Αν καταρρεύσει η ευρωζώνη, θα είναι επειδή η Γερμανία δεν έκανε αρκετά για να τη σώσει. Αν σωθεί η ευρωζώνη, αυτό θα γίνει χάρη στη Γερμανία.
Εχουμε πλέον εισέλθει στη δεύτερη πράξη της κρίσης στην ευρωζώνη. Η πρώτη πράξη ήταν η ελληνική τραγωδία,που επιδεινώθηκε από μια γερμανίδα καγκελάριο, η οποία απέφευγε να ομολογήσει την αλήθεια ενώπιον των ΜΜΕ και της εξαγριωμένης κοινής γνώμης, η οποία διέκειτο εχθρικώς στην ιδέα της οικονομικής διάσωσης αυτών των ακαμάτηδων απογόνων του Οιδίποδα.
Επιδεινώθηκε από τις ανησυχίες ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας θα έκρινε παράνομο το πακέτο σωτηρίας. Η πράξη αυτή τελείωσε με τις δραματικές διαπραγματεύσεις τον Μάιο, οι οποίες δημιούργησαν, στην ουσία και όχι κατ΄ όνομα,έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό διάσωσης.
Αυτό προσωρινά κατεύνασε την οργή στις αγορές ομολόγων, αλλά τα προβλήματα στις οικονομίες στην περιφέρεια της ευρωζώνης παρέμειναν. Ούτως ή άλλως, η συμφωνία για τον μηχανισμό θα ισχύσει μόνο ως το 2013.
Αυτό το φθινόπωρο, φοβούμενη ακόμη τα ΜΜΕ, την κοινή γνώμη και το Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, η κυβέρνηση στο Βερολίνο αποφάσισε ότι απαιτείται κάτι,με μεγαλύτερη διάρκεια.
Ετσι, η Γερμανία τον περασμένο μήνα ανακοίνωσε ότι θα χρειαστεί αλλαγή στη Συνθήκη της Λισαβόνας, ώστε να επέλθουν μόνιμες διευθετήσεις για τη στήριξη αλλά και τις κυρώσεις στις κυβερνήσεις της ευρωζώνης που δυσκολεύονται με το δημόσιο χρέος. Ενας λόγος για τον οποίον κάποιες χώρες στην περιφέρεια της ευρωζώνης έχουν βρεθεί σε τόσο δεινή κατάσταση την τελευταία δεκαετία είναι ότι μπορούσαν να δανείζονται τόσο φθηνά,αφού οι αγορές δεν πίστευαν ότι υπήρχε σοβαρός κίνδυνος στάσης πληρωμών από κυβέρνηση της ευρωζώνης.
Το άμεσο αποτέλεσμα της ανακοίνωσης του Οκτωβρίουήταν να τρομάξουν οι επενδυτές και να μην αγοράσουν περισσότερα από τα αναξιόπιστα αυτά κυβερνητικά ομόλογα.Επομένωςτο γερμανικό διάβημα επιτάχυνε τη δεύτερη πράξη του δράματος, η οποία έχει αρχίσει να παίζεται στην Ιρλανδία.
Ο πραγματικός σεισμός θα συμβεί με την Ισπανία. Καταλαβαίνω ότι η ισπανική κυβέρνηση ελπίζει να δανειστεί σχεδόν 9 δισ. ευρώ πριν από τα τέλη του Δεκεμβρίου και ίσως 90 δισ. ευρώ του χρόνου.
Αν οι αγορές κάνουν πολύ ακριβό αυτόν τον δανεισμό, η Ισπανία θα αποτελέσει το νέο επείγον περιστατικό. Τότε θα περιέλθουμε στην τρίτη πράξη.Ο Γερμανός «Αμλετ» θα πρέπει να αποφασίσει«Να ζει κανείς ή να μη ζει;»:αυτό θα είναι το ερώτημα.
Η καλύτερη εναλλακτική λύση θα ήταν η σωτηρία της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης, επί τη βάσει μιας ελάχιστης μορφής δημοσιονομικής ένωσης. Η γερμανική κυβέρνηση θα έριχνε το βάρος της στο να εγγυηθεί για τα χρέη άλλων κυβερνήσεων της ευρωζώνης, με αντάλλαγμα καλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία από τους άλλους – ίσως μέσω ενός είδους Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου.
Διατυπώνεται όμως και μια άλλη άποψη επί του διλήμματος της Γερμανίας.Επί μισόν αιώναοι γερμανοί πολιτικοί επαναλαμβάνουν την έκκληση του Τόμας Μαν για «μια πιο ευρωπαϊκή Γερμανία, όχι για μια γερμανική Ευρώπη».
Σε αυτό το πνεύμακαι βασιζόμενη στα συμφραζόμενα της εξασφάλισης επανένωσης της Γερμανίας, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία συμφώνησε να εκχωρήσει το σύμβολο και την άγκυρα της μεταπολεμικής αναγέννησής της,το ισχυρό γερμανικό μάρκο.
Ως εντελώς ακούσιο αποτέλεσμαη Γερμανία δραστηριοποιείται τώρα όχι υποκινούμενη από τις δικές της ηγεμονικές φιλοδοξίεςαλλά από την αλληλεπίδραση της δυναμικής μιας μονόπλευρης, ημιτελούς ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης, από τη μία, και από τις πιέσεις ενός όλο και μεγαλύτερου ευρωσκεπτικισμού στην ίδια την κοινή γνώμη της,από την άλλη, για να επιμένει υπέρ αυτού που στην ουσία είναι μια γερμανική Ευρώπη. Ή, τουλάχιστον, μια πιο γερμανική Ευρώπη:δηλαδή μια Ευρώπη με μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία και με κράτη-μέλη που δεν θα σωρεύουν βουνά τα δημόσια και ιδιωτικά χρέη. Με άλλα λόγια, τόσο για οικονομικούς όσο και για πολιτικούς λόγους, πρέπει να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός. Η πρόκληση για τη γερμανική πολιτική ηγεσία είναι να καταλήξει σε αυτόν τον δύσκολο αλλά βιώσιμο συμβιβασμό σε εντατικές διαπραγματεύσεις με όλους τους ευρωπαίους εταίρους της- και μετέπειτα να πείσει για το αποτέλεσμα τον δικό της απρόθυμο λαό.
Οι αγορές δεν θα της αφήσουν πολύ χρόνο. Το μέλλον της ευρωζώνης πλέον εξαρτάται από τη γερμανική ηγεσία.
Ο κ. Τίμοθι Γκάρτον Ας είναι καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.
