των προτεινόμενων που όχι μόνο θα ισοφαρίσουν τα ισοδύναμα αλλά θα δημιουργήσουν στη διάρκεια της θητείας της (4 χρόνια) και πρωτογενή πλεονάσματα με αποτέλεσμα πολιτικό όφελος και για τους τρεις και κυρίως σταδιακή βελτίωση των οικονομικών της χώρας μας και αυτών που τόσο χρόνια πληρώνουν τα αβάσταχτα βάρη της κρίσης.

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω πως σκοπός του παρόντος άρθρου δεν είναι ο ακριβής υπολογισμός των εσόδων, που για τις δικές μου δυνατότητες ήταν αδύνατος, αλλά η υπόδειξη των πηγών από τις οποίες μπορεί να εισπραχθεί ένα σημαντικό ποσό της τάξεως που υπολόγισα με βάση συμπεράσματα αντιστοίχων επιτροπών και ειδικών επί των ανωτέρω θεμάτων και η άμεση εφαρμογή των σχετικών αποφάσεων. Φυσικά το ποσό αυτό θα μπορούσε να ενισχυθεί περαιτέρω με τον περιορισμό των κρατικών δαπανών.

*Ο κ. Νίκος Γρατσίας είναι Πολιτικός Μηχανικός και μέλος Κ.Π.Ε. ΔΗΜΑΡ