Στις Ηνωμένες Πολιτείες η Ομοσπονδιακή Τράπεζα δεσμεύθηκε ότι θα κρατήσει σχεδόν μηδενικά τα επιτόκια ως το 2013. Αυτό σημαίνει ότι όποιος κρατά ρευστό στις τράπεζες είναι μαθηματικά βέβαιο πως θα χάσει. Και όμως ακόμη και αυτό το μέτρο δεν κάνει τους Αμερικανούς να ξοδέψουν.
Πρόκειται για μια «παράλογη» οικονομική συμπεριφορά, που βέβαια εξηγείται από την ανασφάλεια και την έλλειψη εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και στους πολιτικούς που μήνες τώρα δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε ένα αξιόπιστο πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων και του χρέους. Δεν είναι τυχαίο ότι, όπως στην Ευρώπη, έτσι και στις ΗΠΑ τον πρώτο ρόλο στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τον έχει πάρει ο κεντρικός τραπεζίτης.
Στην Ευρώπη, βέβαια, τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας με κανέναν τρόπο δεν δικαιολογούν την κρίση των αγορών. Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον πλανήτη έχει αναλογικά ένα από τα μικρότερα χρέη ως ποσοστό του ΑΕΠ. Δέχεται όμως την επίθεση των επενδυτών ακριβώς γιατί οι ηγέτες αδυνατούν να επεξεργαστούν μια συνολική και μακροπρόθεσμη λύση για τους «αδύνατους κρίκους». Ο καθένας από τους μεγάλους _ και κυρίως η Μέρκελ _ κινείται με ορίζοντα τους εκλογείς του και μόνο την ώρα που τρίζει ολόκληρο το οικοδόμημα της ευρωζώνης.
Οσο για την Ελλάδα είναι προφανές ότι υφίσταται τις συνέπειες της λιτότητας. Εξίσου ή και περισσότερο σοβαρές ωστόσο είναι οι επιπτώσεις από την έλλειψη εμπιστοσύνης, που έχει σαν αποτέλεσμα μια άνευ προηγουμένου διαρροή κεφαλαίων η οποία βάζει σε κίνδυνο την επιβίωση τραπεζών και επιχειρήσεων. Και εδώ στην καρδιά του προβλήματος βρίσκεται η ανικανότητα των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων να ομονοήσουν έστω και σε ένα γενικό πλαίσιο μέτρων. Μέσα σε συνθήκες πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής όμως είναι δύσκολο να πετύχει οποιοδήποτε πρόγραμμα σωτηρίας.
Κανένας δεν μπορεί να υποστηρίξει ότι τα οικονομικά προβλήματα καθαυτά δεν είναι σοβαρά. Αλλωστε και μόνο η δυναμική είσοδος των ανερχόμενων οικονομιών στο διεθνές εμπόριο θα ήταν αρκετή για επώδυνες αλλαγές στον δυτικό κόσμο. Τα μεγαλύτερα προβλήματα ωστόσο είναι τα πολιτικά _ η αδυναμία να προσαρμοστούμε στα νέα πραγματικά δεδομένα, που εκδηλώνεται με την υποχώρηση της πολιτικής και την ανάδειξη των αγορών ως ρυθμιστών των εξελίξεων.
Την τελευταία φορά που είχε εμφανιστεί το ίδιο φαινόμενο, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, η δημοκρατία αμφισβητήθηκε με τον πιο βίαιο τρόπο. Μένει να φανεί αν έχουμε βάλει μυαλό!
