Το εξώφυλλο του περιοδικού «Τhe Εconomist», αμέσως μετά την επίθεση στους Διδύμους Πύργους την 11η Σεπτεμβρίου 2001, έγραφε: «Η ημέρα που η Ιστορία άλλαξε». Οντως άλλαξε, και όχι μόνον επειδή από τότε αυξήθηκαν δραματικά τα μέτρα ασφαλείας στα αεροδρόμια. Σήμερα, ακριβώς εννέα χρόνια αργότερα, ήλθε η συγκομιδή της οργής.

Το κάψιμο των βιβλίων ήταν πάντα μια κακή τακτική. «Οσοι καίνε βιβλία, στο τέλος θα καταλήξουν να καίνε ανθρώπους» έγραψε ο γερμανός συγγραφέας Χάινριχ Χάινε για τις ανάλογες πυρές που έστηναν οι ναζιστές το 1933, προβλέποντας τα χειρότερα που θα ακολουθούσαν στα κρεματόρια των γερμανικών στρατοπέδων συγκέντρωσης.

Ο Τέρι Τζόουνς, ο πάστορας μιας μικρής εκκλησίας στη Φλόριδα, έπραξε σωστά που άκουσε τις προειδοποιήσεις τόσο της Ιστορίας όσο και του ίδιου του στρατιωτικού διοικητή των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν στρατηγού Ντέιβιντ Πετρέους, και ακύρωσε το σχέδιο που είχε ανακοινώσει. Το Κοράνι τελικώς δεν θα παραδοθεί στις φλόγες την ημέρα της ενάτης επετείου των επιθέσεων της Αλ Κάιντα στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου.

Οι εικόνες του ιερού βιβλίου του Ισλάμ να καίγεται σε μια μικρή πόλη της Φλόριδας, το Γκέινσβιλ, θα εξαγρίωναν τους μουσουλμάνους και θα αποτελούσαν πολύτιμο όπλο στα χέρια όλων εκείνων που θέλουν να ξεκινήσουν «τζιχάντ» και έναν νέο κύκλο εξτρεμιστικής βίας, ερμηνεύοντας το Κοράνι κατά το δοκούν.

Γιατί όμως άραγε οι πληγές δεν επουλώθηκαν, σχεδόν μια δεκαετία αφότου ο τρομοκράτης αεροπειρατής Μοχάμεντ Ατα κάλεσε τους ομοθρήσκους του «να ακούσουν τις διδαχές του Κορανίου και να θυμηθούν όλα όσα υποσχέθηκε ο Μωάμεθ στους μάρτυρες»;

Γιατί οι ΗΠΑ εξακολουθούν να είναι διχασμένες σχετικά με την κατασκευή ή όχι ενός τζαμιού κοντά στο Σημείο Μηδέν της Νέας Υόρκης, ενώ η Ευρώπη παραμένει εξίσου χωρισμένη για την ολοένα αυξανόμενη παρουσία μουσουλμάνων στους κόλπους της;

Ξαναπήγα πριν από λίγες ημέρες στην Ευρώπη. Και διαπίστωσα, μετά λύπης μου, πως ο αέρας στη Γηραιά Ηπειρο είναι δηλητηριασμένος. Κατ΄ αρχάς από τις αμφιλεγόμενες δηλώσεις ενός μέλους του διοικητικού συμβουλίου της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας (Μπούντεσμπανκ). Ο 65χρονος Τίλο Σαράτσιν, κατά την παρουσίαση του βιβλίου του με τίτλο «Η Γερμανία οδεύει προς την καταστροφή», εξέφρασε το παράπονό του για την ολοένα αυξανόμενη πρόσμειξη μουσουλμανικών στοιχείων στον γερμανικό πληθυσμό. Και μετά υπάρχει και ο ακροδεξιός ολλανδός πολιτικός Γκερτ Βίλντερς, ο οποίος αναμένεται σήμερα στη Νέα Υόρκη, σε συγκέντρωση εναντίον της κατασκευής του τζαμιού. Και δίπλα σε αυτά, έχουμε την προοπτική της ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση να απομακρύνεται, την Ελβετία να απαγορεύει τους μιναρέδες και τη Γαλλία με το Βέλγιο να ερίζουν σχετικά με την απαγόρευση ή όχι της μαντίλας στις μουσουλμάνες γυναίκες.

