ΤΟ ΒΗΜΑ – The Project Syndicate
Τρία χρόνια μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση, το τοπίο της παγκόσμιας οικονομίας παραμένει συγκεχυμένο – και για καλούς λόγους. Θα πρέπει να ηρεμήσουμε βλέποντας την σταδιακή ανάκαμψη στις προηγμένες χώρες και την ισχυρή ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες οικονομίες; Η θα πρέπει να αναζητήσουμε καταφύγιο από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου, τα γεωπολιτικά σοκ στη Μέση Ανατολή και τη συνεχιζόμενη πυρηνική αβεβαιότητα στην Ιαπωνία, την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου;
Φαίνεται πως, πράγματι, ο κόσμος βρίσκεται στο δρόμο της σταδιακής οικονομικής ανάκαμψης. Αν ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο, η ανάκαμψη θα αποκτήσει δυναμική και εύρος.
Αλλά αυτό το «αν» είναι η δεύτερη, λιγότερο ρόδινη άποψη του κόσμου – μια άποψη που φοβάται για τη μειωμένη ανάπτυξη και τον αυξημένο πληθωρισμό. Παρ’ όλο που τα εμπόδια δεν είναι ακόμη αρκετά σοβαρά για να εκτροχιάσουν την ανάκαμψη, μόνον ένας ανόητος θα τα αγνοούσε. Μπορώ να σκεφθώ τέσσερα μεγάλα ζητήματα που γίνονται όλο και πιο απειλητικά.
Πρώτο και κύριο, ο κόσμος στο σύνολό του δεν έχει αντιμετωπίσει πλήρως ακόμη τις οικονομικές επιπτώσεις από τις ταραχές στη Μέση Ανατολή και τις τραγωδίες στην Ιαπωνία. Αν και συνεχίζονται επί εβδομάδες και μήνες, αυτά τα γεγονότα δεν έχουν προκαλέσει ακόμη τις πλήρεις αρνητικές επιπτώσεις τους στην παγκόσμια οικονομία. Δεν συμβαίνει συχνά να αντιμετωπίζει ο κόσμος ταυτοχρόνως τον κίνδυνο της μειωμένης ζήτησης και της μειωμένης προσφοράς. Και είναι ακόμη πιο ασυνήθιστο να υπάρχουν δύο διαφορετικές εξελίξεις που οδηγούν σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Και όμως αυτό συμβαίνει σήμερα.
Οι εξεγέρσεις στη Μέση Ανατολή οδήγησαν σε αύξηση τις τιμές του πετρελαίου, μειώνοντας την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών και αυξάνοντας το κόστος παραγωγής για πολλούς κατασκευαστές. Την ίδια ώρα, οι τρεις καταστροφές στην Ιαπωνία – ο σεισμός, το τσουνάμι και η πυρηνική καταστροφή – διάβρωσαν την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και διέκοψαν τις διασυνοριακές αλυσίδες παραγωγής (ιδίως στην τεχνολογία και την αυτοκινητοβιομηχανία).
Ο δεύτερος μεγάλος παγκόσμιος κίνδυνος έρχεται από την Ευρώπη, όπου η ισχυρή επίδοση της Γερμανίας συμπίπτει με μια κρίση χρέους στην περιφέρεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Την περασμένη εβδομάδα, η Πορτογαλία, όπως προηγουμένως η Ελλάδα και η Ιρλανδία, ζήτησε να μπει στον μηχανισμό στήριξης για να αποφύγει μια χρεοκοπία που θα υπονόμευε το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης. Σε αντάλλαγμα για τα έκτακτα δάνεια, και οι τρεις χώρες βρίσκονται σε αυστηρή λιτότητα. Και όμως, παρά το τεράστιο κοινωνικό κόστος, αυτή η προσέγγιση δεν πρόκειται να κάνει τη διαφορά στο μεγάλο και αυξανόμενο χρέος τους.
Στο μεταξύ, η στέγαση στις ΗΠΑ βρίσκεται σε κάμψη – ο τρίτος μεγάλος παγκόσμιος κίνδυνος. Αν και οι τιμές των ακινήτων έχουν ήδη πέσει ραγδαία, δεν υπάρχει σημαντική ανάκαμψη. Επιπλέον, σε ορισμένες περιοχές, οι τιμές υπόκεινται πάλι σε πτωτικές πιέσεις, και η κατάσταση θα επιδεινωθεί αν τα στεγαστικά δάνεια γίνουν πιο ακριβά, όπως είναι πιθανόν.
Τέλος, υπάρχει το όλο και πιο ορατό δημοσιονομικό πρόβλημα στις ΗΠΑ, στην μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου. Εχοντας χρησιμοποιήσει επιθετικά τις δημοσιονομικές δαπάνες για να αποφύγουν μια ύφεση, οι ΗΠΑ πρέπει τώρα να δεσμευθούν σε ένα αξιόπιστο μεσοπρόθεσμο σχέδιο δημοσιονομικής εξυγίανσης. Αυτό θα απαιτήσει δύσκολες επιλογές και λεπτούς χειρισμούς από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και από την ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ.
Ο Μοχάμεντ Α. Ελ – Εριάν είναι διευθύνων σύμβουλος της PIMCO και συγγραφέας του βιβλίου «When Markets Collide».
