Στο ξεκίνημα μιας νέας συγκυβέρνησης που μέσα από δυσκολίες κατάφερε να δημιουργήσει βάσεις για νέες προοπτικές και αλλαγή υπάρχει το συναίσθημα της ανάκαμψης και ελπίδας.

Τα μάτια του λαού βρίσκονται επίμονα στραμμένα στις ανελκυόμενες καινούργιες συνθήκες των κυβερνητικών προγραμμάτων. Υπάρχει η έντονη προοπτική αλλαγής που σηματοδοτείτε από τα ΜΜΕ. Η ανύψωση της κοινωνικής ευημερίας από τις χαμένες ελπίδες και τις χιλιάδες αυτοκτονίες που έλαβαν χώρα μέχρι σήμερα γίνεται συνυφασμένη με το νέο ξεκίνημα.

Η νέα προοπτική δημιουργεί μια τάση για κοινωνική ευεξία και ελπίδα για ανάπτυξη και αλλαγή. Υπάρχει προοπτική για νέες τομές, για αντιδράσεις προς το μνημόνιο και την μη-εφαρμογή του. Η ελπίδα στηρίζεται στην ανάπτυξη μιας ενιαίας στρατηγικής που ίσως να ανατρέψει το παλιό κατεστημένο. Η ‘ελπίδα’ γίνεται σημαία για τα κόμματα που προσπαθούν να αλλάξουν το κατεστημένο στην επιδίωξη της ανατρεπτικής πολιτικής έναντι της κοινωνικής κατάρρευσης.

Το σημαντικό και κοινωνικό φαινόμενο όμως αφορά τα ερεθίσματα και τις αντιδράσεις που δημιουργούνται από την συνεχή αναφορά στην ελπίδα ως κάτι που είναι άμεσα εφαρμόσιμο μέσα από συγκεκριμένες και συνεχείς πολιτικές επιδιώξεις. Σαν ιδέα, έννοια, όραμα, η ελπίδα καταντά όλο και περισσότερο μέσο εξιλέωσης μιας θανατικά κρίσιμης κατάστασης. Την ίδια στιγμή, η ανεξέλεγκτη διαχείριση της δημιουργεί σοβαρά ερωτηματικά που ξεπερνούν την σφαίρα του λόγου και της ρητορείας. Ερωτήματα διεισδύουν στην σφαίρα της ατομικής πραγματικότητας και απαιτούν από το άτομο να πάρει θέση μεταξύ μια συνεχής αναφοράς σε κάτι που παραμένει μόνιμα σουρεαλιστικό και φανταστικό!

Συνειδητά ή ασυνείδητα η χρήση της ελπίδας δημιουργεί βαθύτερα ερωτηματικά για την υλοποίηση της ως ιδέα και προοπτική με άμεσες κοινωνικές επιπτώσεις. Ποιο συγκεκριμένα, η συνεχής αναφορά στην ελπίδα δημιουργεί ερωτηματικά για το βαθμό της πραγματικής εφικτής αλλαγής στη κοινωνία.

Το ποιο αξιοσημείωτο είναι ότι αν και η ελπίδα περιέχει προοπτική για αλλαγή, την ίδια στιγμή μπορεί να γίνει και αιτία για μεγαλύτερη εμπλοκή της κοινωνική κατάστασης. Δημιουργείται ένας ασφυκτικός κλοιός όταν η ελπίδα καταντήσει πλασματική έννοια που δημιουργεί εντυπώσεις αλλά ουσιαστικά παραμένει ανίκανη να δημιουργήσει πραγματικές αλλαγές στο βιοτικό επίπεδο. Υπάρχει ζωτικός κίνδυνος στην ανεξέλεγκτη χρήση της ελπίδας ως έννοια και ως προοπτική με ραγδαίες κοινωνικές συνέπειες.

Η παραγωγικότητα, η κοινωνική ταυτότητα, αλλά και η απόδοση ενός κοινωνικού συνόλου βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο διάσπασης και συντριβής γιατί εξαντλείται η ατομική και συλλογική αντοχή. Στο ευρύτερο φάσμα της κοινωνικής συνοχής μια ψευδή ελπίδα δημιουργεί χειρότερες ρωγμές στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία μπαίνει σε μια επικίνδυνη τροχιά αβεβαιότητας που συντηρείται από το γεγονός ότι δεν αποδέχεται τους όρους μιας συνεχής και εξουθενωτικής άσκησης φαντασμαγορικής παρωδίας.

Σαν ένα λάστιχο που σταδιακά χαλαρώνει και τελικά ξεχειλώνει η ελπίδα μπορεί να καταντήσει ουτοπία με καταστρεπτικές συνέπειες. Σε αυτές τις συνθήκες η αντίδραση του λαού δεν παραμένει παθητική αλλά περιέχει την υπομονετική ανταπόδοση για αυτό που περίμενε και εμπιστεύτηκε. Σαν τις τεκτονικές πλάκες που έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, η συνεχή τριβή δημιουργεί αφόρητη ενέργεια που δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί.

Αν η επικείμενη ελπίδα συνεχίσει να ανατρέπεται, τότε η απόγνωση για σταθερότητα θα οδηγήσει στην αυξανόμενη βία ή στην μεγαλύτερη διάσπαση της κοινωνικής συνοχής. Τα αποτελέσματα μιας τέτοιας κοινωνικής κατάστασης δεν μπορούν να αξιολογηθούν με οικονομικά μέτρα παραγωγικότητας ή απόδοσης.

Η απογοήτευση θα έχει ραγδαίες και βραχυπρόθεσμες συνέπειες σε ότι αφορά την ικανότητα και ευεξία ενός λαού να παραμένει αξιόπιστος σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη στην Ευρώπη.

* Ο Στέφανος Αβακιάν είναι καθηγητής στον κλάδο της Οργανωσιακής Συμπεριφοράς και Διοίκησης του Ανθρώπινου Δυναμικού στο πανεπιστήμιο Brighton στην Αγγλία.