Αν η Αούνγκ Σαν Σούου Κίι εκλεγεί στο κοινοβούλιο της Μιανμάρ αυτή την Κυριακή, ο κόσμος αναπόφευκτα θα ρωτήσει: Συνάντησε τελικά ο Νέλσον Μαντέλα της Ασίας τον πρόεδρό της, Φρεντερίκ ντε Κλερκ; Ή, αν προτιμάτε μια ευρωπαϊκή σύγκριση, βρήκε ο Βάτσλαβ Χάβελ της Ασίας τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ της;
Πρότυπο επεισόδιο 3 στην ιστορία «από φυλακισμένος πρόεδρος»; Πιστεύω ότι αυτή η ημέρα πραγματικά θα έρθει, αλλά ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις: υπάρχουν ακόμη πολλά εμπόδια μπροστά. Σοφία και δύναμη, τόσο μέσα όσο και έξω από τη Μιανμάρ, θα χρειαστούν για να υπερκεραστούν αυτά. Ο,τι και να συμβεί, η Αούνγκ Σαν Σούου Κίι έχει εδώ και καιρό κερδίσει τις συγκρίσεις με τον Μαντέλα και τον Χάβελ.
Οπως ο Μαντέλα, υπέμεινε δεκαετίες φυλάκισης με μιαν αξιοθαύμαστη απουσία μίσους. Οπως ο Χάβελ, δεν έχει υπάρξει μόνο ηγετική αντικαθεστωτική φιγούρα στη χώρα της, αλλά ανέλυσε την πολιτική και κοινωνική της κατάσταση μέσα σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο. Πνευματικά και ηθικά, δεν υπάρχει καμία σύγκριση μεταξύ της ίδιας και του στρατιωτικού με πολιτική περιβολή ηγέτη της Μιανμάρ, τον πρόεδρο Τέιν Σέιν.
Πολιτικά ωστόσο το άνοιγμα του οποίου έχει ηγηθεί ο Τέιν Σέιν είναι αξιοσημείωτο. Οχι μόνο η Αούνγκ Σαν Σούου Κίι αλλά καιεκατοντάδες άλλοι πολιτικοί κρατούμενοι απελευθερώθηκαν. Η στρατιωτική χούντα οπισθοχώρησε πίσω από έναν πολιτικό μανδύα. Η ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης αυξήθηκε ραγδαία, αν και η νομική βάση για αυτά είναι ακόμη αβέβαιη. Οι ακτιβιστές εκτοξεύθηκαν από το σκοτάδι του κελιού της φυλακής στα εκτυφλωτικά φώτα των φλας των παπαράτσι.
Παραδόξως, ο Τέιν Σέιν ρίσκαρε να προκαλέσει την οργή της Κίνας, του επίδοξου μεγάλου αδελφού της Μιανμάρ, αναστέλλοντας την κατασκευή υδροηλεκτρικού φράγματος που χρηματοδοτούν οι Κινέζοι. (Η ενέργεια θα πήγαινε κυρίως στην Κίνα, το περιβαλλοντικό κόστος στη Μιανμάρ.) Επεδίωξε την κατάπαυση του πυρός με μικρές ομάδες ανταρτών, αν και η ένοπλη σύγκρουση συνεχίζεται ως κάποιον βαθμό.
Ο Εθνικός Σύνδεσμος για τη Δημοκρατία (NLD) καταχωρίστηκε ως κόμμα. Στις εκλογές της 1ης Απριλίου υπέβαλαν υποψηφίους για τις 47 από τις 48 διαθέσιμες έδρες της Κάτω Βουλής. Πλήθη χαιρετίζουν μία από αυτούς ως σωτήρα όπου και αν βρεθεί. Αν το έλεγες σε κάποιον αυτό πριν από τέσσερα χρόνια, όταν οι ειρηνικές διαδηλώσεις μοναχών του 2007 καταστέλλονταν με υπέρμετρη βία, δεν θα σε πίστευε.
