Το να επισκέπτεσαι την Κίνα σήμερα ως Αμερικανός σημαίνει να συγκρίνεις και να σε συγκρίνουν. Και ήδη, από την πρώτη συνεδρία του εφετινού Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ εδώ στο Τιαντζίν οι κινέζοι οικοδεσπότες μας δεν δίστασαν να κάνουν τις συγκρίσεις.

Η κρατική τηλεόραση της Κίνας μετέδωσε ένα σκετσάκι που έδειχνε τέσσερα παιδιά- το καθένα φορούσε από μία σημαία: κινεζική, αμερικανική, ινδική και βραζιλιάνικητα οποία ετοιμάζονταν να παραβγούν σε αγώνα δρόμου.

Πριν από την εκκίνηση, το Αμερικανάκι, ο «Αντονι», καυχιέται ότι θα κερδίσει «επειδή πάντα κερδίζω» , όπως λέει. Στον αγώνα παίρνει μεγάλο προβάδισμα. Αλλά σύντομα ο Αντονι «διπλώνεται» με κράμπες. «Τώρα είναι η ευκαιρία μας να τον περάσουμε για πρώτη φορά!» φωνάζει το παιδί από την Κίνα. «Τι συμβαίνει με τον Αντονι;» ρωτάει ένα άλλο. «Είναι υπέρβαρος και πλαδαρός» λέει ένα άλλο. «Εφαγε πολλά χάμπουργκερ».

Ετσι μας βλέπουν.

Για τον αμερικανό επισκέπτη οι συγκρίσεις αρχίζουν από τη στιγμή που κάποιος αναχωρεί από τον νότιο σιδηροδρομικό σταθμό του Πεκίνου, ένα τεράστιο «διαστημικό» κτίριο, και επιβιβάζεται στο «bullet train» («τρένο-σφαίρα») προς το Τιαντζίν. Χρειάζονται μόλις 25 λεπτά για ένα ταξίδι 120 χιλιομέτρων.

Στο Τιαντζίν βλέπει κανείς και έναν υπερσύγχρονο σιδηροδρομικό σταθμό- όπου, σε αντίθεση με τον σταθμό Πενσιλβάνια στη Νέα Υόρκη, λειτουργούν όλες οι κυλιόμενες σκάλες.

Από εκεί οδηγείς προς το Συνεδριακό Κέντρο Τιαντζίν Μεϊτζιάνγκ, ένα κτίριο τόσο γιγαντώδες και καλοσχεδιασμένο που αν βρισκόταν στην Ουάσιγκτον θα αποτελούσε τουριστικό αξιοθέατο. Οι οικοδεσπότες σου σε ενημερώνουν: «Κατασκευάστηκε σε εννέα μήνες». Ξέρω, ξέρω. Με μπόλικο φθηνό νόμισμα, εργατικά χέρια και κεφάλαιοκαι αυταρχισμό- μπορείς να χτίσεις οτιδήποτε σε εννέα μήνες. Παρ΄ όλα αυτά σού τραβάει την προσοχή. Κάποιοι από τους κινέζους φίλους μου με πειράζουν που υπερεξιδανικεύω την Κίνα. Τους λέω: «Δηλώνω ένοχος» . Αλλά δεν τρέφω αυταπάτες. Δεν επαινώ την Κίνα επειδή θέλω να αντιγράψουμε το σύστημά της. Την επαινώ επειδή ανησυχώ για το δικό μας σύστημα. Με το να υπογραμμίζω εσκεμμένα την εντυπωσιακή αναπτυξιακή μηχανή της Κίνας ελπίζω να καταφέρω να ανάψω τη σπίθα της Αμερικής.

Οταν μελετώ την ικανότητα της Κίνας να επενδύει στο μέλλον, δεν αισθάνομαι ότι έχουμε το λάθος σύστημα. Αισθάνομαι ότι κακομεταχειριζόμαστε το σωστό μας σύστημα.

Δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να μην μπορεί να παράγει η δημοκρατία μας το είδος συγκέντρωσης, νομιμότητας και επιμονής που είναι απαραίτητο για να γίνονται με δημοκρατικό τρόπο τα σπουδαία έργα που η Κίνα κάνει με τρόπο αυταρχικό. Το έχουμε κάνει και στο παρελθόν. Αλλά δεν το κάνουμε τώρα επειδή πολλά μέλη της ψηφοθηρικής, κομματικής, τηλεορασόπληκτης και διεφθαρμένης πολιτικής μας τάξης ενδιαφέρονται περισσότερο για το πώς να παραμείνουν στην εξουσία παρά για το πώς να κάνουν και πάλι την Αμερική πιο ισχυρή- ενδιαφέρονται περισσότερο για το πώς θα νικήσουν ο ένας τον άλλον παρά για να σώσουν τη χώρα.

«Πώς να ανταγωνιστείς μια χώρα που διοικείται σαν εταιρεία;» με ρώτησε για την Κίνα ένας ινδός επιχειρηματίας στο φόρουμ. Επειτα απάντησε μόνος του στη δική του ερώτηση: Μια δημοκρατία για να είναι αποτελεσματική και να αποδίδουν οι πολιτικές της πρέπει το πολιτικό της κέντρο να είναι συγκεντρωμένο, ενωμένο και ενεργητικό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εκλέγονται υποψήφιοι που θα κάνουν το σωστό για τη χώρα τους και όχι μόνο για την ιδεολογική τους πτέρυγα ή για όποιον τους προσφέρει τα περισσότερα χρήματα.

Για να μπορούν οι δημοκρατίες να διευθετούν τα σημαντικά προβλήματα- και μόνο από αυτά έχουμε σήμερα-, πρέπει πολλοί άνθρωποι να τραβούν προς την ίδια κατεύθυνση, και αυτό ακριβώς είναι που μας λείπει.

«Δεν είμαστε έτοιμοι να εκμεταλλευθούμε τη δύναμή μας» είπε ο ινδός φίλος μου «και έτσι περιμένουμε από εκείνους (τους Κινέζους) να αποτύχουν εξαιτίας των αδυναμιών τους». Ωστόσο θα αποτύχουν;

Το κινεζικό σύστημα είναι αυταρχικό, διεφθαρμένο και αντίθετο από την οικονομία της γνώσης, η οποία απαιτεί ελευθερία. Ο Ορβιλ Σελ της οργάνωσης Αsia Society με έδρα τη Νέα Υόρκη, που βρέθηκε μαζί μου στο Τιαντζίν, το έθεσε έξοχα: «Επειδή προσφάτως ανακαλύψαμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε πράγματα, κοιτάζουμε την Κίνα με μια υπερ-ιδεαλιστική λαχτάρα. Βλέπουμε τι έχουν κάνει και προβάλλουμε επάνω τους κάτι που λείπει από εμάς». Και συνέχισε: «Δεν εξιδανικεύω το κυβερνητικό σύστημα της Κίνας. Δεν θέλω να ζήσω σε ένα αυταρχικό σύστημα. Αλλά αισθάνομαι υποχρεωμένος να αντιμετωπίσω την Κίνα με αντικειμενικό τρόπο και να αναγνωρίσω τις επιτυχίες αυτού του συστήματος». Αυτό δεν σημαίνει ότι προτείνουμε να γίνουμε σαν την Κίνα. Σημαίνει ότι θέλουμε να μπορούμε να ανταποκριθούμε στην πρόκληση και να βρούμε τρόπους ακόμη και να συνεργαστούμε με την Κίνα. «Η πολύ ρετρό ιδέα ότι είμαστε αδιαμφισβήτητα το Νο 1 είναι εξαιρετικά επικίνδυνη» πρόσθεσε ο Σελ.