Δεν είναι πλέον μυστικό ότι η οικονομική κρίση που όλοι βιώνουμε έχει αποσυνθέσει τον κοινωνικό ιστό. Καμιά συνοχή, καμία αλληλεγγύη, μόνο το συμφέρον του ενός σε βάρος του άλλου.
Με αφορμή τα τελευταία κρούσματα τυφλής βίας και την νομοτελειακή εμπλοκή των αστυνομικών με πολίτες (είναι ζήτημα χρόνου) αυτό το σύντομο άρθρο αποσκοπεί στο να θέσει το θέμα της χρήσης όπλου από αστυνομικούς σε σωστές βάσεις.
Εκ των υστέρων, όπως πάντα σε αυτή τη δύσμοιρη χώρα, αναλύουμε τη κάθε λεπτομέρεια με «κινηματογραφικό» τρόπο ως αν να πρόκειται για χολιγουντιανή παραγωγή και όχι κάτι που συνέβη στην χώρα μας, στην πόλη μας, στη γειτονία μας. Ας γίνει μια φορά το αντίθετο…
Ο έγκριτος Βρετανός Εγκληματολόγος Robert Reiner είχε πει πως «η Αστυνόμευση είναι σαν τη ποδηλασία, μας απασχολεί μόνο όταν ένας τροχός του ποδηλάτου φύγει απ τη θέση του. Όταν όλα κυλούν ομαλά είναι μια κοινωνικά αόρατη ρουτίνα που δε συζητιέται». Στην χώρα μας πολύ φοβούμαι πως το ποδήλατο έχει εκτροχιαστεί εντελώς και ματαίως αναζητούμε τροχούς, αλυσίδες αλλά και ποδηλάτη… .
«Κάλιον το προλαμβάνειν» λέγανε οι αρχαίοι ημών πρόγονοι αλλά ενώ τους επικαλούμαστε συχνά, δε τους έχουμε μοιάσει σε τίποτα. Αλήθεια, θα μπορούσε να είχε γίνει κάτι για να μη θρηνήσουμε άλλο ένα θύμα και η ΕΛ.ΑΣ. να μη παρακολουθεί το κύρος της να γίνεται κουρελόχαρτο? Ασφαλώς, αλλά απαραίτητη και αναγκαία συνθήκη είναι να πάψουμε όλοι να θεωρούμε τα κακώς κείμενα αυτής της κοινωνίας ως δεδομένα.
Ο Νόμος περί Οπλοχρησίας της ΕΛ.ΑΣ., προβλέπει μεταξύ άλλων πλήρη ψυχολογικό έλεγχο όλων των υπηρετούντων στην ΕΛ.ΑΣ. εντός 5ετίας. Πιστεύει κανείς πως αν είχε όντως λάβει χώρα, υπήρχε περίπτωση «πιστολάδες» σαν τον «ειδικό φρουρό» που προ 3 ετών δολοφόνησε εν ψυχρώ νεαρό μαθητή να βρισκόταν στις τάξεις της Αστυνομίας? Ακόμα και ένας μέτριος ψυχολόγος θα είχε αντιληφθεί πως είναι αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν trigger happy, δηλαδή επιρρεπής στην οπλοχρησία και το πρόβλημα θα είχε λυθεί εν τη γενέσει του. Η συγκεκριμένη διάταξη ποτέ δεν εφαρμόστηκε, όπως πλείστες άλλες και όλοι μας το θεωρήσαμε «φυσιολογικό». Βεβαίως, υπάρχει και ο αντίλογος. Αν όντως είχε γίνει ο έλεγχος και ο συγκεκριμένος ειδικός φρουρός είχε τεθεί εκτός υπηρεσίας, σύσσωμη η συνδικαλιστική ηγεσία της υπηρεσίας του θα μιλούσε για «διώξεις» και «τον κακόμοιρο συνάδελφο που του στερούν το ψωμί του»…
Ο συγκεκριμένος Νόμος έχει γίνει αντικείμενο ανάλυσης από τον γράφοντα κατά το παρελθόν («Αξιωματική Αστυνομία», τεύχος 1, Μάρτιος 2004) όπου μετά από ενδελεχή ανάλυση είχαν επισημανθεί πολλές αρνητικές πτυχές του. Για την οικονομία της συγκεκριμένης προσέγγισης , θα σταθούμε σε ένα σημείο, αυτό της πολυπλοκότητας. Ο αστυνομικός, όπως κάθε επαγγελματίας, επιθυμεί σαφείς οδηγίες ώστε να είναι αποτελεσματικός. Υπάρχει δηλαδή άμεση σύνδεση της παραγωγικότητας του με την παροχή ξεκάθαρων πλαισίων λειτουργίας από τους προϊσταμένους του, κανόνας που δεν διασφαλίζεται με αυτή τον ισχύοντα Νόμο. Όταν ο μέσος αστυνομικός διαβάζει περίπλοκες διατάξεις περί πυροβολισμού «ακινητοποίησης» και «εξουδετέρωσης», όταν έρχεται αντιμέτωπος με δυσνόητες προτροπές περί «μη υπέρμετρα βλαπτικής χρήσης» (!), περιέρχεται σε σύγχυση και απαξιώνει συλλήβδην όλους
τους κανονισμούς.
{{{ moto }}}
Το αστυνομικό έργο παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα σε σχέση με τα υπόλοιπα επαγγέλματα. Οι αστυνομικοί καλούνται να λάβουν αποφάσεις ενώ βρίσκονται εν τω μέσω μιας τεταμένης κατάστασης (διότι διαφορετικά δε συζητάμε για χρήση όπλου) μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, στην καλύτερη περίπτωση. Το να απαιτεί η Πολιτεία εμβριθή ανάλυση των συνθηκών, οδηγεί τους αστυνομικούς είτε σε αδράνεια είτε σε διαστρεβλωμένη εφαρμογή των διατάξεων με τις γνωστές τραγικές συνέπειες.
Πως μπορεί λοιπόν ο αστυνομικός να δράσει αποτελεσματικά αλλά και σύννομα? Η απάντηση βρίσκεται στην εκπαίδευση. Ο αστυνομικός πρέπει να διδάσκεται πώς να ξεχωρίζει τις καταστάσεις που απειλείται άμεσα και συνεπώς να ανταποκρίνεται στην απειλή και όχι στην επίθεση. Ο τραγικός αστυνομικός τον Δεκέμβριο του 2008 δέχτηκε μεν επίθεση αλλά αυτή δεν στοιχειοθετούσε ουσιαστική απειλή και συνεπώς δεν έπρεπε να εμπλακεί.
Η προστασία της ζωής αθώων πολιτών αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα της Αστυνομίας, θεμέλια λίθο του θεσμικού της ρόλου. Η ανυπακοή ορισμένων πολιτών στις υποδείξεις της αστυνομίας εκνευρίζει ιδιαιτέρως του αστυνομικούς διότι εκλαμβάνεται ως ευθεία αμφισβήτηση του κύρους και της εξουσίας τους .
Είναι όμως καθήκον τους να μάθουν να ξεχωρίζουν πότε έχουν να κάνουν με κακοποιούς και πότε και πότε με «επαναστατημένους νέους» που αμφισβητούν της εξουσία της Αστυνομίας για λόγους «ιδεολογικούς».
Το απαιτούν οι καιροί, το απαιτεί η κοινωνία.
* Ο Δρ. Κωνσταντίνος Δούβλης είναι εγκληματολόγος
