Σε μια προηγούμενη κρίσιμη φάση των διαπραγματεύσεων με την τρόικα ένας ακροατής έτοιμος να εκραγεί είχε βγει σε μια ραδιοφωνική εκπομπή. «Ας αποφασίσουν τι θέλουν, ας μας χρεοκοπήσουν, το μόνο που δεν αντέχω άλλο είναι να μην ξέρουμε τι θα μας ξημερώσει».

Σας είναι γνωστό το συναίσθημα; Σε μένα σίγουρα ναι. Ο Φρόιντ βέβαια λέει ότι το χαρακτηριστικό της ωριμότητας είναι να μπορείς να διαχειριστείς τα αντιφατικά συναισθήματα _ την ανάγκη για σιγουριά αλλά και την ανάγκη να αποφύγεις βιαστικές λύσεις που ξέρεις ότι θα σου κοστίσουν παραπάνω. Την ημέρα λοιπόν καταπιέζουμε τον εαυτό μας και επιδεικνύουμε την απαιτούμενη υπευθυνότητα.

Την ημέρα όμως. Γιατί η νύχτα είναι άλλο πράγμα. Εκεί μετά τον πρώτο βαθύ ύπνο, κατά τις 4 το πρωί, οι αγωνίες ανεβαίνουν από το υποσυνείδητο και θριαμβεύουν. Αρχίζουν οι υπολογισμοί. Ως πότε βγαίνω αν χάσω τη δουλειά μου; Πόσα έχω στην άκρη για να σπουδάσουν τα παιδιά; Προλαβαίνω να βγω στη σύνταξη; Και πού θα πάει όλο αυτό το πράγμα, ζούγκλα καταντήσαμε. Σύμφωνα με προσωπικούς υπολογισμούς, ώσπου να επανέλθεις σε ισορροπία και να επανακαταλάβει το έδαφος το Υπερεγώ περνάνε ως και δύο ώρες. Πώς δεν το έχουν πάρει χαμπάρι τα κανάλια να στήσουν ένα ζωντανό «τοκ σόου» 4 – 6 το πρωί με ερωτήσεις από τους θεατές _ οι ξάγρυπνοι της Αθήνας θα μπορούσε να λέγεται.

Το πρωί, πάλι, είναι μια άλλη ημέρα. Ποτέ ίδια με την προηγούμενη γιατί κάθε μέρα φορτώνεις και λίγο παραπάνω. Στην αρχή μπορεί να έλεγες «θα κάνω υπομονή». Μετά λες «υπομονή αλλά και αυτοί να κάνουν κάτι». Σιγά-σιγά οι αντοχές μειώνονται και αρχίζεις να βρίζεις. Οσοι μπορούν, ελέγχουν τα συναισθήματά τους _ η καταπίεση και η αυτοσυγκράτηση είναι απαραίτητες για τον πολιτισμό, επιμένει ο Φρόιντ. Αλλοι πάλι αφήνονται στην αγανάκτηση, χαίρονται με κάθε γιαούρτι που πέφτει, ενδεχομένως ονειρεύονται να ρίξουν και αυτοί ένα.

Ο γράφων πάντως συντάσσεται με τη γνώμη του Σταμάτη Φασουλή στα «ΝΕΑ». «Ο φόβος μου», γράφει, «είναι για κάτι πιο τραγικό από την πτώχευση: για τη μεταξύ μας σχέση». «Τη φτώχεια», συμπληρώνει, «δεν τη φοβάμαι. Τον αλληλοσπαραγμό ναι».