Ο διορισµός του Λ. Παπαδήµου ως νέου Πρωθυπουργού της χώρας ήταν ανακούφιση. Αποτελούσε την πρώτη, την πλέον προφανή και σοβαρή λύση. Εδώ που έχουν φθάσει τα πράγµατα δεν ξέρω αν θα πετύχει να µας σώσει από την κατάρρευση. Επειδή όµως είναι ένας άνθρωπος που δεν ανήκει στο παραδοσιακό πολιτικό προσωπικό της χώρας, µπορεί να συµβάλει αποφασιστικά στο να κατανοήσουµε την κατάσταση στην οποία βρισκόµαστε.

Γιατί, ας µην ξεγελιόµαστε, το µόνο που καταφέρνει στη µεγάλη του πλειοψηφία το πολιτικό προσωπικό της χώρας είναι να µας επιφυλάσσει εκπλήξεις, εννοείται προς το χειρότερο. Οσα εκτυλίχθηκαν τις τελευταίες ηµέρες ξεπέρασαν τη φαντασία ακόµη και όσων δεν είχαν πολλές ψευδαισθήσεις για την «ποιότητα» των πολιτικών µας. ∆εν θα σταθώ στην απίστευτη φαρσοκωµωδία των συµφωνιών των δύο κοµµάτων που ουδείς αντιλαµβανόταν σε τι συνίστατο, στην παρέλαση υποψήφιων πρωθυπουργών ή στις διάφορες κωµικοτραγικές δηλώσεις που γίνονταν. Αρκεί να αναλογιστούµε ότι οι άνθρωποι δεν µπορούσαν ούτε συνάντηση µε τον Πρόεδρο της ∆ηµοκρατίας να προγραµµατίσουν. Ανακοίνωναν συνάντηση για τις 10, που µετά γινόταν 12, αργότερα 5, για να καταλήξει στις 10 το βράδυ και στο τέλος να µαταιώνεται για την εποµένη, µε τη διαβεβαίωση πάντα ότι η συµφωνία έχει επιτευχθεί. Την Τετάρτη το βράδυ ο Γ. Παπανδρέου µάς αποχαιρέτισε επισήµως και πήγε στον Πρόεδρο µε τη «λύση» Πετσάλνικου για να τερµατισθεί η συνάντηση µε υποψήφιο τον κ. Λ. Παπαδήµο. Ολα αυτά τα έκαναν ενόσω ο κόσµος τούς παρακολουθούσε µε αγωνία και τους προειδοποιούσε σε όλους τους τόνους ότι το οξυγόνο τελειώνει.

Είναι τελικά οι πιο πολλοί από τους πολιτικούς µας τελείως ανίκανοι, δεν καταλαβαίνουν τι γίνεται, ή µήπως καταλαβαίνουν αλλά είναι προσηλωµένοι στο ιδιοτελές κοµµατικό και προσωπικό συµφέρον τους; Υποθέτω ότι η αυθόρµητη απάντηση είναι ότι ισχύουν και τα τρία: και ανίκανοι είναι και δεν καταλαβαίνουν τι γίνεται και µόνο ιδιοτελώς έχουν µάθει να λειτουργούν. Ας αφήσουµε όµως κατά µέρος την ανικανότητα και την ιδιοτέλεια, γιατί το πιο βασικό είναι η αδυναµία κατανόησης της πραγµατικότητας. Αν λείπει αυτή όλα τα άλλα δεν έχει νόηµα να τα συζητούµε. Η αδυναµία κατανόησης της πραγµατικότητας φοβάµαι ότι χαρακτηρίζει και τον Γ. Παπανδρέου και τον Αντ. Σαµαρά. Οι διεθνείς σχέσεις ήταν ως τώρα το προνοµιακό πεδίο δράσης του Γ. Παπανδρέου. Στο εξωτερικό κινούνταν µε άνεση, αναγνωριζόταν απ’ όλους, µπορούσε να επικοινωνήσει µε οποιονδήποτε ξένο ηγέτη ανά πάσα στιγµή. Αποφασίζοντας το δηµοψήφισµα ξεσήκωσε την οργή και την κατακραυγή της διεθνούς κοινότητας και τίναξε στον αέρα την εικόνα του αξιόπιστου συνοµιλητή. Στην τεράστια αστοχία του υπάρχει κάτι βαθύ και ανησυχητικό. Εχασε την αίσθηση της διεθνούς πραγµατικότητας. Η αφόρητη εσωτερική πίεση που όντως υπήρξε µπορεί να προβάλλεται ως δικαιολογία της τύφλωσης, δεν αίρει όµως το γεγονός ότι αδυναµία κατανόησης της πραγµατικότητας υπήρξε και τα αποτελέσµατά της ήταν τραγικά. Κι αν θέλουµε να ξύσουµε ακόµη την πληγή, ας δούµε ποιους συµβουλεύθηκε για να πάρει την απόφασή του. Ο πιο κοσµοπολίτης πολιτικός της Ελλάδας προσέφυγε, κατά πληροφορίες, στους πιο «επαρχιώτες» συνεργάτες του, τον Πετσάνλικο, τον Ρέππα και τον Καστανίδη και άφησε στο σκοτάδι τους λίγους υπουργούς που έβαλαν πλάτη στον «σταυρό του µαρτυρίου».

