Η υπολειτουργία των θεσμών είναι αυτό που χαρακτηρίζει τη χώρα μας. Το γεγονός αυτό οδηγεί στη διαφθορά, τις μεγάλες ανισότητες, την αστάθεια, την ανυποληψία και την έλλειψη προοπτικής. Την κατάσταση αυτή τη βιώνει η χώρα μας με τον πιο δραματικό τρόπο, δεν υπάρχει κάποιος θεσμός που η λειτουργία του να αποτελεί πρότυπο αναφοράς!
Η ανευθυνότητα των πολιτικών, που θεσμοθετούν και είναι υπεύθυνοι για τη λειτουργία των θεσμών, είναι η κύρια αιτία της σημερινής αποσάθρωσής τους. Η δεύτερη και εξίσου σημαντική αιτία είναι οι πολίτες, που έχουν διαπαιδαγωγηθεί να ανέχονται τις στάσεις των πολιτικών και να τους μιμούνται στην αυθαιρεσία και την απουσία αίσθησης του γενικού καλού.
Τώρα που η χώρα βρίσκεται λίγο πριν την κατάρρευση, ποιες πρωτοβουλίες πρέπει να αναληφθούν ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία αφύπνισης για τη σωτηρία της και τη δημιουργία μιας νέας συνείδησης;
Για να δημιουργηθεί ένα νέο περιβάλλον αναζήτησης πρέπει να κατανοήσουμε όλοι ότι ζούμε σ’ ένα παγκόσμιο σύστημα που τα προβλήματα των χωρών μπλέκονται μεταξύ τους και τον παράγοντα αυτόν δεν μπορούμε να τον αγνοήσουμε. Η χώρα μας, ιδιαίτερα, είναι μέλος της Ε.Ε. και οι ενέργειές της υπόκεινται σε εύλογους περιορισμούς.
Στο περιβάλλον αυτό είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουν οι πολιτικοί μας ότι δεν είναι καιρός για ανεύθυνες πολιτικές κορώνες, γιατί το διακύβευμα είναι η ύπαρξη της χώρας ως ανεξάρτητης κρατικής οντότητας. Είναι καιρός να διαδραματίσουν τον πρέποντα παιδαγωγικό ρόλο στους πολίτες και να δημιουργήσουν περιβάλλον ενότητας.
Οι πολιτικές διαφορές θα υπάρχουν, και πρέπει να υπάρχουν, αλλά ας προσπαθήσουν πρώτα όλοι μαζί οι πολιτικοί μας να βγάλουν από την εντατική την ασθενούσα χώρα και στη συνέχεια ας αγωνιστούν να πείσουν για το δρόμο που αυτή πρέπει να ακολουθήσει για το βηματισμό της. Άλλωστε, οι περιορισμοί στους οποίους υπόκειται η χώρα σε καμιά από τις λογικές πολιτικές προτάσεις δεν μπορούν να αμφισβητηθούν και να αγνοηθούν…
Κυρίαρχο ρόλο στην αναζήτηση της εθνικής πορείας θα διαδραματίσει η στάση των πολιτών. Οι μικρές πράξεις αντίστασης στις αυθαιρεσίες της εξουσίας και πολιτών (π.χ. φοροδιαφυγή) μπορούν να οδηγήσουν την κοινωνία μας στο δρόμο της αφύπνισης. Οι απλοί άνθρωποι είναι ικανοί για ασυνήθιστες πράξεις θάρρους. Ο αγώνας για μια νέα συνείδηση, τη συνείδηση του δημοκρατικού πολίτη, είναι γεμάτος εκπλήξεις, καθώς ένα κοινό αίσθημα ηθικής αναπτύσσεται αόρατα, βράζει και σε κάποιες στιγμές της διαδρομής του φέρνει νίκες που μπορεί να είναι μικρές αλλά εμπεριέχουν μεγάλες υποσχέσεις.
Ζούμε μια κατάσταση που δεν μπορούμε καλά-καλά να την εξηγήσουμε. Η ανάλυσή της δεν έχει γίνει και βιώνουμε μόνο τα αποτελέσματά της. Αν και σύμφωνα με τον Howard Zinn (Αυτοβιογραφία, αιώρα, 2011) «δεν μπορείς να είσαι ουδέτερος σ’ ένα τρένο που κινείται» η κατανόηση όλων των πολιτικών προτάσεων και η σύνθεση με βάση τους υπάρχοντες περιορισμούς μπορούν να οδηγήσουν σε «κοινό τόπο» που θα φέρει ηρεμία και περίσκεψη για τα επόμενα βήματα, με τη διαφωνία που απαιτεί η δημοκρατία.
* Ο καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς- είναι πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
