Φαίνεται ότι οι διπλωματικοί όροι με τρία γράμματα εξάπτουν τη φαντασία ορισμένων (αναλυτών, δημοσιογράφων, διπλωματών και, φυσικά, πολιτικών) που στη συνέχεια τους χρησιμοποιούν για να διατρανώσουν τα πατριωτικά τους διαπιστευτήρια. Επί χρόνια, ακόμη και σήμερα, στην πρώτη γραμμή βρισκόταν το FIR (Flight Information Region) Αθηνών που πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί χώρο εθνικής κυριαρχίας.
Επειδή όμως η ιστορία με το FIR πάλιωσε, ενίοτε μας οδήγησε σε μάχες με ανεμόμυλους στα διεθνή fora, βρήκαμε άλλο παιχνίδι – με τρία γράμματα πάλι: ΑΟΖ, Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Οι πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Δημήτρη Δρούτσα ότι η Αθήνα δεν εξετάζει στην παρούσα φάση να ασκήσει το δικαίωμά της να ανακηρύξει ΑΟΖ, διότι με τον τρόπο αυτό εκτιμά ότι θα επιβαρύνει τη διαδικασία των διερευνητικών επαφών, αιφνιδίασαν. Τα ανακλαστικά των γνωστών κύκλων ενεργοποιήθηκαν και μετά όλα πήραν τον δρόμο τους.
Η συζήτηση περί υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ είναι εύκολο να οδηγήσει σε συγχύσεις. Το χειρότερο όμως είναι άλλο. Και αφορά στη συστηματική προσπάθεια των προαναφερθέντων κύκλων να σπιλώσουν όσους έχουν απόψεις διαφορετικές από τις δικές τους.
Ορισμένα πράγματα λοιπόν πρέπει να επισημανθούν. Όχι για να υπερασπιστούμε την τάδε ή τη δείνα θέση, αλλά για να γνωρίζουμε για τι πράγμα μιλάμε.
1. Υπάρχουν δύο επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται από τους υποστηρικτές της ΑΟΖ. Το πρώτο θεωρεί ότι ανακηρύσσοντας τη ζώνη αυτή, η Ελλάδα επεκτείνει την εθνική κυριαρχία. Το δεύτερο, ότι με την ΑΟΖ θα κατοχυρώσει τα δικαιώματά της στην έρευνα και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου του Αιγαίου. Ευτυχώς που στο Διαδίκτυο μπορεί κανείς να διαβάσει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, διότι αλλιώς θα βγαίναμε όλοι μας τρελοί.
2. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ΑΟΖ περιλαμβάνει και την υφαλοκρηπίδα. Ωστόσο, δεν διασφαλίζει και απαραίτητα την καλύτερη πρόσβαση μίας χώρας στον υποθαλάσσιο ορυκτό πλούτο. Επιπλέον, η ανακήρυξή της δεν λύνει αυτομάτως όλα τα προβλήματα. Ιδιαίτερη στην ελληνοτουρκική περίπτωση, η οριοθέτηση θα χρειαστεί και πάλι. Σημειωτέον δε, ότι γίνεται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με την υφαλοκρηπίδα.
3. Σε όσους προσπαθούν να παρακολουθήσουν, παρά το βαθύ παρασκήνιο στο οποίο διεξάγονται, τις διερευνητικές επαφές, είχε διαφανεί εδώ και πολύ καιρό ότι η Τουρκία απειλούσε να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις αν η Ελλάδα επέμενε μέχρις εσχάτων να μιλάει για οριοθέτηση ΑΟΖ. «Το Βήμα» ήταν το πρώτο που έγραψε για αυτό το θέμα πέρυσι το φθινόπωρο. Από εκεί και πέρα, ανακύπτουν δύο ερωτήματα: Πρώτον, ο σκοπός είναι να βρούμε ικανοποιητικές λύσεις; Ή, δεύτερον, να εμμείνουμε σε θέσεις απλώς και μόνο για να εκτροχιάσουμε τις διαπραγματεύσεις;
4. Από ορισμένες πλευρές, υποστηρίζεται ότι ίσως η Αθήνα να έπρεπε να περιμένει και να μην αφαιρέσει από το τραπέζι ένα διαπραγματευτικό όπλο όπως η ΑΟΖ, προκειμένου μελλοντικά να λάβει άλλου είδους ανταλλάγματα. Πρόκειται για μία θέση που έχει ενδιαφέρον και ίσως θα έπρεπε να εξεταστεί, όπως επίσης και μία διπλωματική ντρίμπλα του τύπου να ανακηρύξει μεν η Ελλάδα την ΑΟΖ αλλά να προσκαλέσει τις γειτονικές χώρες της Μεσογείου να τα βρουν σε μία πιο «συνολική» λύση. Οι οπαδοί της ΑΟΖ όμως δεν θέλουν αυτό. Επιμένουν στην ανακήρυξη ΑΟΖ διότι πρέπει να προστατευθούν τα εθνικά δίκαια.
5. Ο άλλος μύθος είναι ότι με την ΑΟΖ θα βάλουμε χέρι στο ενεργειακό «Ελντοράντο» της Ανατολικής Μεσογείου. Ενδιαφέρουσα άποψη αλλά «ακόμη δεν τον είδαμε, Γιάννη τον βαφτίσαμε;». Για να μη μιλήσουμε για τα απίστευτα σενάρια για τα ποτάμια «μαύρου χρυσού» που ρέουν στο υπέδαφος του Αιγαίου Πελάγους… Πρόκειται για επικίνδυνες ψευδαισθήσεις που στη συνέχεια οδηγούν σε ανεύθυνες τοποθετήσεις, όπως ότι οι Παπανδρέου και Ερντογάν θα υπέγραφαν συμφωνία συνεκμετάλλευσης των πετρελαίων του Αιγαίου τον περασμένο Ιανουάριο στο Ερζερούμ.
Μπορεί να υπάρχουν κι άλλα που θα μπορούσε να γράψει κανείς. Ισως μία άλλη φορά. Και φυσικά, τα παραπάνω δεν αναιρούν το αβάσιμο των τουρκικών ισχυρισμών σε σειρά ζητημάτων της ελληνοτουρκικής διένεξης σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Από αυτό το σημείο όμως, μέχρι τις φαντασιώσεις περί άσκησης υπερήφανης εξωτερικής πολιτικής χωρίς κυνικό υπολογισμό κόστους – οφέλους υπάρχει απόσταση μεγάλη.
