Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου επιλέγει να μην καταθέσει τα όπλα

Η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης αποτελεί παγιωμένο θεσμό για τον κόσμο του ελληνικού βιβλίου από το 2004 έως σήμερα, όπου για πρώτη φορά συνδυάζεται η καλώς νοούμενη «εξωστρέφεια» με τον επαγγελματισμό αλλά και με ανάδειξη του πολιτισμικού χαρακτήρα των εκδόσεων, των ίδιων των συντελεστών αλλά και του αναγνωστικού κοινού.

Είναι γνωστή η προσφορά των Ελλήνων εκδοτών στην υπόθεση αυτή. Όπως και η πρότερη, άψογη συνεργασία των εκδοτικών οίκων στη στοιχειοθέτηση τόσο της συγκεκριμένης ετήσιας Εκθεσης στη Θεσσαλονίκη όσο και της συνολικής εθνικής πολιτικής βιβλίου εντός κι εκτός συνόρων. Σ’ αυτό το πνεύμα λειτουργεί και εργάζεται από ιδρύσεώς του ο επίσημος φορέας του Υπουργείου Πολιτισμού γι’ αυτό το πεδίο, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ).

Οι οικονομικές συγκυρίες δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στη λειτουργικότητα, την εμπορική συνέπεια, την καλλιτεχνική διάσταση που εύλογα υπηρετεί ο εκδοτικός κλάδος.

Τόσο οι συγγραφείς, οι μεταφραστές, οι επιμελητές, όσο και οι εκδότες, οι βιβλιοπώλες, οι βιβλιοθηκονόμοι και όλοι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι έχουν πλήρη επίγνωση των συνεπειών της πρόσφατης κρίσης. Ως άμεσο αποτέλεσμα, πράγματι, η αδυναμία παρουσίας στη ΔΕΒΘ μερικών από τους μεγάλους ή και παραδοσιακούς εκδοτικούς αποτελεί σοβαρή συνέπεια και αντανάκλαση της πραγματικότητας.

Ωστόσο, μέσα στις αρνητικές επιχειρηματικές συνθήκες και το αίσθημα ανασφάλειας και στον τομέα του ελληνικού βιβλίου, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου επιλέγει να μην «καταθέσει τα όπλα» αλλά να προτρέψει ωφέλιμα τους εμπλεκομένους, και στο μέτρο του δυνατού, στη συνέχιση του έργου τους: η 9^η ΔΕΒΘ έλκυσε χιλιάδες επισκέπτες, πραγματοποιήθηκαν υψηλού επιπέδου συζητήσεις με Ελληνες και ξένους έγκριτους συγγραφείς, το βιβλίο βρέθηκε στο επίκεντρο αποδεικνύοντας ότι έστω κι αν η οικονομική κατάσταση είναι κακή, το βιβλίο πρέπει να αντιστέκεται. Σ’ αυτό το πνεύμα αισιόδοξης αντιμετώπισης της ρεαλιστικής πραγματικότητας λειτούργησε εξάλλου το φετινό σύνθημα «Μ’ ένα βιβλίο ο κόσμος αλλάζει».

Τέλος, όσον αφορά το δημοσίευμα της εφημ. «Το Βήμα» (στην ηλεκτρονική έκδοση: 31/5/2012, www.tovima.gr, με τίτλο «Αποκλείεται να χαράξουμε εθνική πολιτική για το βιβλίο;»), πρέπει να αρθούν μερικές παρεξηγήσεις που προκύπτουν από τις κατατεθειμένες απόψεις του υπογράφοντος, εκδότη και επίτιμου προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών Βιβλιοπωλών (ΠΟΕΒ) κ. Γιώργου Δαρδανού:

1. Επισημαίνοντας τα σχετικά με τις εκθέσεις βιβλίου στο εξωτερικό, πρέπει να τονιστεί ότι προφανώς υπάρχει αντιδικία από πλευράς ΠΟΕΒ καθότι το ΥΠΠΟΤ ανέθεσε προ διετίας την αρμοδιότητα διοργάνωσης του «Περιπτέρου της Ελλάδας» στο ΕΚΕΒΙ -όπως είχε γίνει πολλές φορές στο παρελθόν-, θεωρώντας ότι η χάραξη της εθνικής πολιτικής, προβολής και προώθησης του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό ανήκει στην αρμοδιότητα του Υπουργείου και του αρμόδιου φορέα του (του ΕΚΕΒΙ), βεβαίως σε στενή συνεργασία με τους εκδότες και τους εκπροσώπους τους – όπως είθισται στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Αυτή η απόφαση επέτρεψε στην Ελλάδα του βιβλίου να συμμετάσχει σε περισσότερες εκθέσεις με πολύ μικρότερο προϋπολογισμό, που σημειωτέον προέρχεται από τα κονδύλια του Υπουργείου Πολιτισμού.

