Ακούν οι σκύλοι γραµµόφωνο; Ενα φοξ τεριέ, ο Νίπερ, κάθεται εντυπωσιασµένο µπροστά από ένα γραµµόφωνο και αναρωτιέται πώς από ένα κουτί βγαίνουν ήχοι. Το αφεντικό του, o ζωγράφος Φράνσις Μπάροντ, αποτυπώνει τη σκηνή στον µουσαµά και ονοµάζει τον πίνακα «His master’s voice». Ο Εµίλ Μπερλίνερ, ιδιοκτήτης της εταιρείας παραγωγής γραµµοφώνων Gramophone, εντυπωσιάζεται από την εικόνα και την υιοθετεί ως εµπορικό σήµα. Μάλλον αγνοούµε αυτή την ιστορία, όπως και το ότι το παιδικό τραγουδάκι «Η Μαίρη είχε ένα αρνάκι» («Mary had a little lamb») είναι το πρώτο ηχογραφηµένο κοµµάτι που ακουγόταν µε τη φωνή του Τόµας Eντισον. Αγνοούµε βεβαίως ότι οι πρώτες ηχογραφήσεις ελληνικών τραγουδιών έγιναν στη διάρκεια της Tουρκοκρατίας στη Χίο από τον Γάλλο Χουµπέρ Περνό. Οπως επίσης αγνοούµε ότι ο ανιψιός του Αλέξανδρου Παπαδιαµάντη, Απόστολος, έχει ηχογραφήσει ένα σµυρναίικο τραγούδι στο γερµανικό στρατόπεδο του Γκέρλιτς όπου είχε µεταφερθεί µε άλλους στρατιώτες αιχµάλωτος µετά την ήττα στη Μακεδονία το 1916. Ολα αυτά και πολλά άλλα βρήκα σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε εφέτος αλλά δεν προσέχτηκε όπως θα του άξιζε. Είναι η µελέτη του Ηλία Βολιώτη-Καπετανάκη «Του κυρίου του η φωνή – η ιστορία της δισκογραφίας» (εκδόσεις Μετρονόµος). Ο Καπετανάκης, συστηµατικός µελετητής του αστικού λαϊκού τραγουδιού, παραθέτει πολλά στοιχεία για τις απαρχές της καταγραφής του ήχου, τόσο διεθνώς όσο και στον ελλαδικό χώρο, στην αρχή σε χαρτί µε νότες και αργότερα µε τις απλές ηχογραφήσεις µαγνητοφώνου.
Το πιο σηµαντικό κοµµάτι του βιβλίου είναι αυτό που αφορά την ίδρυση στην Ελλάδα της εταιρείας ηχογραφήσεων Columbia. Χάρη στην ύπαρξη της εταιρείας αυτής διασώθηκε ένας ολόκληρος µουσικός πλούτος. Για την Columbia υπάρχει πλούσιο (και φωτογραφικό) υλικό από τότε που το εργοστάσιο ήταν στα µπετά ως το κλείσιµο, ακόµη και την ηµέρα της κατεδάφισής του. Στις σελίδες του βιβλίου παρελαύνουν τα πρόσωπα, ιδιοκτήτες και τεχνίτες, που ήταν η ψυχή της εταιρείας και φωτογραφικό υλικό από τα πρώτα µηχανήµατα ως και τα τελευταία εξελιγµένα συστήµατα ηχογράφησης. Ερευνώνται ακόµη οι ετικέτες που πολλές φορές δεν ανταποκρίνονταν στην πραγµατικότητα, δηλώνονταν άλλοι συνθέτες και στιχουργοί αντί άλλων, ενώ σώζονται πολλές µαρτυρίες ανθρώπων που ηχογράφησαν κοµµάτια τους στην περίφηµη Columbia. Είναι ένα κοµµάτι της ιστορίας του πολιτισµού µας που κανονικά θα έπρεπε να ερευνάται από τα πανεπιστηµιακά ιδρύµατα και όχι µόνον από παθιασµένους ερασιτέχνες.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
