Εκείνη λέει «περισσότερη Ευρώπη». Εκείνος λέει «λιγότερη Ευρώπη». Στις αρχές αυτής της εβδοµάδας οι γερµανοί και οι βρετανοί ηγέτες έδωσαν τις απαντήσεις σε αυτό που αποτελεί αναµφισβήτητα υπαρξιακή κρίση του ευρωπαϊκού σχεδίου στη µετά το 1945 εποχή. Στο τέλος αυτής της εβδοµάδας συναντήθηκαν στο Βερολίνο για να δουν αν µπορούν να γεφυρώσουν το χάσµα.
Μιλώντας από το Λονδίνο ο Ντέιβιντ Κάµερον µίλησε για µια Ευρώπη «µε την ευελιξία ενός δικτύου, όχι την ακαµψία ενός µπλοκ». «Πρέπει να βλέπουµε µε σκεπτικισµό τα µεγαλόπνοα σχέδια και τα ουτοπικά οράµατα. Η κρίση προσφέρει µια ευκαιρία στην περίπτωση της Βρετανίας ώστε οι δυνάµεις να εισρεύσουν ξανά εκεί που πρέπει αντί να διασκορπιστούν και η Ευρωπαϊκή Ενωση να επικεντρωθεί σε αυτά που πραγµατικά έχουν σηµασία» δήλωσε.
«Η αποστολή της γενιάς µας είναι να ολοκληρώσουµε την Οικονοµική και Νοµισµατική Ενωση στην Ευρώπη και βήµα µε βήµα να δηµιουργήσουµε µια πολιτική ένωση. Αν η Ευρώπη δεν τα πηγαίνει καλά, η Γερµανία δεν τα πηγαίνει καλά και η Ευρώπη έχει βρεθεί ίσως στην πιο δύσκολη ώρα µετά τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Η απάντηση δεν πρέπει να είναι λιγότερη Ευρώπη αλλά περισσότερη» δήλωσε η Ανγκελα Μέρκελ από τη Λειψία. Η Γερµανία θα πρέπει να δείξει τον δρόµο προς αυτή την «εγχώρια ευρωπαϊκή πολιτική» µε µέτρα που συµπεριλαµβάνουν αυτόµατες κυρώσεις στα µέλη της ευρωζώνης που δεν θέλουν ή δεν µπορούν να διατηρούν σε τάξη τα δηµοσιονοµικά τους. Α, ναι, µαζί µε έναν φόρο στις χρηµατοπιστωτικές συναλλαγές, «τουλάχιστον στην ευρωζώνη». Πρέπει να καταστεί ξεκάθαρο ότι η Γερµανία δεν επεδίωξε να αποκτήσει αυτόν τον ηγετικό ρόλο. Αυτό που θέλουν περισσότερο απ’ όλα οι σύγχρονοι Γερµανοί είναι να τους αφήσουν ήσυχους να πλουτίσουν και να κάνουν τη ζωή που θέλουν: µε λίγα λόγια, να γίνουν µια Μεγάλη Ελβετία.
Εδώ έγκειται η ειρωνεία. Η Ευρωπαϊκή Νοµισµατική Ενωση σκόπευε να προσαρτήσει την ενωµένη Γερµανία στην Ευρώπη, η οποία τώρα σχεδόν υποχρεώνει τη Γερµανία να υπαγορεύει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες τι να κάνουν. Για τους Γερµανούς είναι αρκετά λογικό να πουν: Αν πρόκειται να σας διασώσουµε (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιταλία, ίσως σύντοµα και Γαλλία) µειώνοντας το κερδισµένο µε µόχθο πλεόνασµά µας, τότε έχουµε το δικαίωµα να θέτουµε όρους για τη βοήθειά µας. ∆ιαφορετικά θα µας σύρετε στον βούρκο του χρέους, των ελλειµµάτων και του πληθωρισµού.
Στο παρελθόν έχω ακούσει τη Μέρκελ να χαρακτηρίζει το γερµανικό δίληµµα σε σχέση µε την Ευρώπη ως εξής: Αν δεν ηγούµαστε, µας κατηγορούν για έλλειψη ευρωπαϊκής δέσµευσης, ενώ αν το κάνουµε µας κατηγορούν για άσκηση πιέσεων.
Συνεπώς χαιρετίζω το γεγονός ότι εξέφρασε το γερµανικό όραµα για την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η Ευρώπη. ∆υστυχώς υπάρχουν δύο προβλήµατα µε αυτό: ένα ουσίας και ένα στυλ. Το πρόβληµα του στυλ δεν προκύπτει από την ίδια τη Μέρκελ αλλά από µέλη του κόµµατός της. Κάποιοι από εµάς έχουµε πάρει µια γεύση σε ιδιωτικές συζητήσεις. Τώρα σε οµιλία του ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος των Χριστιανοδηµοκρατών Βόλκερ Κλάουντερ την τελευταία ηµέρα του συνεδρίου του κόµµατός του το είπε και δηµοσίως.
Για να είµαστε δίκαιοι, θα πρέπει να πούµε ότι πρόκειται προφανώς για παράσταση «εσωκοµµατικής κατανάλωσης», αλλά ο τόνος τους παραµένει ανυπόφορος. Αφότου ξεστόµισε την ατάκα που σίγουρα θα ζήσει για να µετανιώνει – «τώρα στην Ευρώπη µιλάνε γερµανικά, όχι ως γλώσσα αλλά µε την αποδοχή των µεθόδων για τις οποίες πολεµούσε τόσον καιρό η Ανγκελα Μέρκελ» –, ο Κάουντερ συνεχίζει µε εκπληκτικό φαρισαϊσµό και αλαζονεία να κάνει κήρυγµα όχι µόνο στους Βρετανούς αλλά και στους Γάλλους, στους Ελληνες («δεν έπρεπε ποτέ να τους είχε επιτραπεί η είσοδος στην ευρωζώνη») και στους Τούρκους.
Ο τόνος του δεν θα ήταν πολύ κακός αν η γερµανική «συνταγή» για τη διάσωση της ευρωζώνης ήταν 100% σωστή. Είναι όµως περίπου 70% σωστή – κάτι που σε έναν κόσµο πανικόβλητων αγορών µπορεί να γίνει ξαφνικά 100% λάθος. Σε µια συνάντηση του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου ∆ιεθνών Σχέσεων στη Βαρσοβία την περασµένη εβδοµάδα οµιλητές από κάθε γωνιά της Ευρώπης εξήγησαν ότι, αν είναι να σωθεί η ευρωζώνη, το Βερολίνο πρέπει να επιδείξει περισσότερη ευελιξία και να επιτρέψει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να στηρίξει τις δοκιµαζόµενες κυβερνήσεις και τουλάχιστον την προσωρινή χρήση ευρωοµολόγων, όπως πρότειναν οι ίδιοι οι οικονοµικοί σύµβουλοι της Γερµανίας. Αν δεν το κάνει αυτό το Βερολίνο, ίσως να µην υπάρχει πια ευρωζώνη να σώσει.
O κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
