ΤΟ ΒΗΜΑ – ΤΗΕ PROJECT SYNDICATE

Ελάχιστες αμφιβολίες υπάρχουν ότι το επονείδιστο θέαμα της δίκης της πρώην πρωθυπουργού της Ουκρανίας Γιούλια Τιμοσένκο – και η πρόσφατη σύλληψή της με την κατηγορία της ασέβειας προς το δικαστήριο – προκαλούν μεγάλη ζημιά στη χώρα της. Και ελάχιστες αμφιβολίες υπάρχουν ότι η εξέλιξη αυτής της υπόθεσης θα αποδειχτεί μεγάλης σημασίας για το μέλλον της Ευρώπης.

Η «πορτοκαλί Επανάσταση» της Ουκρανίας το 2004 πυροδότησε την ελπίδα για ένα νέο κύμα δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων στις χώρες ανατολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόλα αυτά, σύντομα οι δυνάμεις που φοβούνταν μήπως χάσουν την εξουσία τους σε αυτή την μεγάλη και σημαντική περιοχή εξαπέλυσαν αποφασιστική αντεπίθεση.

Κι όμως, η Ουκρανία συνέχιζε να τρεκλίζει σε μια ευρωπαϊκή κατεύθυνση, διατηρώντας σπουδαία επιτεύγαματ από όσα κέρδισε το 2004. Και η επιστροφή του προέδρου Βίκτορ Γιανούκοβιτς το 2010 ήταν αποτέλεσμα ελεύθερων και δίκαιων εκλογών.

Χρειάστηκε λίγος καιρός, όμως η αποφασιστικότητα του Γιανούκοβιτς να προωθήσει τις προσπάθειες για ευρωπαϊκή ένταξη, τις οποίες είχε ξεκινήσει ο προκάτοχός του Βίκτορ Γιουσένκο, γινόταν ολοένα και πιο εμφανής – απέναντι στις επαναλαμβανόμενες εκκλήσεις (και μερικές φορές ελαφρώς συγκαλυμμένες απειλές) της Ρωσίας να συμμετάσχει στην τελωνιακή της ένωση με την Λευκορωσία και το Καζακστάν. Πράγματι, η ένταση με τη Μόσχα μπορεί να κλιμακωθεί προς το τέλος του 2011, διότι ο προσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας ενδιαφέρει άμεσα το Κρεμλίνο. Μια δημοκρατική Ουκρανία με ελεύθερη οικονομία και στενούς δεσμούς με την ΕΕ σίγουρα θα επηρέαζε τις μελλοντικές επιλογές της Ρωσίας.

Οι διαπραγματεύσεις για μια συμφωνία εμπορικής και ρυθμιστικής ένταξης μεταξύ Ουκρανίας και ΕΕ έχουν προχωρήσει πολύ και θα μπορούσαν να ολοκληρωθούν εφέτος. Όπως είναι λογικό, η Ουκρανία επιθυμεί αυτή η συμφωνία να συνοδευτεί από μια αναγνώριση του ευρωπαϊκού της μέλλοντος και με ξεκάθαρα βήματα προς ένα καθεστώς ταξιδιών από και προς την ΕΕ χωρίς την έκδοση βίζας. Αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί επίσημη αναγνώριση του γεγονότος ότι η υποψηφιότητα για ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ αποτελεί στόχο.

Όμως η δίκη της Τιμοσένκο θέτει όλα αυτά σε κίνδυνο. Φυσικά ελάχιστοι άγιοι προστατεύουν την ουκρανική πολιτική. Στην πραγματικότητα, το πολιτικό σύστημα της χώρας εμπλέκεται σε υποθέσεις διαφθοράς μεγάλης κλίμακας, με πολλές ομάδες ολιγαρχών να πολεμούν η μία με την άλλη. Τα δίκτυα διαφθοράς που περιβάλλουν το απηρχαιωμένο σύστημα αγωγών που μεταφέρουν φυσικό αέριο από τη Σιβηρία στη Δυτική Ευρώπη έχουν σαφώς αναστείλει την ανάπτυξη της Ουκρανίας. Όμως, είτε άγιος είτε αμαρτωλός, ο καθένας δικαιούται μια δίκαιη δίκη και όχι μια δίκη – σόου.

Ο νόμος πρέπει να ισχύει για όλους και ελάχιστοι πιστεύουν ότι οποιαδήποτε από τις κατηγορίες εναντίον της Τιμοσένκο θα στέκονταν σε δικαστήριο της Δύσης. Όλα δείχνουν ότι πρόκειται για πολιτικά κατευθυνόμενη απόπειρα του Γιανούκοβιτς και των υποστηρικτών του να ξεφορτωθούν μία σημαντική αντίπαλο πριν από την επόμενη εκλογή.

Μαζί με άλλες παρόμοιες περιπτώσεις, αυτές οι δίκες εγείρουν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το δικαστικό σύστημα της Ουκρανίας και με το σύστημα εφαρμογής των νόμων. Είναι ξεκάθαρη ένδειξη ότι παρά τις κυβερνητικές διαβεβαιώσεις η Ουκρανία βαδίζει σε λάθος κατεύθυνση.

Η οργάνωση για την ελευθερία «Freedom House» εκτιμά ότι από τότε που ανέλαβε ο Γιανούκοβιτς την εξουσία το 2010, η Ουκρανία «έχει γίνει λιγότερο δημοκρατική και, αν οι τρέχουσες τάσεις παραμείνουν ανεξέλεγκτες, η χώρα μπορεί να κατρακυλήσει στο δρόμο του ολοκληρωτισμού και της κλεπτοκρατίας». Όμως σημείωνε επίσης ότι «η πολιτική και πολιτισμική διαφορετικότητα αποτελεί οχυρό ενάντια σε οποιαδήποτε δύναμη που κυριαρχεί στο πολιτικό σκηνικό της χώρας».

Έτσι, το μέλλον της Ουκρανίας παραμένει ανοιχτό. Πρόκειται για μια σπουδαία χώρα που δικαιούται ένα σίγουρο μέλλον, με ευημερία, ως μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η δίκη – σόου της Γιούλια Τιμοσένκο, δυστυχώς, κινδυνεύει να την μετατρέψει σε αποξενωμένο συγγενή.