Κάθε βελούδινη επανάσταση απαιτεί άτομα τόσο από το καθεστώς όσο και από την αντιπολίτευση, να είναι έτοιμα να αναλάβουν το ρίσκο της δέσμευσης. Επιτέλους στη Μιανμάρ αυτό συμβαίνει. Τώρα οι κίνδυνοι. Και οι δύο ηγέτες λαμβάνουν ένα μεγάλο ρίσκο. Λέγεται ότι ο κορυφαίος αστρολόγος του καθεστώτος – οι βιρμανοί ηγέτες προτιμούν τους αστρολόγους από τους οικονομολόγους – προέβλεψε ότι ο Τέιν Σέιν θα αρρωστήσει αυτό το καλοκαίρι. Αυτή η ασθένεια μπορεί να είναι πολιτική αν ο στρατός αισθανθεί ότι απειλούνται τα ζωτικά του συμφέροντα.
Πρόσφατα ο επικεφαλής του στρατού προειδοποίησε ότι η ειδική θέση του στρατού, όπως αποτυπώνεται στο σύνταγμα του 2008, πρέπει να γίνει σεβαστή. Για την ηγέτιδα του NLD, οι κίνδυνοι είναι μεγάλοι. Πρόσφατα έπρεπε να αναστείλει την προεκλογική της εκστρατεία, εξαντλημένη από τη ζέστη, τα πλήθη και την κούραση. Ακόμη και αν το NLD κερδίσει τις 47 έδρες, θα του αντιστοιχεί μόλις το 10% της Κάτω Βουλής, η οποία κυριαρχείται από τον στρατό.
Οι επόμενες γενικές εκλογές δεν θα διεξαχθούν πριν από το 2015. Υπάρχει επίσης η πολυσύνθετη σχέση με τις εθνοτικές μειονότητες που συνιστούν περίπου το ένα τρίτο του πληθυσμού της χώρας. Και έπειτα η Κίνα, που δύσκολα θα υποστηρίξει την ανάδυση μιας λαμπρής, φιλοδυτικής δημοκρατίας στο κατώφλι της. Υπάρχει βέβαια χώρος για αισιοδοξία.
Το NLD μπορεί να μη διαθέτει την οργάνωση του ANC στη Νότια Αφρική αλλά, όπως ο Χάβελ έδειξε στην Τσεχοσλοβακία, η μαζικότητα μπορεί να εμφανιστεί αξιοσημείωτα γρήγορα σε περιόδους βελούδινης επανάστασης. Υπάρχει και η κοινωνική και ηθική δύναμη των βουδιστών μοναχών της χώρας. Το καθεστώς εμφανώς επιθυμεί να αρθούν ορισμένες από τις ευρωπαϊκές και αμερικανικές κυρώσεις, οπότε υπάρχει και περιθώριο άσκησης πιέσεων.
Και επίσης ο άλλος πανίσχυρος γείτονας της χώρας, η Ινδία, μπορεί επιτέλους να επιλέξει να ενθαρρύνει τη Μιανμάρ να ακολουθήσει το παράδειγμά της στη δημοκρατία. Τέλος υπάρχει και η ίδια η Κυρία, ένας ανεκτίμητος θησαυρός από μόνη της. Οι αστρολόγοι κάνουν στο κάτω-κάτω και λάθη. Ακόμη και οι πολιτικοί επιστήμονες είναι γνωστό ότι σφάλλουν στις προβλέψεις τους. Από όσα γνωρίζουμε σήμερα, φαίνεται ότι ο δρόμος της, από τη φυλακή προς την προεδρία, έχει ακόμη κάποιες δύσκολες στροφές και εμπόδια μπροστά του. Το 2015 μπορεί να είναι πιο ρεαλιστικός στόχος από το 2013. Και αυτό το τέλος θα είναι από μόνο του, όπως ανακάλυψαν ο Χάβελ και ο Μαντέλα, μια αρχή.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