Η «Daily Μail» βρήκε έναν νέο ευρωπαϊκό δράκο να σκοτώσει. «Ευρωδικαστές», ουρλιάζει, «καταπατούν την εθνική κυριαρχία του Ηνωμένου Βασιλείου και επιμένουν να δώσουμε δικαίωμα ψήφου στους κρατουμένους». «Δολοφόνοι και βιαστές πηγαίνουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων για να κερδίσουν πλήρη κρατικά επιδόματα» φωνάζει για μια είδηση που μιλάει για υποβολή αιτήματος- αλλά όχι και απόφαση- στο δικαστήριο στο Στρασβούργο.

Από όλους τους στόχους που θα μπορούσε να διαλέξει ένα ευρωσκεπτικιστικό όργανο, αυτός είναι από τους πιο παράδοξους. Το δικαστήριο στο Στρασβούργο δεν έχει καμία σχέση με την Ευρωπαϊκή Ενωση και τους γραφειοκράτες της στις Βρυξέλλες, στους οποίους αναφέρονται συνήθως οι Βρετανοί όταν καταφέρονται εναντίον της «Ευρώπης». Είναι μέρος του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην ίδρυση του οποίου έπαιξε σημαντικό ρόλο ο Γουίνστον Τσόρτσιλ, και το οποίο είναι ένας σχεδόν εξ ολοκλήρου διακυβερνητικός οργανισμός που περιλαμβάνει σήμερα 47 κράτη (μόνο η Λευκορωσία μένει εκτός). Δουλειά του δικαστηρίου είναι να εφαρμόζει την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μια ηχηρή δήλωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, που συντάχθηκε κατά το μεγαλύτερο μέρος της μετά το 1945, από έναν βρετανό δικηγόρο, τον σερ Οσκαρ Ντόσον.

Το δικαστήριο στο Στρασβούργο είναι το μοναδικό μέρος στο οποίο μπορεί να προσφύγει οποιοσδήποτε από αυτά τα 47 κράτη, από την Πορτογαλία ως τη Ρωσία και από τη Νορβηγία ως την Τουρκία, νιώθει ότι καταπατούνται τα δικαιώματά του και ότι δεν μπορεί να βρει το δίκιο του στην πατρίδα. Για παράδειγμα, σε μια υπόθεση πέρυσι το δικαστήριο έκρινε ότι δεν θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική η αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες στην Τουρκία.

Τα κράτη δεν συμμορφώνονται πάντα με τις αποφάσεις αλλά καμιά φορά το πράττουν. Οπως θα σας πουν πολλοί άνδρες και γυναίκες που διώκονται, αυτό είναι πολύ καλύτερο από το να μην έχεις απολύτως καμία εξωτερική βοήθεια. Παρά τις ελλείψεις του, είναι ό,τι πλησιέστερο έχουμε στο όνειρο του Τσόρτσιλ για «ένα Ευρωπαϊκό Δικαστήριοενώπιον του οποίου θα δικάζονται από τον πολιτισμένο κόσμο…υποθέσεις παραβιάσεων αυτών των δικαιωμάτων».

Επιπλέον, υπό τη βρετανική προεδρία του Συμβουλίου της Ευρώπης, που αρχίζει τον Νοέμβριο, η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση, αφού απέκτησε τη λεγόμενη νομική υπόσταση με τη συνθήκη της Λισαβόνας, θα ενταχθεί στη Συνθήκη και στο δικαστήριο. Αυτό μπορεί να μοιάζει με τεχνική λεπτομέρεια, αλλά οι ενδεχόμενες επιπτώσεις είναι σημαντικές.

Αν γίνουν αυτές οι αλλαγές όπως σχεδιάζονται, τότε για πρώτη φορά ένας βρετανός ιδιώτης- ή Πολωνός, ή Ιταλός, ή Εσθονός- θα μπορεί να προσφύγει κατά της ίδιας της ΕΕ σε αυτό το ανεξάρτητο, διεθνές δικαστήριο, το οποίο επιτηρείται από ένα αυστηρώς διακυβερνητικό σώμα.

