Τι γίνεται στην Κίνα; Είναι μάλλον το πιο ενδιαφέρον πολιτικό ερώτημα αυτή τη στιγμή στον πλανήτη. Και το πιο δύσκολο να απαντηθεί. Η επίσημη εκδοχή για την υπόθεση του Μπο Σιλάι (σ.σ.: μέχρι πρότινος κορυφαίου στελέχους του ΚΚΚ) είναι αντάξια ενός πολιτικού θρίλερ που θα έσπαγε ταμεία. Αλλά οι πιο βαθιές αιτίες της φτάνουν ως την καρδιά του παράξενου και άνευ προηγουμένου συστήματος του λενινιστικού καπιταλισμού που έχει επικρατήσει στην Κίνα τα τελευταία 30 χρόνια.
Οι πιθανές επιπτώσεις αυτού του σκανδάλου για πρόοδο κάποια ημέρα σε αυτό το σύστημα θα έχουν μεγαλύτερη σημασία για τη διαμόρφωση του κόσμου στον 21ο αιώνα από οτιδήποτε συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Ουάσιγκτον, στη Μόσχα, στο Νέο Δελχί ή στις Βρυξέλλες.
Πίσω από τις κλειστές πόρτες των γραφείων της ηγεσίας του Κομμουνιστικού Κόμματος, πλάι στην Απαγορευμένη Πόλη, το φάντασμα του Χέγκελ έχει μπερδευτεί με αυτό του (σ.σ.: συγγραφέα θρίλερ) Ρόμπερτ Λάντλαμ. Οπως όλοι τους οποίους συναντώ στην Κίνα, δεν γνωρίζω ακριβώς τι συμβαίνει πίσω από αυτές τις πόρτες. Αλλά έξω υπάρχει ένα σαφές ρεύμα. Οποια συζήτηση και αν κάνω στο Πεκίνο στρέφεται αργά ή γρήγορα με πάθος στον Μπο, στον Μπο – και πάλι στον Μπο.
Πώς μπήκε ο γιος του, Μπο Γκουαγκούα, στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης; Ηταν ο υιός Μπο καλός φοιτητής ή ένας πλεϊμπόι; Ηταν κατάσκοπος ο βρετανός επιχειρηματίας Νιλ Χέιγουντ, ο οποίος έχασε τη ζωή του υπό μυστηριώδεις συνθήκες; Είχε ερωτικές σχέσεις μαζί του η κυρία Μπο, άλλως γνωστή ως Γκου Καϊλάι; Μήπως εκείνη έδωσε εντολή για τη δολοφονία του; Τι σημαίνουν όλα αυτά;
Μετά ο κόσμος αρχίζει να σου λέει τις δικές του εκδοχές, τις περισσότερες φορές χαμηλόφωνα. Αν όμως ένας Κινέζος κάνει αναζήτηση όχι μόνο για το συγκεκριμένο όνομα Μπο Σιλάι αλλά απλώς για το πατρώνυμο Μπο στην πολύ δημοφιλή ιστοσελίδα Sina Weibo, θα διαβάσει το ακόλουθο μήνυμα: «Σύμφωνα με τους σχετικούς νόμους, κανόνες και πολιτικές, τα αποτελέσματα της αναζήτησης για τους Μπο δεν εμφανίζονται εδώ».
Τα επίσημα ΜΜΕ είναι γεμάτα προτροπές για την εθνική, κοινωνική και ιδεολογική σταθερότητα υπό τη σοφή και ενωμένη ηγεσία του κόμματος. Αυτοί οι Μπο ήταν απλώς δύο σάπια μήλα σε έναν κατά τα άλλα ανθηρό κήπο. Τώρα θα βρεθούν αντιμέτωποι με την απόλυτη και διάσημη αμεροληψία της κινεζικής δικαιοσύνης.