2. Η ΔΕΒΘ οργανώνεται εξαρχής από το ΕΚΕΒΙ (συντονισμός και διαχείριση του προγράμματος ΕΣΠΑ), τη HELEXPO (τεχνογνωσία, εκθεσιακές υποδομές) και την ΠΟΕΒ (επαγγελματικό σκέλος). Το εύλογο ερώτημα προκύπτει φέτος για τη συνεισφορά της Ομοσπονδίας, που εκπροσωπεί εκδότες και βιβλιοπώλες, που υπήρξε μηδαμινή: δεν διοργανώθηκε κανένα συνέδριο που θα αφορούσε τους επαγγελματίες όπως τις άλλες χρονιές…

3. Σχετικά με το πολιτιστικό πρόγραμμα της 9^ης ΔΕΒΘ, αξίζει να σημειωθεί ότι οι περισσότερες από 200 εκδηλώσεις οργανώθηκαν κατά κόρον από τους εκδότες. Το κοινό ανταποκρίθηκε ένθερμα πλημμυρίζοντας κυριολεκτικά τα 6 αμφιθέατρα. Το ΕΚΕΒΙ συμπλήρωσε κι εμπλούτισε το πρόγραμμα με ποικιλία θεματικών («Μνήμη και Ιστορία», εκδηλώσεις για το e-book και το μέλλον του έντυπου βιβλίου, συνάντηση Λεσχών Ανάγνωσης, Περίπτερο Φιλαναγνωσίας με σεμινάρια για εκπαιδευτικούς και γονείς, Περίπτερα Παιδικής Γωνιάς, Περίπτερο για το «Ετος Νικηφόρου Βρεττάκου» και στήριξη του συνεδρίου βιβλιοθηκονόμων, και πολλών άλλων). Είναι αλήθεια ότι η απουσία της ΠΟΕΒ στο επαγγελματικό σκέλος της Έκθεσης υπήρξε προκλητικά εμφανής.

4. Όσον αφορά τη συμμετοχή των λογοτεχνικών περιοδικών θα ήθελα να σημειώσω τον ουσιαστικό ρόλο που έχουν στην πνευματική ζωή και στην σημαντική συμβολή τους στο πεδίο των γραμμάτων από τη στιγμή που αποτελούν ένα φυτώριο κειμένων και νέων ταλέντων. Πολλές φορές σ΄αυτά γίνονται οι πρώτες δημοσιεύσεις των συγγραφέων, έχουν τεράστιο ρόλο. Και μην ξεχνάμε ότι η έκθεση ανήκει και στους συγγραφείς.

5. Δεν πρέπει να προκαλεί σύγχυση ο ρόλος του ΕΚΕΒΙ σ’ ό,τι αφορά την υπόθεση του ελληνικού βιβλίου. Δημιουργήθηκε το 1994 για τη χάραξη πολιτικής βιβλίου κοινής ωφελείας. Εκπροσωπεί δε το σύνολο των συσχετιζόμενων στη μεγάλη αλυσίδα του βιβλίου και, βεβαίως, δεν αποτελεί αποκλειστικό φορέα συμφερόντων ή και επιμελητήριο του κλάδου των εκδοτών.

6. Οι πρωτοβουλίες του ΕΚΕΒΙ στην άσκηση ουσιώδους πολιτικής βιβλίου έχουν συνέχεια: το 2011 οργανώθηκε ένας πρώτος κύκλος συναντήσεων με κλαδικούς εκπροσώπους και προσωπικότητες, ώστε να απαντήσει το ΕΚΕΒΙ ακόμη πιο δυναμικά στις ανάγκες του κλάδου, και έτσι, μεταξύ άλλων, προέκυψε ένα Παρατηρητήριο Ψηφιακού Βιβλίου, καθώς και μια στενή συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, το πρόγραμμα ενθάρρυνσης της φιλαναγνωσίας στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και την ενεργοποίηση του προγράμματος «Φράσις» (για τη στήριξη της μετάφρασης ελληνικών έργων σε ξένες γλώσσες). Το 2012 το ΥΠΠΟΤ και το ΕΚΕΒΙ προτίθενται να οργανώσουν (τις προσεχείς εβδομάδες), έναν δεύτερο κύκλο συναντήσεων για να διερευνηθούν οι νέες προτάσεις των επαγγελματιών για το άμεσο μέλλον του ελληνικού βιβλίου σε περίοδο βαθιάς κρίσης.

7. Το ΕΚΕΒΙ δηλώνει ανέκαθεν πρόθυμο να εξετάσει νέες προτάσεις, αρκεί να είναι ρεαλιστικές, να εντάσσονται όντως στις οικονομικές δυνατότητες της χώρας και βεβαίως να ανήκουν στην αρμοδιότητα του ΥΠΠΟΤ και του ΕΚΕΒΙ. Π.χ., οι αιτιάσεις της ΠΟΕΒ για το θέμα των σχολικών βιβλιοθηκών είναι ανεδαφικές αφού, ως γνωστόν, πρόκειται για αρμοδιότητα του υπουργείου Παιδείας. Ετούτο είναι κάτι που σαφώς γνωρίζει ο κ. Δαρδανός, ως ένας παλιός και έμπειρος εκδότης.

8. Τέλος, είναι προτιμότερο να κρατάμε τη θετική αίσθηση που αποκόμισαν οι συνεργαζόμενοι αλλά και οι επισκέπτες της 9^ης ΔΕΒΘ παρά να δημιουργούνται προβλήματα λόγω παρανοήσεων και λανθασμένων ερμηνειών στις δημόσιες τοποθετήσεις όλων μας.