«Οι Βρυξέλλες καταπατούν τις ελευθερίες μας!» φωνάζει ο Τζον Μπουλ. Ε λοιπόν πηγαίνετε τους Ευρωκράτες στο δικαστήριο να κριθούν με βάση τη χάρτα των δικαιωμάτων, η οποία συντάχθηκε κυρίως από Βρετανούς. Θα σκεφτόσασταν ότι μια πατριωτική εφημερίδα που αγαπάει την ελευθερία, όπως η «Daily Μail», θα το ενέκρινε αυτό; Αλλά όχι. Η Ευρώπη είναι εξ ορισμού κάτι κακό.

Δεν υπονοώ ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι τέλειο. Εχει τουλάχιστον τρία μεγάλα προβλήματα. Πρώτον, έναν φόρτο 140.000 υποθέσεων που περιμένουν να εκδικαστούν και χρειάζεται επειγόντως έναν καλύτερο τρόπο για να ξεχωρίζει και να δίνει προτεραιότητα στις πιο σοβαρές από αυτές. Δεύτερον, επειδή είναι διακυβερνητικός οργανισμός, έχει έναν δικαστή για κάθε κράτος-μέλος- αυτό σημαίνει έναν για τη Γερμανία και έναν για το Σαν Μαρίνο, έναν για τη Ρωσία και έναν για το Λίχτενσταϊν- και κάποιοι από αυτούς δεν είναι πολύ καλοί. Η αρχή του ενός δικαστή ανά κράτος είναι δύσκολο να αλλάξει, αλλά πρέπει να κάνουμε περισσότερα για την επιλογή των δικαστών. (Φυσικά, μπορείς να έχεις έναν κακό δικαστή από μια μεγάλη χώρα και έναν καλό από μια μικρή.)

Η διαφορά στην ποιότητα των δικαστών, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ποικιλία της νομικής παράδοσης και της εθνικής εμπειρίας από την οποία προέρχεται, έχει διαμορφώσει ένα δικαστήριο το οποίο επικρίνεται για ασυνέπεια ακόμη και από τους δικηγόρους ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε κρίσιμα ζητήματα, όπως η ελευθερία του λόγου, το δικαστήριο στο Στρασβούργο έχει εκδώσει σημαντικές, καλές αποφάσεις, αλλά και διαβόητες ή κακές.

Ολα αυτά μαζί τα ψεγάδια δείχνουν την ανάγκη για μια σημαντική μεταρρύθμιση του δικαστηρίου. Αυτό ακριβώς λέει ότι θα προωθήσει ο υπουργός Δικαιοσύνης Κένεθ Κλαρκ, όταν θα αναλάβει την προεδρία η Βρετανία. Τουλάχιστον κανείς δεν θα τον υποψιαστεί για εχθρότητα προς την Ευρώπη. Στο μεταξύ, δεν υπάρχει τίποτε κακό στην ιδέα να συντάξει η Βρετανία τη δική της βρετανική χάρτα δικαιωμάτων- αρκεί να είναι πλήρως συμβατή με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη.

Με δεδομένη την εχθρότητα πολλών Βρετανών απέναντι σε οποιοδήποτε ζήτημα, πολιτικό ή νομικό, φέρει τον χαρακτηρισμό «ευρωπαϊκό» (σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, το κρασί και τα εξοχικά τους, που τα λατρεύουν), κάτι τέτοιο θα ενίσχυε σαφώς τη λαϊκή υποστήριξη προς αυτά τα δικαιώματα.

Μεταρρύθμιση του δικαστηρίου στο Στρασβούργο και σύνταξη μιας βρετανικής χάρτας δικαιωμάτων που θα συνάδει πλήρως με την Ευρωπαϊκή Συνθήκη: Αυτός είναι ο δρόμος προς τα εμπρός. Και ο ιδανικός άνθρωπος για αυτή τη δουλειά είναι ο Κεν Κλαρκ- τόσο Βρετανός όσο το ροσμπίφ και τόσο Ευρωπαίος όσο το δυνατό κρασί της Βουργουνδίας.

Ο κ.Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.



ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