Για τον Αντ. Σαµαρά ο περισσότερος κόσµος θεωρεί ότι καταλαβαίνει µεν τι γίνεται αλλά πράττει ιδιοτελώς, θέλει πάση θυσία να γίνει πρωθυπουργός, γι’ αυτό και έχει επιλέξει την καταστροφική αντιπολίτευση που ακολουθεί. Φοβάµαι όµως ότι, σε αντίθεση µε τον Γ. Παπανδρέου, ο Αντ. Σαµαράς δεν έχει αντιληφθεί ούτε βασικά στοιχεία της πραγµατικότητας. ∆εν είναι ανάγκη να ανατρέξει κανείς στις παλιές περιπέτειες που µας έβαλε. Ούτε στις αντιµνηµονιακές κορόνες του, στην εξάλειψη του ελλείµµατος σε χρόνο µηδέν, στα διάφορα «Ζάππεια» για την αντιµετώπιση της κρίσης, στην αυτοδυναµία που επιδιώκει ακόµη και αν χρειαστούν αλλεπάλληλες εκλογές. Αρκεί η οµιλία του στη Βουλή την ηµέρα της µεγάλης κρίσης, όταν συζητούνταν η ψήφος εµπιστοσύνης. Είπε ότι προτείνει µια ολιγοήµερη µεταβατική κυβέρνηση που θα ψηφίσει την «αναπόφευκτη» σύµβαση (µε την οποία συµφωνεί µόνο ως προς τους στόχους) και έτσι θα «ξεµπλοκάρει» την 6η δόση και θα µας οδηγήσει σε εκλογές. Οι εταίροι µας κόντευαν να τρελαθούν µε τη συµπεριφορά µας και αυτός έλεγε ότι αρκεί να ψηφίσει (µε ενδοιασµούς) τη σύµβαση για να πάρουµε τα λεφτά και να σωθούµε. Ακόµη και τη στιγµή του κινδύνου της άµεσης πτώχευσης έδειχνε πόσο απέχει από την κατανόηση της κατάστασης στην οποία βρισκόµαστε, από την κατανόηση των όρων που τίθενται για να συνεχίσουµε να αποτελούµε µέρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Θεωρώ ότι εκτός από τη φοβερή οικονοµική κρίση το δράµα που ζούµε τα τελευταία δύο χρόνια σχετίζεται µε την αδυναµία µας να κατανοήσουµε την πραγµατικότητα. Αν η πολιτική ηγεσία δεν καταλαβαίνει τι γίνεται, πώς να καταλάβει η κοινή γνώµη; Ο κ. Λ. Παπαδήµος από τη θέση του Πρωθυπουργού µπορεί να µας βοηθήσει να δούµε πιο καθαρά και αυτό αποτελεί ίσως την πιο απτή ελπίδα που έχουµε στο πρόσωπό του.

Ο κ. Σταύρος Τσακυράκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Αθηνών.


ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