Το χτύπημα στους Διδύμους Πύργους έπληξε ανεπανόρθωτα το γόητρο των ΗΠΑ. Οι δυο πόλεμοι που φούντωσαν, ταυτόχρονα μεγάλωσαν ακόμη περισσότερο την πληγή. Την ώρα που η μια Αμερική πολεμούσε στη Μέση Ανατολή, η άλλη Αμερική πολεμούσε με την οικονομική κρίση και βυθιζόταν στην ύφεση. Οι Αμερικανοί βρέθηκαν χρεωμένοι σε υπέρογκα δάνεια και με τα νοικοκυριά τους σε κακό χάλι. Οι ολοένα μεγαλύτερες οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες που δημιούργησε αυτή η κατάσταση τροφοδότησαν τους πυρήνες της οργής και του θυμού. Οι πολίτες έψαχναν απεγνωσμένα για αποδιοπομπαίους τράγους, είτε στο πρόσωπο των χρηματιστών της Γουόλ Στριτ είτε σε αυτό των ακραίων φονταμενταλιστών του Ισλάμ.

Η Ευρώπη βρέθηκε κι αυτή, στην περίπτωση του Λονδίνου και της Μαδρίτης, στο επίκεντρο της τυφλής μουσουλμανικής εξτρεμιστικής βίας. Αλλά σε αυτή την περίπτωση το πρόβλημα έχει βαθύτερες ρίζες: τη χρόνια ανεργία και το μίσος που πηγάζει από την εύκολη πρόσβαση των μεταναστών στα κατά τόπους προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας.

Το Ισλάμ μπορεί να γίνει πολύ εύκολα αντικείμενο χειραγώγησης από όλους όσοι το θεωρούν εχθρό τους. Οι συντηρητικές του αξίες, ειδικά όσες αφορούν την κοινωνική θέση της γυναίκας, είναι βούτυρο στο ψωμί των επικριτών του.

Δεν αμφισβητώ την ειλικρίνεια του Φαϊζάλ Αμπντούλ Ραούφ, του ανθρώπου που βρίσκεται πίσω από το σχέδιο ανέγερσης του τζαμιού στο κέντρο του Μανχάταν. Αλλά, από την άλλη, δεν θεωρώ την κατασκευή του τζαμιού ένα τεστ ώστε να δοκιμάσουμε τις αντοχές των αμερικανικών θρησκευτικών ελευθεριών. Αυτές είναι κατοχυρωμένες με τον πλέον πασίδηλο τρόπο, με το ίδιο το παρεκκλήσι που βρίσκεται μέσα στο Πεντάγωνο και που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ακόμη κι από μουσουλμάνους ως τζαμί. Εναν πολυσυλλεκτικό τόπο θρησκευτικής λατρείας όπου προσεύχονται αδιακρίτως μουσουλμάνοι, εβραίοι, καθολικοί, προτεστάντες και μορμόνοι. Πριν από δώδεκα χρόνια πήγα στο Αουσβιτς για να καλύψω την ιστορία κάποιων καθολικών Πολωνών που απαιτούσαν την κατασκευή 100.000 σταυρών, στη μνήμη των συμπατριωτών τους που χάθηκαν εκεί. Ολοι οι σταυροί, πλην ενός, αποσύρθηκαν από σεβασμό στα εκατομμύρια των Εβραίων που βρήκαν φριχτό θάνατο μέσα στα κρεματόριά του.

Η ανέγερση ενός τζαμιού μπορεί όντως να εκπροσωπεί μια αμερικανική αξία, αλλά αντιβαίνει στη λογική. Και όταν περνάμε περιόδους έντονου θυμού, όπως τώρα, το μόνο που απαιτείται είναι κοινή λογική.