Η μήνις, η σφοδρή οργή, είναι – τυχαία άραγε – η πρώτη λέξη της γραφής μας, η αρχή της Ιλιάδας. Πράγματι, με την «μήνιν» του Αχιλλέως ξεκινά το Ομηρικό Έπος: «Μήνιν Άοιδε Θεά…». Εξάλλου, ο Ηράκλειτος – στοχαστής του γίγνεσθαι, του Πυρός και του Λόγου – μας αποκαλύπτει συχνά ότι: «Πάντα κατ’ έριν γίγνεσθαι».
Τόσο η μήνις όσο και οι έριδες, που ανήκουν στα προπατορικά μας αμαρτήματα, έχουν στις μέρες μας γενικευθεί. Άραγε, η παθογένεια της βίας και των ακραίων συμπεριφορών που βιώνουμε καθημερινά είναι αναστρέψιμη και τι ρόλο παίζουν οι εκλογικές αναμετρήσεις στην προσωρινή εκτόνωση των φαινομένων αυτών; Εάν στις εκλογές της 6ης Μάη ψηφίσαμε με μήνιν, δικαιολογημένη εν πολλοίς από τις αμαρτίες του δικομματισμού και τις ευθύνες του για την κρίση, μήπως, στην εκλογική αναμέτρηση της 17ης Ιούνη, η μήνις θα δώσει τη θέση της στην περίσκεψη και τον ορθολογισμό;
Ας έρθουμε τώρα σε ένα θέμα συναφές και επίκαιρο. Η σύλληψη του Άκη Τσοχατζόπουλου και των συνεργατών του, έλαβε χωράν ακριβώς την ημέρα που προκηρύχτηκαν οι εκλογές της 6ης Μάη. Κατά περίεργη συγκυρία, την ημέρα που προκηρύχτηκαν οι εκλογές της 17ης Ιούνη, αποκαλύφτηκαν συμπληρωματικές αξιόποινες δραστηριότητες του Άκη, καταχωρημένες σε ημερολόγια και άλλα κιτάπια του. Χρονικά συμπτωματικές ή όχι, οι αποφάσεις της ανεξάρτητης Δικαστικής Αρχής είναι πάντοτε σεβαστές, επιβεβαιώνοντας ότι το έγκλημα τιμωρείται και ότι η αλαζονεία και η ύβρις επιφέρουν απαρεγκλίτως τη Νέμεση. Με τη σύλληψη και κράτηση του ηγέτη του ΠαΣοΚ, το κόμμα του – που είχε ήδη υποστεί τη φθορά της πολυετούς εξουσίας και κλυδωνιζόταν από την έξαρση της ανεργίας, λόγω της ύφεσης και της λιτότητας, αλλά και τις δραματικές καθυστερήσεις και παλινωδίες για την αντιμετώπισή της κρίσης – κατά τις εκλογές του Μάη υποβιβάστηκε τελικά στην τρίτη θέση και τώρα κινδυνεύει να υποχωρήσει περαιτέρω, εκτός αν οι Κασσάνδρες των μίντια και των δημοσκοπήσεων διαψευσθούν.
Η παρορμητική νοοτροπία πολιτών και ψηφοφόρων, με την μήνιν, κυρίαρχο και πανάρχαιο πάθος μας, που η σύλληψη και κράτηση του Άκη αναμφίβολα αναμόχλευσε, μας οδηγούν συνειρμικά στα προαιώνια προτερήματα αλλά και τα ελαττώματα της φυλής, όπως τα φωτίζει η πλούσια ιστορία μας. Με τον ατομικισμό της Ρωμιοσύνης, καθορίστηκε διαχρονικά η πορεία μας, ταυτισμένη με την πιο εκπληκτική των αντιφάσεων: οι ηρωικοί αγώνες και η ομοψυχία μας ενάντια σε ξένους κατακτητές, ανατρέπονται εν καιρώ ειρήνης από διαμάχες και διχασμούς ενώπιον του ντόπιου πολιτικού κατεστημένου. Αυτού που εξοστράκισε Αριστείδη και Κίμωνα, κατάγγειλε και δίκασε Περικλή και Φειδία, καταδίκασε σε θάνατο Σωκράτη και Φωκίωνα, και πιο πρόσφατα δίκασε Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και Ανδρέα Παπανδρέου. Το ίδιο αυτό πολιτικό κατεστημένο οδήγησε σε αυτοεξορία την κορυφαία τριάδα των πολιτικών μας ηγετών: τον Χαρίλαο Τρικούπη, τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή!
Εξαιτίας του ατιθάσευτου εγωκεντρισμού μας, αδυνατούμε να σεβαστούμε τους θεσμούς, οι οποίοι – ενώ θεσπίζονται για να προασπίσουν το συγκλίνον συλλογικό συμφέρον – ισχύουν πάντα για όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό μας. Οι πολιτικοί μας «αρνούνται να δεχθούν να εξαφανίσουν το άτομό τους για την ευόδωση ενός ομαδικού έργου» [Σημείωση 1, στο τέλος του κειμένου], ενώ «οι Έλληνες αποτυγχάνουμε συνήθως σε προσπάθειες συλλογικές και αυτό εξηγεί την πάγια πολιτική μας κακοδαιμονία…» [Σημείωση 2, στο τέλος του κειμένου].
Πράγματι, στις πιο κρίσιμες μεταπολιτευτικές εκλογές της 6ης Μάη, οι πολιτικοί μας ηγέτες αντί να συλλάβουν το μήνυμα της ψήφου και να συμπράξουν για τον σχηματισμό κυβέρνησης, μας οδηγούν σε Υπηρεσιακή Κυβέρνηση για τη διενέργεια νέων εκλογών τον Ιούνη, με την πιο βραχύβια Βουλή της σύγχρονης Ελλάδας (δύο μόλις ημερών).
Με την ευκαιρία, επιχειρήθηκε σύγκριση με την εκλογική αναμέτρηση του 1950, οπότε είχαν σχηματιστεί πολυκομματικές κυβερνήσεις, συνολικής θητείας 19 μηνών, η δε Βουλή αποτελείτο από δέκα κόμματα! Οι τυχόν ομοιότητες είναι, ωστόσο, μόνο ποσοτικές και αφορούν τα ποσοστά των κομμάτων που πρωταγωνίστησαν, που και τότε ήταν κάτω του 20%. Κατά τα λοιπά, υπάρχουν τεράστιες διαφορές, αφού πρόκειται για άλλη εποχή. Τότε, σχηματίστηκαν κυβερνήσεις, ενώ τώρα όχι. Τότε, τα βασικά κόμματα ήταν Κεντροδεξιά, αφού η Αριστερά είχε ηττηθεί στον Εμφύλιο, με τους ηγέτες της εξόριστους και κυνηγημένους. Τότε, η χώρα ήταν καθημαγμένη από δικτατορίες, παγκόσμιο πόλεμο και εμφύλιο σπαραγμό, ενώ δέσποζε ο Ψυχρός Πόλεμος μεταξύ των δύο Υπερδυνάμεων και η παγκόσμια πυρηνική απειλή, ενώ τώρα κυριαρχεί η Νέα Τάξη Πραγμάτων, με τις ακρότητες του Νεοφιλελευθερισμού, των Αγορών και των Οίκων Αξιολόγησης. Πέραν, λοιπόν, μιας ασήμαντης ομοιότητας των κομματικών ποσοστών, όλα τα άλλα δεδομένα είναι τελείως διαφορετικά, δεδομένου ότι τα πάντα υπόκεινται στο αδήριτο ιστορικό γίγνεσθαι.