Το βέβαιον είναι ότι η δολοφονία, αν ήταν τελικά δολοφονία, του Χέιγουντ θα παίξει ρόλο στην αλλαγή ηγεσίας του κόμματος εφέτος, στην οποία ο Μπο ήταν ένας φέρελπις και αμφιλεγόμενος υποψήφιος για το εννεαμελές Πολιτικό Γραφείο του Κόμματος.
Ακόμη πιο βέβαιο είναι ότι οι μακάβριες, θεαματικές και τώρα πια ευρέως γνωστές συνθήκες της πτώσης του Μπο θα επηρεάσουν το αποτέλεσμα της αλλαγής στην ηγεσία τόσο ως προς τα πρόσωπα όσο και ως προς τις πολιτικές.
Προς το παρόν η επίσημη προπαγάνδα φρόντισε να κάνει τη διάκριση ανάμεσα στον άνθρωπο Μπο και στον λαϊκίστικο ισχυρισμό του ότι προσέφερε, ως επικεφαλής του ΚΚ στην επαρχία Τσονγκίνγκ, κοινωνικά επιδόματα, στέγαση και εργασία για τις μάζες.
Μια αισιόδοξη άποψη, πάντως, είναι ότι αυτό το απρόβλεπτο γεγονός θα οδηγήσει τελικά στην ενίσχυση όσων πιστεύουν πως η Κίνα δεν χρειάζεται κόκκινους ύμνους αλλά περαιτέρω οικονομικές, νομικές και επίσης πολιτικές μεταρρυθμίσεις. Ανάμεσά τους, στην κορυφή, είναι ο πρωθυπουργός Γουέν Ζιαμπάο και ο μέλλων πρωθυπουργός Λι Κεκιάνγκ.
Αυτό που βρήκα εντυπωσιακό στην τελευταία επίσκεψή μου στην Κίνα είναι ότι ακούω τέτοιες απόψεις όχι απλώς ανάμεσα στους προοδευτικούς πανεπιστημιακούς, στους οικονομολόγους της ελεύθερης αγοράς, στους συγγραφείς και στους φοιτητές, αλλά επίσης σε πιο απρόσμενα μέρη, όπως στην Κεντρική Σχολή του Κομμουνιστικού Κόμματος, ακόμη και στο φερέφωνο του κόμματος, τη δημόσια τηλεόραση CCTV.
Δεν ξεχνώ καθόλου βέβαια ότι οι αντίθετες δυνάμεις των συμμαχιών και των συμφερόντων ανάμεσα σε ισχυρές οικογένειες και ομάδες είναι τεράστιες, τόσο λόγω της διαπλοκής πολιτικής και οικονομικής εξουσίας, παράδειγμα της οποίας ήταν οι Μπο, όσο και επειδή πρώην ηγέτες όπως ο Ζιανγκ Ζεμίν και σύντομα ο απερχόμενος πρόεδρος Χου Ζιντάο θα συνεχίσουν να ασκούν μεγάλη επιρροή «πίσω από το παραπέτασμα του μπαμπού», κατά την υπέροχη παλαιά κινεζική φράση.
Αλλά αυτό το σκάνδαλο θα αυξήσει οπωσδήποτε την πίεση στην ηγεσία του ΚΚ να κάνει κάτι αποφασιστικό για να αποκαταστήσει την ίδια του την υπόληψη που έχει αμαυρωθεί και, πιο μακροπρόθεσμα, για να προχωρήσει περισσότερο προς κάτι που στα μάτια των περισσότερων Κινέζων θα μπορούσε να φανεί ως πρόοδος.
Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο (και παραμένει ένα πολύ μεγάλο αν) και αν οι επιπτώσεις του μυστηριώδους και τραγικού θανάτου ενός βρετανού επιχειρηματία οδηγούσαν τελικά σε μια καλύτερη, πιο σταθερή Κίνα και επομένως σε έναν πιο ασφαλή κόσμο, τότε αυτό θα ήταν ένα εκπληκτικό παράδειγμα του νόμου των παράπλευρων συνεπειών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