Τώρα βρισκόμαστε στο μεσοδιάστημα των δύο πιο κρίσιμων εκλογικών αναμετρήσεων. Εξηγήσαμε γιατί, στις εκλογές του Μάη, οι εκλογείς ψήφισαν εκφράζοντας την μήνιν τους, λόγω των εξωφρενικών τεκταινομένων των τελευταίων ετών. Η ψήφος αυτή ήταν απολύτως αναμενόμενη. Πρόκειται για αντίδραση σε δράσεις πολιτικής αναξιοπιστίας. Έχω την εντύπωση, πάντως, ότι μετά την ψήφο διαμαρτυρίας του Μάη, κατά τις επερχόμενες εκλογές διαφαίνεται η επικράτηση σύνεσης και λογικής εκ μέρους των ψηφοφόρων. Οι πολιτικοί μας, άραγε, θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν εντός, εκτός και επί τα αυτά; Εξηγούμαι: εντός (ευρώ), εκτός (μνημονίου) και επί τα αυτά (δηλ. μία απ’ τα ίδια, με εγκληματική απώλεια χρόνου και παλινωδίες που υπαγορεύονται από μικροκομματικές σκοπιμότητες, απροσμέτρητο λαϊκισμό και εγωκεντρισμό;). Εκεί πιστεύω ότι θα παιχτούν όλα. Η μη επίτευξη αυτοδυναμίας μπορεί, άραγε, να συνετίσει αύριο τις ηγεσίες, οδηγώντας σε κυβέρνηση συνεργασίας, με τους αναγκαίους εκ των πραγμάτων συμβιβασμούς; Οψόμεθα…
Η εκλογή του νέου γάλλου σοσιαλιστή Προέδρου, Φρανσουά Ολάντ, με εκπεφρασμένη την αλληλεγγύη και συμπαράστασή του προς τη χώρα μας και τους λοιπούς αναξιοπαθούντες λαούς της Νότιας Ευρώπης (τους Ρ. Ι. G. S.), καθώς και την πρόταξη της ανάπτυξης έναντι της άτεγκτης Γερμανικής λιτότητας, σε συνδυασμό με το επικείμενο Δημοψήφισμα της Ιρλανδίας για το Δημοσιονομικό Σύμφωνο αέναης λιτότητας της Ευρωζώνης, δημιουργούν ένα νέο ευοίωνο κλίμα με πιο ελπιδοφόρους συσχετισμούς, αλλά τίποτε πέραν τούτου, αφού είναι πλέον ή βέβαιον ότι το κάθε κράτος – μέλος οφείλει να φροντίσει τα του οίκου του!
Όπως όλοι διαπιστώνουμε, με τις εκλογές του Μάη τερματίστηκε οριστικά ο 38ετής μεταπολιτευτικός κύκλος. Το εναλλασσόμενο δικομματικό σύστημα, όπως υπηρετήθηκε από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ανδρέα Παπανδρέου και τους διαδόχους τους, κατέρρευσε τελικώς άδοξα από τη χιονοστιβάδα της επί μακρόν κυοφορούμενης δραματικής κρίσης – αξιών, πολιτικής και οικονομίας – την οποία διαχειρίστηκαν αντίστοιχα οι επίγονοι: με ερασιτεχνισμό (ο ανιψιός – Κώστας Καραμανλής) και με απερίγραπτη αναβλητικότητα (ο απελθών υιός – Γιώργος Παπανδρέου).
Καθώς, η μεν Δημοκρατία – ως λέγεται – δεν έχει αδιέξοδα, η δε ιστορία συνεχίζεται, θα μου επιτρέψετε στο σημείο αυτό να σκιαγραφήσω, τελείως επιγραμματικά, την εικόνα, υποκειμενική ασφαλώς, των σημερινών ηγετών που διεκδικούν την ψήφο μας:
– Τσίπρας – Ο κερδισμένος των εκλογών του Μάη. Είναι, άραγε, ένας νέος Ανδρέας, με αέρα πρωταγωνιστή και οράματα που εντυπωσιάζουν; Ωστόσο, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου, το 1974, ξεκίνησε τη Μεταπολίτευση, διεκδικώντας την ψήφο μας, ήταν ήδη ένας φτασμένος Ακαδημαϊκός Δάσκαλος διεθνούς κύρους, με προηγούμενη υπουργική θητεία και με πολιτική ωριμότητα, αφού είχε συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του, ενώ ο Αλέξης – νεογέννητος τότε – είναι σήμερα 18 χρόνια νεότερός του και αγωνίζεται φιλότιμα προκειμένου να κατακτήσει τα σχετικά εύσημα. Εξάλλου, σήμερα ειδικά, ο λαϊκισμός και οι ρητορείες (μνημόνιο στο χρονοντούλαπο της ιστορίας κ. τ. τ.) δεν αρκούν για να αναδείξουν τους αυριανούς ηγέτες, αφού τα πλήθη όσο εύκολα παρασύρονται άλλο τόσο εύκολα μεταστρέφονται, στο βαθμό που τα Προγράμματα συνήθως δεν τεκμηριώνονται ούτε υλοποιούνται επαρκώς, ώστε να τελεσφορήσουν, σε
μια χώρα τόσο μετέωρη και σ’ ένα κόσμο που καθημερινά κλυδωνίζεται. Η ιστορία, λοιπόν, θα δείξει αν πρόκειται για διάττοντα αστέρα ή για τον χαρισματικό ηγέτη του μέλλοντός μας…
· Σαμαράς – Φαίνεται ρεαλιστής και οραματιστής, με θετική προϋπηρεσία στα εξωτερικά κυρίως θέματα. Καλείται να ενώσει την κατακερματισμένη Δεξιά Παράταξη, με βουλευτές και στελέχη που αντέδρασαν στις μνημονιακές μετατοπίσεις του, και να αμβλύνει δυσμενείς εντυπώσεις τόσο της απόρριψης των προταθέντων debates όσο και των δηλώσεών του για αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις προς επίτευξη αυτοδυναμίας. Στρατηγική του είναι η ανασυγκρότηση του μεγάλου φιλελεύθερου μετώπου, το οποίο θα αναθεωρήσει το Μνημόνιο.
· Βενιζέλος – Ευφυής και έμπειρος Συνταγματολόγος και πολιτικός, που διαθέτει ρεαλισμό και ευρύτητα δόκιμης προϋπηρεσίας. Είναι προς τιμήν του ότι κατάργησε τα πολιτικά όργανα ενός κόμματος, που ο ίδιος ευθαρσώς αποκάλεσε σάπιο, προσβλέποντας στον αυριανό τριαντάρη ηγέτη. Η γενναία ανασύνταξη δυνάμεων προϋποθέτει χρόνο, ρίσκα και ρήξεις με πρόσωπα και πράγματα του αμαρτωλού παρελθόντος.
· Καμμένος – Ριψοκίνδυνος ηγέτης, με αέρα ανάλογο του Τσίπρα και ουσιαστική αντιμνημονιακή προοπτική. Ωστόσο, είμαι της γνώμης ότι η άκρατη ορμητικότητά του και το αιφνίδιο ‘non paper’ στο οποίο ενεπλάκη, ενδέχεται να προβληματίζουν τον μέσο ψηφοφόρο.
· Παπαρήγα – Παραμένει πάντα συνεπέστατη στον δογματισμό των θέσεων και τη μοναδικότητα της αριστερής εκπροσώπησης. Απόλυτα ασυμβίβαστη, ανάμεσα στα Ευρωπαϊκά Κομμουνιστικά κόμματα, προσβλέπει υπομονετικά στο μεθαύριο…
· Κουβέλης – Έμπειρος Νομικός, με αδιαμφισβήτητο ήθος και συνέπεια στις αρχές του. Καλείται, εφόσον η νέα ετυμηγορία τον δικαιώσει, να αναλάβει περισσότερες πρωτοβουλίες, με εύστροφες και υπεύθυνες κινήσεις, ισοσταθμίζοντας ιδεολογίες με συμπεριφορές.
Κατά τα λοιπά, οι Οικολόγοι Πράσινοι της Ιωάννας Κοντούλη έχουν μια συνεπή, έντιμη και ευσυνείδητη διαδρομή. Αξίζει να μπουν στη νέα Βουλή και, μέσα από τα έδρανά της, να αγωνιστούν σθεναρά για τα περιβαλλοντικά ζητήματα ενός αμείλικτου αύριο. Εξαρτάται κι απ’ αυτούς κι από μας!
Στον απόηχο της 6ης Μάη, δεν ξεχνάμε την απαράδεκτη ενισχυμένη αναλογική με το πριμ των 50 εδρών, το 19% των κομμάτων εκτός Βουλής και το αδιανόητο – για τη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία – 35% της αποχής! Ούτε, βέβαια, το μεγάλο ποσοστό της Χρυσής Αυγής, που ενδέχεται να είναι παροδικό…
Ο εγωκεντρισμός, λοιπόν, των κρατούντων που καλά κρατεί, πρέπει κάποτε να τιθασευτεί, αφήνοντας βαθμιαία ελεύθερο το πεδίο του διαλόγου και της συνεργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, τα debates των πολιτικών αρχηγών – μεγάλων και μικρότερων κομμάτων – είναι σήμερα εκ των ων ουκ άνευ. Αν οι ηγέτες μας αδυνατούν να συνεννοηθούν για την αντιπαράθεση των προγραμμάτων τους, πώς αύριο θα αντιμετωπίσουν τους Εταίρους, τις Αγορές και τα ποικίλα συμφέροντα; Πρέπει, λοιπόν, να αντιμετωπίσουν τους τακτικούς και στρατηγικούς στόχους αλλήλων, με άπλετο χρόνο και χωρίς ατέρμονες δημοσιογραφικές παρεμβολές. Ο ψηφοφόρος – κινητοποιημένος λόγω των περιστάσεων – απαιτεί, εφεξής, γόνιμους, δημοκρατικούς διάλογους, με μία σαφή αλληλουχία απόλυτα συγκεκριμένων και εξειδικευμένων ερωταποκρίσεων, συμμετέχοντας διαδραστικά στα τεκταινόμενα που τον αφορούν. Μακριά από τις ξύλινες γλώσσες, με τις κοινότοπες και γενικόλογες φλυαρίες και λεονταρισμούς του χθες, ο λαός αναμένει επιτέλους να παραδειγματιστεί, από στάσεις ζωής και νοοτροπίες που θα αναδείξουν την εργατικότητα και την παραγωγή και θα προτάξουν τον αυτοπεριορισμό του εγώ και των καταναλωτικών αναγκών, με τις οποίες εκφυλιζόμαστε ανεπανόρθωτα και ανεπιστρεπτί!
Εφόσον, ο «λογισμός όκνον φέρει» [Σημείωση 3, στο τέλος του κειμένου], θα πρέπει κάποτε η κοινωνία μας να αφυπνισθεί και να κατακτήσει συλλογική επίγνωση, εκφραζόμενη ελεύθερα, χωρίς διλήμματα, αναιτιολόγητη αποχή, ή επηρεασμό απ’ τις όποιες δημοσκοπήσεις, αφού μόνον η ορθολογική ψήφος θα μπορέσει να αναστρέψει την πρόσφατη κακοδαιμονία μας, στο μέτρο φυσικά που και οι νέοι αιρετοί μας άρχοντες προτάξουν το κοινό συμφέρον και συνεργαστούν πάνω σε ένα εφικτό μίνιμουμ πρόγραμμα, κατανοώντας το ουσιαστικό νόημα της ψήφου μας, δεδομένου ότι «οι καιροί ου μενετοί» [Σημείωση 4, στο τέλος του κειμένου].
Εν κατακλείδι, στον Υπηρεσιακό Πρωθυπουργό, κ. Παναγιώτη Πικραμμένο, τέως Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, αλλά και μανιώδη μηχανόβιο και ψαροντουφεκά, «λέμε ναι», συμφωνώντας με τον Λουκιανό Κηλαηδόνη. Τοσούτο μάλλον καθόσον το όνομά του εκφράζει τώρα τα συναισθήματά μας, που – μέσω των εκλογών που θα διενεργήσει -ευελπιστούμε να μεταστρέψει άρδην. Παρότι, ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη, ενδέχεται, άραγε, όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, ο πρώτος σήμερα τη τάξει Έλληνας, ο κ. Πικραμμένος, να είναι κι ο πρώτος πικραμένος που θα γεννήσει εκατομμύρια χαρούμενους;
Εν όψει της 17ης Ιούνη, κοντός ψαλμός αλληλούια. Ωστόσο, η πίκρα, χαρά θα γίνει, εάν «συν Αθηνά και χείρα κινεί!». [Σημείωση 5, στο τέλος του κειμένου].
Ο κ. Στάθης Καπογιαννόπουλος είναι Πολιτικός Μηχανικός και Συγγραφέας.
Σημειώσεις
[1] Κωνσταντίνος Τσάτσος, «Αφορισμοί και Διαλογισμοί» (Β’ Σειρά),
Βιβλιοπωλείον της ‘Εστίας’, Αθήνα, 1968, Σελ. 260.
[2] Ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, από το πόνημα του Roger Mssip, «Καραμανλής, ο Έλληνας που ξεχώρισε», Σιδέρης, Αθήνα, 1995.
[3] Θουκυδίδης, Επιτάφιος Περικλέους, Β, 40,1-41,1.
[4] Θουκυδίδης, Δημηγορία Περικλέους, Α, 142,1.
[5] Από τους Μύθους του Αισώπου, ο αρ. 53 «Ανήρ ναυαγός».
